Book 5 Chapter 129 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | vidureṇaivam ukte tu keśavaḥ śatrupūgahā
duryodhanaṃ dhārtarāṣṭram abhyabhāṣata vīryavān |
2 | eko 'ham iti yan mohān manyase māṃ suyodhana
paribhūya ca durbuddhe grahītuṃ māṃ cikīrṣasi |
3 | ihaiva pāṇḍavāḥ sarve tathaivāndhakavṛṣṇayaḥ
ihādityāś ca rudrāś ca vasavaś ca maharṣibhiḥ |
4 | evam uktvā jahāsoccaiḥ keśavaḥ paravīrahā
tasya saṃsmayataḥ śaurer vidyudrūpā mahātmanaḥ aṅguṣṭhamātrās tridaśā mumucuḥ pāvakārciṣaḥ |
5 | tasya brahmā lalāṭastho rudro vakṣasi cābhavat
lokapālā bhujeṣv āsann agnir āsyād ajāyata |
6 | ādityāś caiva sādhyāś ca vasavo 'thāśvināv api
marutaś ca sahendreṇa viśvedevās tathaiva ca babhūvuś caiva rūpāṇi yakṣagandharvarakṣasām |
7 | prādurāstāṃ tathā dorbhyāṃ saṃkarṣaṇadhanaṃjayau
dakṣiṇe 'thārjuno dhanvī halī rāmaś ca savyataḥ |
8 | bhīmo yudhiṣṭhiraś caiva mādrīputrau ca pṛṣṭhataḥ
andhakā vṛṣṇayaś caiva pradyumnapramukhās tataḥ |
9 | agre babhūvuḥ kṛṣṇasya samudyatamahāyudhāḥ
śaṅkhacakragadāśaktiśārṅgalāṅgalanandakāḥ |
10 | adṛśyantodyatāny eva sarvapraharaṇāni ca
nānābāhuṣu kṛṣṇasya dīpyamānāni sarvaśaḥ |
11 | netrābhyāṃ nas tataś caiva śrotrābhyāṃ ca samantataḥ
prādurāsan mahāraudrāḥ sadhūmāḥ pāvakārciṣaḥ romakūpeṣu ca tathā sūryasyeva marīcayaḥ |
12 | taṃ dṛṣṭvā ghoram ātmānaṃ keśavasya mahātmanaḥ
nyamīlayanta netrāṇi rājānas trastacetasaḥ |
13 | ṛte droṇaṃ ca bhīṣmaṃ ca viduraṃ ca mahāmatim
saṃjayaṃ ca mahābhāgam ṛṣīṃś caiva tapodhanān prādāt teṣāṃ sa bhagavān divyaṃ cakṣur janārdanaḥ |
14 | tad dṛṣṭvā mahad āścaryaṃ mādhavasya sabhātale
devadundubhayo neduḥ puṣpavarṣaṃ papāta ca |
15 | cacāla ca mahī kṛtsnā sāgaraś cāpi cukṣubhe
vismayaṃ paramaṃ jagmuḥ pārthivā bharatarṣabha |
16 | tataḥ sa puruṣavyāghraḥ saṃjahāra vapuḥ svakam
tāṃ divyām adbhutāṃ citrām ṛddhimattām ariṃdamaḥ |
17 | tataḥ sātyakim ādāya pāṇau hārdikyam eva ca
ṛṣibhis tair anujñāto niryayau madhusūdanaḥ |
18 | ṛṣayo 'ntarhitā jagmus tatas te nāradādayaḥ
tasmin kolāhale vṛtte tad adbhutam abhūt tadā |
19 | taṃ prasthitam abhiprekṣya kauravāḥ saha rājabhiḥ
anujagmur naravyāghraṃ devā iva śatakratum |
20 | acintayann ameyātmā sarvaṃ tad rājamaṇḍalam
niścakrāma tataḥ śauriḥ sadhūma iva pāvakaḥ |
21 | tato rathena śubhreṇa mahatā kiṅkiṇīkinā
hemajālavicitreṇa laghunā meghanādinā |
22 | sūpaskareṇa śubhreṇa vaiyāghreṇa varūthinā
sainyasugrīvayuktena pratyadṛśyata dārukaḥ |
23 | tathaiva ratham āsthāya kṛtavarmā mahārathaḥ
vṛṣṇīnāṃ saṃmato vīro hārdikyaḥ pratyadṛśyata |
24 | upasthitarathaṃ śauriṃ prayāsyantam ariṃdamam
dhṛtarāṣṭro mahārājaḥ punar evābhyabhāṣata |
25 | yāvad balaṃ me putreṣu paśyasy etaj janārdana
pratyakṣaṃ te na te kiṃ cit parokṣaṃ śatrukarśana |
26 | kurūṇāṃ śamam icchantaṃ yatamānaṃ ca keśava
viditvaitām avasthāṃ me nātiśaṅkitum arhasi |
27 | na me pāpo 'sty abhiprāyaḥ pāṇḍavān prati keśava
jñātam eva hi te vākyaṃ yan mayoktaḥ suyodhanaḥ |
28 | jānanti kuravaḥ sarve rājānaś caiva pārthivāḥ
śame prayatamānaṃ māṃ sarvayatnena mādhava |
29 | tato 'bravīn mahābāhur dhṛtarāṣṭraṃ janeśvaram
droṇaṃ pitāmahaṃ bhīṣmaṃ kṣattāraṃ bāhlikaṃ kṛpam |
30 | pratyakṣam etad bhavatāṃ yad vṛttaṃ kurusaṃsadi
yathā cāśiṣṭavan mando roṣād asakṛd utthitaḥ |
31 | vadaty anīśam ātmānaṃ dhṛtarāṣṭro mahīpatiḥ
āpṛcche bhavataḥ sarvān gamiṣyāmi yudhiṣṭhiram |
32 | āmantrya prasthitaṃ śauriṃ rathasthaṃ puruṣarṣabham
anujagmur maheṣvāsāḥ pravīrā bharatarṣabhāḥ |
33 | bhīṣmo droṇaḥ kṛpaḥ kṣattā dhṛtarāṣṭro 'tha bāhlikaḥ
aśvatthāmā vikarṇaś ca yuyutsuś ca mahārathaḥ |
34 | tato rathena śubhreṇa mahatā kiṅkiṇīkinā
kurūṇāṃ paśyatāṃ prāyāt pṛthāṃ draṣṭuṃ pitṛṣvasām |