Book 5 Chapter 152 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | vyuṣitāyāṃ rajanyāṃ tu rājā duryodhanas tataḥ
vyabhajat tāny anīkāni daśa caikaṃ ca bhārata |
2 | narahastirathāśvānāṃ sāraṃ madhyaṃ ca phalgu ca
sarveṣv eteṣv anīkeṣu saṃdideśa mahīpatiḥ |
3 | sānukarṣāḥ satūṇīrāḥ savarūthāḥ satomarāḥ
sopāsaṅgāḥ saśaktīkāḥ saniṣaṅgāḥ sapothikāḥ |
4 | sadhvajāḥ sapatākāś ca saśarāsanatomarāḥ
rajjubhiś ca vicitrābhiḥ sapāśāḥ saparistarāḥ |
5 | sakacagrahavikṣepāḥ satailaguḍavālukāḥ
sāśīviṣaghaṭāḥ sarve sasarjarasapāṃsavaḥ |
6 | saghaṇṭāphalakāḥ sarve vāsīvṛkṣādanānvitāḥ
vyāghracarmaparīvārā vṛtāś ca dvīpicarmabhiḥ |
7 | savastayaḥ saśṛṅgāś ca saprāsavividhāyudhāḥ
sakuṭhārāḥ sakuddālāḥ satailakṣaumasarpiṣaḥ |
8 | citrānīkāḥ suvapuṣo jvalitā iva pāvakāḥ
tathā kavacinaḥ śūrāḥ śastreṣu kṛtaniśramāḥ |
9 | kulīnā hayayonijñāḥ sārathye viniveśitāḥ
baddhāriṣṭā baddhakakṣyā baddhadhvajapatākinaḥ |
10 | caturyujo rathāḥ sarve sarve śastrasamāyutāḥ
saṃhṛṣṭavāhanāḥ sarve sarve śataśarāsanāḥ |
11 | dhuryayor hayayor ekas tathānyau pārṣṇisārathī
tau cāpi rathināṃ śreṣṭhau rathī ca hayavit tathā |
12 | nagarāṇīva guptāni durādeyāni śatrubhiḥ
āsan rathasahasrāṇi hemamālīni sarvaśaḥ |
13 | yathā rathās tathā nāgā baddhakakṣyāḥ svalaṃkṛtāḥ
babhūvuḥ sapta puruṣā ratnavanta ivādrayaḥ |
14 | dvāv aṅkuśadharau teṣu dvāv uttamadhanurdharau
dvau varāsidharau rājann ekaḥ śaktipatākadhṛk |
15 | gajair mattaiḥ samākīrṇaṃ savarmāyudhakośakaiḥ
tad babhūva balaṃ rājan kauravyasya sahasraśaḥ |
16 | vicitrakavacāmuktaiḥ sapatākaiḥ svalaṃkṛtaiḥ
sādibhiś copasaṃpannā āsann ayutaśo hayāḥ |
17 | susaṃgrāhāḥ susaṃtoṣā hemabhāṇḍaparicchadāḥ
anekaśatasāhasrās te ca sādivaśe sthitāḥ |
18 | nānārūpavikārāś ca nānākavacaśastriṇaḥ
padātino narās tatra babhūvur hemamālinaḥ |
19 | rathasyāsan daśa gajā gajasya daśa vājinaḥ
narā daśa hayasyāsan pādarakṣāḥ samantataḥ |
20 | rathasya nāgāḥ pañcāśan nāgasyāsañ śataṃ hayāḥ
hayasya puruṣāḥ sapta bhinnasaṃdhānakāriṇaḥ |
21 | senā pañcaśataṃ nāgā rathās tāvanta eva ca
daśasenā ca pṛtanā pṛtanā daśavāhinī |
22 | vāhinī pṛtanā senā dhvajinī sādinī camūḥ
akṣauhiṇīti paryāyair niruktātha varūthinī evaṃ vyūḍhāny anīkāni kauraveyeṇa dhīmatā |
23 | akṣauhiṇyo daśaikā ca saṃkhyātāḥ sapta caiva ha
akṣauhiṇyas tu saptaiva pāṇḍavānām abhūd balam akṣauhiṇyo daśaikā ca kauravāṇām abhūd balam |
24 | narāṇāṃ pañcapañcāśad eṣā pattir vidhīyate
senāmukhaṃ ca tisras tā gulma ity abhisaṃjñitaḥ |
25 | daśa gulmā gaṇas tv āsīd gaṇās tv ayutaśo 'bhavan
duryodhanasya senāsu yotsyamānāḥ prahāriṇaḥ |
26 | tatra duryodhano rājā śūrān buddhimato narān
prasamīkṣya mahābāhuś cakre senāpatīṃs tadā |
27 | pṛthag akṣauhiṇīnāṃ ca praṇetṝn narasattamān
vidhipūrvaṃ samānīya pārthivān abhyaṣecayat |
28 | kṛpaṃ droṇaṃ ca śalyaṃ ca saindhavaṃ ca mahāratham
sudakṣiṇaṃ ca kāmbojaṃ kṛtavarmāṇam eva ca |
29 | droṇaputraṃ ca karṇaṃ ca bhūriśravasam eva ca
śakuniṃ saubalaṃ caiva bāhlīkaṃ ca mahāratham |
30 | divase divase teṣāṃ prativelaṃ ca bhārata
cakre sa vividhāḥ saṃjñāḥ pratyakṣaṃ ca punaḥ punaḥ |
31 | tathā viniyatāḥ sarve ye ca teṣāṃ padānugāḥ
babhūvuḥ sainikā rājan rājñaḥ priyacikīrṣavaḥ |