Book 5 Chapter 103 | |
1 | kaṇva uvāca |
1 | garuḍas tat tu śuśrāva yathāvṛttaṃ mahābalaḥ
āyuḥpradānaṃ śakreṇa kṛtaṃ nāgasya bhārata |
2 | pakṣavātena mahatā ruddhvā tribhuvanaṃ khagaḥ
suparṇaḥ paramakruddho vāsavaṃ samupādravat |
3 | garuḍa uvāca |
3 | bhagavan kim avajñānāt kṣudhāṃ prati bhaye mama
kāmakāravaraṃ dattvā punaś calitavān asi |
4 | nisargāt sarvabhūtānāṃ sarvabhūteśvareṇa me
āhāro vihito dhātrā kimarthaṃ vāryate tvayā |
5 | vṛtaś caiṣa mahānāgaḥ sthāpitaḥ samayaś ca me
anena ca mayā deva bhartavyaḥ prasavo mahān |
6 | etasmiṃs tv anyathābhūte nānyaṃ hiṃsitum utsahe
krīḍase kāmakāreṇa devarāja yathecchakam |
7 | so 'haṃ prāṇān vimokṣyāmi tathā parijano mama
ye ca bhṛtyā mama gṛhe prītimān bhava vāsava |
8 | etac caivāham arhāmi bhūyaś ca balavṛtrahan
trailokyasyeśvaro yo 'haṃ parabhṛtyatvam āgataḥ |
9 | tvayi tiṣṭhati deveśa na viṣṇuḥ kāraṇaṃ mama
trailokyarāja rājyaṃ hi tvayi vāsava śāśvatam |
10 | mamāpi dakṣasya sutā jananī kaśyapaḥ pitā
aham apy utsahe lokān samastān voḍhum añjasā |
11 | asahyaṃ sarvabhūtānāṃ mamāpi vipulaṃ balam
mayāpi sumahat karma kṛtaṃ daiteyavigrahe |
12 | śrutaśrīḥ śrutasenaś ca vivasvān rocanāmukhaḥ
prasabhaḥ kālakākṣaś ca mayāpi ditijā hatāḥ |
13 | yat tu dhvajasthānagato yatnāt paricarāmy aham
vahāmi caivānujaṃ te tena mām avamanyase |
14 | ko 'nyo bhārasaho hy asti ko 'nyo 'sti balavattaraḥ
mayā yo 'haṃ viśiṣṭaḥ san vahāmīmaṃ sabāndhavam |
15 | avajñāya tu yat te 'haṃ bhojanād vyaparopitaḥ
tena me gauravaṃ naṣṭaṃ tvattaś cāsmāc ca vāsava |
16 | adityāṃ ya ime jātā balavikramaśālinaḥ
tvam eṣāṃ kila sarveṣāṃ viśeṣād balavattaraḥ |
17 | so 'haṃ pakṣaikadeśena vahāmi tvāṃ gataklamaḥ
vimṛśa tvaṃ śanais tāta ko nv atra balavān iti |
18 | kaṇva uvāca |
18 | tasya tad vacanaṃ śrutvā khagasyodarkadāruṇam
akṣobhyaṃ kṣobhayaṃs tārkṣyam uvāca rathacakrabhṛt |
19 | garutman manyase 'tmānaṃ balavantaṃ sudurbalam
alam asmatsamakṣaṃ te stotum ātmānam aṇḍaja |
20 | trailokyam api me kṛtsnam aśaktaṃ dehadhāraṇe
aham evātmanātmānaṃ vahāmi tvāṃ ca dhāraye |
21 | imaṃ tāvan mamaikaṃ tvaṃ bāhuṃ savyetaraṃ vaha
yady enaṃ dhārayasy ekaṃ saphalaṃ te vikatthitam |
22 | tataḥ sa bhagavāṃs tasya skandhe bāhuṃ samāsajat
nipapāta sa bhārārto vihvalo naṣṭacetanaḥ |
23 | yāvān hi bhāraḥ kṛtsnāyāḥ pṛthivyāḥ parvataiḥ saha
ekasyā dehaśākhāyās tāvad bhāram amanyata |
24 | na tv enaṃ pīḍayām āsa balena balavattaraḥ
tato hi jīvitaṃ tasya na vyanīnaśad acyutaḥ |
25 | vipakṣaḥ srastakāyaś ca vicetā vihvalaḥ khagaḥ
mumoca patrāṇi tadā gurubhāraprapīḍitaḥ |
26 | sa viṣṇuṃ śirasā pakṣī praṇamya vinatāsutaḥ
vicetā vihvalo dīnaḥ kiṃ cid vacanam abravīt |
27 | bhagavaṃl lokasārasya sadṛśena vapuṣmatā
bhujena svairamuktena niṣpiṣṭo 'smi mahītale |
28 | kṣantum arhasi me deva vihvalasyālpacetasaḥ
baladāhavidagdhasya pakṣiṇo dhvajavāsinaḥ |
29 | na vijñātaṃ balaṃ deva mayā te paramaṃ vibho
tena manyāmy ahaṃ vīryam ātmano 'sadṛśaṃ paraiḥ |
30 | tataś cakre sa bhagavān prasādaṃ vai garutmataḥ
maivaṃ bhūya iti snehāt tadā cainam uvāca ha |
31 | tathā tvam api gāndhāre yāvat pāṇḍusutān raṇe
nāsādayasi tān vīrāṃs tāvaj jīvasi putraka |
32 | bhīmaḥ praharatāṃ śreṣṭho vāyuputro mahābalaḥ
dhanaṃjayaś cendrasuto na hanyātāṃ tu kaṃ raṇe |
33 | viṣṇur vāyuś ca śakraś ca dharmas tau cāśvināv ubhau
ete devās tvayā kena hetunā śakyam īkṣitum |
34 | tad alaṃ te virodhena śamaṃ gaccha nṛpātmaja
vāsudevena tīrthena kulaṃ rakṣitum arhasi |
35 | pratyakṣo hy asya sarvasya nārado 'yaṃ mahātapāḥ
māhātmyaṃ yat tadā viṣṇor yo 'yaṃ cakragadādharaḥ |
36 | vaiśaṃpāyana uvāca |
36 | duryodhanas tu tac chrutvā niḥśvasan bhṛkuṭīmukhaḥ
rādheyam abhisaṃprekṣya jahāsa svanavat tadā |
37 | kadarthīkṛtya tad vākyam ṛṣeḥ kaṇvasya durmatiḥ
ūruṃ gajakarākāraṃ tāḍayann idam abravīt |
38 | yathaiveśvarasṛṣṭo 'smi yad bhāvi yā ca me gatiḥ
tathā maharṣe vartāmi kiṃ pralāpaḥ kariṣyati |