Book 5 Chapter 128 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tat tu vākyam anādṛtya so 'rthavan mātṛbhāṣitam
punaḥ pratasthe saṃrambhāt sakāśam akṛtātmanām |
2 | tataḥ sabhāyā nirgamya mantrayām āsa kauravaḥ
saubalena matākṣeṇa rājñā śakuninā saha |
3 | duryodhanasya karṇasya śakuneḥ saubalasya ca
duḥśāsanacaturthānām idam āsīd viceṣṭitam |
4 | purāyam asmān gṛhṇāti kṣiprakārī janārdanaḥ
sahito dhṛtarāṣṭreṇa rājñā śāṃtanavena ca |
5 | vayam eva hṛṣīkeśaṃ nigṛhṇīma balād iva
prasahya puruṣavyāghram indro vairocaniṃ yathā |
6 | śrutvā gṛhītaṃ vārṣṇeyaṃ pāṇḍavā hatacetasaḥ
nirutsāhā bhaviṣyanti bhagnadaṃṣṭrā ivoragāḥ |
7 | ayaṃ hy eṣāṃ mahābāhuḥ sarveṣāṃ śarma varma ca
asmin gṛhīte varade ṛṣabhe sarvasātvatām nirudyamā bhaviṣyanti pāṇḍavāḥ somakaiḥ saha |
8 | tasmād vayam ihaivainaṃ keśavaṃ kṣiprakāriṇam
krośato dhṛtarāṣṭrasya baddhvā yotsyāmahe ripūn |
9 | teṣāṃ pāpam abhiprāyaṃ pāpānāṃ duṣṭacetasām
iṅgitajñaḥ kaviḥ kṣipram anvabudhyata sātyakiḥ |
10 | tadartham abhiniṣkramya hārdikyena sahāsthitaḥ
abravīt kṛtavarmāṇaṃ kṣipraṃ yojaya vāhinīm |
11 | vyūḍhānīkaḥ sabhādvāram upatiṣṭhasva daṃśitaḥ
yāvad ākhyāmy ahaṃ caitat kṛṣṇāyākliṣṭakarmaṇe |
12 | sa praviśya sabhāṃ vīraḥ siṃho giriguhām iva
ācaṣṭa tam abhiprāyaṃ keśavāya mahātmane |
13 | dhṛtarāṣṭraṃ tataś caiva viduraṃ cānvabhāṣata
teṣām etam abhiprāyam ācacakṣe smayann iva |
14 | dharmād apetam arthāc ca karma sādhuvigarhitam
mandāḥ kartum ihecchanti na cāvāpyaṃ kathaṃ cana |
15 | purā vikurvate mūḍhāḥ pāpātmānaḥ samāgatāḥ
dharṣitāḥ kāmamanyubhyāṃ krodhalobhavaśānugāḥ |
16 | imaṃ hi puṇḍarīkākṣaṃ jighṛkṣanty alpacetasaḥ
paṭenāgniṃ prajvalitaṃ yathā bālā yathā jaḍāḥ |
17 | sātyakes tad vacaḥ śrutvā viduro dīrghadarśivān
dhṛtarāṣṭraṃ mahābāhum abravīt kurusaṃsadi |
18 | rājan parītakālās te putrāḥ sarve paraṃtapa
ayaśasyam aśakyaṃ ca karma kartuṃ samudyatāḥ |
19 | imaṃ hi puṇḍarīkākṣam abhibhūya prasahya ca
nigrahītuṃ kilecchanti sahitā vāsavānujam |
20 | imaṃ puruṣaśārdūlam apradhṛṣyaṃ durāsadam
āsādya na bhaviṣyanti pataṃgā iva pāvakam |
21 | ayam icchan hi tān sarvān yatamānāñ janārdanaḥ
siṃho mṛgān iva kruddho gamayed yamasādanam |
22 | na tv ayaṃ ninditaṃ karma kuryāt kṛṣṇaḥ kathaṃ cana
na ca dharmād apakrāmed acyutaḥ puruṣottamaḥ |
23 | vidureṇaivam ukte tu keśavo vākyam abravīt
dhṛtarāṣṭram abhiprekṣya suhṛdāṃ śṛṇvatāṃ mithaḥ |
24 | rājann ete yadi kruddhā māṃ nigṛhṇīyur ojasā
ete vā mām ahaṃ vainān anujānīhi pārthiva |
25 | etān hi sarvān saṃrabdhān niyantum aham utsahe
na tv ahaṃ ninditaṃ karma kuryāṃ pāpaṃ kathaṃ cana |
26 | pāṇḍavārthe hi lubhyantaḥ svārthād dhāsyanti te sutāḥ
ete ced evam icchanti kṛtakāryo yudhiṣṭhiraḥ |
27 | adyaiva hy aham etāṃś ca ye caitān anu bhārata
nigṛhya rājan pārthebhyo dadyāṃ kiṃ duṣkṛtaṃ bhavet |
28 | idaṃ tu na pravarteyaṃ ninditaṃ karma bhārata
saṃnidhau te mahārāja krodhajaṃ pāpabuddhijam |
29 | eṣa duryodhano rājan yathecchati tathāstu tat
ahaṃ tu sarvān samayān anujānāmi bhārata |
30 | etac chrutvā tu viduraṃ dhṛtarāṣṭro 'bhyabhāṣata
kṣipram ānaya taṃ pāpaṃ rājyalubdhaṃ suyodhanam |
31 | sahamitraṃ sahāmātyaṃ sasodaryaṃ sahānugam
śaknuyāṃ yadi panthānam avatārayituṃ punaḥ |
32 | tato duryodhanaṃ kṣattā punaḥ prāveśayat sabhām
akāmaṃ bhrātṛbhiḥ sārdhaṃ rājabhiḥ parivāritam |
33 | atha duryodhanaṃ rājā dhṛtarāṣṭro 'bhyabhāṣata
karṇaduḥśāsanābhyāṃ ca rājabhiś cābhisaṃvṛtam |
34 | nṛśaṃsa pāpabhūyiṣṭha kṣudrakarmasahāyavān
pāpaiḥ sahāyaiḥ saṃhatya pāpaṃ karma cikīrṣasi |
35 | aśakyam ayaśasyaṃ ca sadbhiś cāpi vigarhitam
yathā tvādṛśako mūḍho vyavasyet kulapāṃsanaḥ |
36 | tvam imaṃ puṇḍarīkākṣam apradhṛṣyaṃ durāsadam
pāpaiḥ sahāyaiḥ saṃhatya nigrahītuṃ kilecchasi |
37 | yo na śakyo balātkartuṃ devair api savāsavaiḥ
taṃ tvaṃ prārthayase manda bālaś candramasaṃ yathā |
38 | devair manuṣyair gandharvair asurair uragaiś ca yaḥ
na soḍhuṃ samare śakyas taṃ na budhyasi keśavam |
39 | durgrahaḥ pāṇinā vāyur duḥsparśaḥ pāṇinā śaśī
durdharā pṛthivī mūrdhnā durgrahaḥ keśavo balāt |
40 | ity ukte dhṛtarāṣṭreṇa kṣattāpi viduro 'bravīt
duryodhanam abhiprekṣya dhārtarāṣṭram amarṣaṇam |
41 | saubhadvāre vānarendro dvivido nāma nāmataḥ
śilāvarṣeṇa mahatā chādayām āsa keśavam |
42 | grahītukāmo vikramya sarvayatnena mādhavam
grahītuṃ nāśakat tatra taṃ tvaṃ prārthayase balāt |
43 | nirmocane ṣaṭ sahasrāḥ pāśair baddhvā mahāsurāḥ
grahītuṃ nāśakaṃś cainaṃ taṃ tvaṃ prārthayase balāt |
44 | prāgjyotiṣagataṃ śauriṃ narakaḥ saha dānavaiḥ
grahītuṃ nāśakat tatra taṃ tvaṃ prārthayase balāt |
45 | anena hi hatā bālye pūtanā śiśunā tathā
govardhano dhāritaś ca gavārthe bharatarṣabha |
46 | ariṣṭo dhenukaś caiva cāṇūraś ca mahābalaḥ
aśvarājaś ca nihataḥ kaṃsaś cāriṣṭam ācaran |
47 | jarāsaṃdhaś ca vakraś ca śiśupālaś ca vīryavān
bāṇaś ca nihataḥ saṃkhye rājānaś ca niṣūditāḥ |
48 | varuṇo nirjito rājā pāvakaś cāmitaujasā
pārijātaṃ ca haratā jitaḥ sākṣāc chacīpatiḥ |
49 | ekārṇave śayānena hatau tau madhukaiṭabhau
janmāntaram upāgamya hayagrīvas tathā hataḥ |
50 | ayaṃ kartā na kriyate kāraṇaṃ cāpi pauruṣe
yad yad icched ayaṃ śauris tat tat kuryād ayatnataḥ |
51 | taṃ na budhyasi govindaṃ ghoravikramam acyutam
āśīviṣam iva kruddhaṃ tejorāśim anirjitam |
52 | pradharṣayan mahābāhuṃ kṛṣṇam akliṣṭakāriṇam
pataṃgo 'gnim ivāsādya sāmātyo na bhaviṣyasi |