Book 5 Chapter 92 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tathā kathayator eva tayor buddhimatos tadā
śivā nakṣatrasaṃpannā sā vyatīyāya śarvarī |
2 | dharmārthakāmayuktāś ca vicitrārthapadākṣarāḥ
śṛṇvato vividhā vāco vidurasya mahātmanaḥ |
3 | kathābhir anurūpābhiḥ kṛṣṇasyāmitatejasaḥ
akāmasyeva kṛṣṇasya sā vyatīyāya śarvarī |
4 | tatas tu svarasaṃpannā bahavaḥ sūtamāgadhāḥ
śaṅkhadundubhinirghoṣaiḥ keśavaṃ pratyabodhayan |
5 | tata utthāya dāśārha ṛṣabhaḥ sarvasātvatām
sarvam āvaśyakaṃ cakre prātaḥkāryaṃ janārdanaḥ |
6 | kṛtodakāryajapyaḥ sa hutāgniḥ samalaṃkṛtaḥ
tata ādityam udyantam upātiṣṭhata mādhavaḥ |
7 | atha duryodhanaḥ kṛṣṇaṃ śakuniś cāpi saubalaḥ
saṃdhyāṃ tiṣṭhantam abhyetya dāśārham aparājitam |
8 | ācakṣetāṃ tu kṛṣṇasya dhṛtarāṣṭraṃ sabhāgatam
kurūṃś ca bhīṣmapramukhān rājñaḥ sarvāṃś ca pārthivān |
9 | tvām arthayante govinda divi śakram ivāmarāḥ
tāv abhyanandad govindaḥ sāmnā paramavalgunā |
10 | tato vimala āditye brāhmaṇebhyo janārdanaḥ
dadau hiraṇyaṃ vāsāṃsi gāś cāśvāṃś ca paraṃtapaḥ |
11 | visṛṣṭavantaṃ ratnāni dāśārham aparājitam
tiṣṭhantam upasaṃgamya vavande sārathis tadā |
12 | tam upasthitam ājñāya rathaṃ divyaṃ mahāmanāḥ
mahābhraghananirghoṣaṃ sarvaratnavibhūṣitam |
13 | agniṃ pradakṣiṇaṃ kṛtvā brāhmaṇāṃś ca janārdanaḥ
kaustubhaṃ maṇim āmucya śriyā paramayā jvalan |
14 | kurubhiḥ saṃvṛtaḥ kṛṣṇo vṛṣṇibhiś cābhirakṣitaḥ
ātiṣṭhata rathaṃ śauriḥ sarvayādavanandanaḥ |
15 | anvāruroha dāśārhaṃ viduraḥ sarvadharmavit
sarvaprāṇabhṛtāṃ śreṣṭhaṃ sarvadharmabhṛtāṃ varam |
16 | tato duryodhanaḥ kṛṣṇaṃ śakuniś cāpi saubalaḥ
dvitīyena rathenainam anvayātāṃ paraṃtapam |
17 | sātyakiḥ kṛtavarmā ca vṛṣṇīnāṃ ca mahārathāḥ
pṛṣṭhato 'nuyayuḥ kṛṣṇaṃ rathair aśvair gajair api |
18 | teṣāṃ hemapariṣkārā yuktāḥ paramavājibhiḥ
gacchatāṃ ghoṣiṇaś citrāś cāru babhrājire rathāḥ |
19 | saṃmṛṣṭasaṃsiktarajaḥ pratipede mahāpatham
rājarṣicaritaṃ kāle kṛṣṇo dhīmāñ śriyā jvalan |
20 | tataḥ prayāte dāśārhe prāvādyantaikapuṣkarāḥ
śaṅkhāś ca dadhmire tatra vādyāny anyāni yāni ca |
21 | pravīrāḥ sarvalokasya yuvānaḥ siṃhavikramāḥ
parivārya rathaṃ śaurer agacchanta paraṃtapāḥ |
22 | tato 'nye bahusāhasrā vicitrādbhutavāsasaḥ
asiprāsāyudhadharāḥ kṛṣṇasyāsan puraḥsarāḥ |
23 | gajāḥ paraḥśatās tatra varāś cāśvāḥ sahasraśaḥ
prayāntam anvayur vīraṃ dāśārham aparājitam |
24 | puraṃ kurūṇāṃ saṃvṛttaṃ draṣṭukāmaṃ janārdanam
savṛddhabālaṃ sastrīkaṃ rathyāgatam ariṃdamam |
25 | vedikāpāśritābhiś ca samākrāntāny anekaśaḥ
pracalantīva bhāreṇa yoṣidbhir bhavanāny uta |
26 | saṃpūjyamānaḥ kurubhiḥ saṃśṛṇvan vividhāḥ kathāḥ
yathārhaṃ pratisatkurvan prekṣamāṇaḥ śanair yayau |
27 | tataḥ sabhāṃ samāsādya keśavasyānuyāyinaḥ
saśaṅkhair veṇunirghoṣair diśaḥ sarvā vyanādayan |
28 | tataḥ sā samitiḥ sarvā rājñām amitatejasām
saṃprākampata harṣeṇa kṛṣṇāgamanakāṅkṣayā |
29 | tato 'bhyāśagate kṛṣṇe samahṛṣyan narādhipāḥ
śrutvā taṃ rathanirghoṣaṃ parjanyaninadopamam |
30 | āsādya tu sabhādvāram ṛṣabhaḥ sarvasātvatām
avatīrya rathāc chauriḥ kailāsaśikharopamāt |
31 | nagameghapratīkāśāṃ jvalantīm iva tejasā
mahendrasadanaprakhyāṃ praviveśa sabhāṃ tataḥ |
32 | pāṇau gṛhītvā viduraṃ sātyakiṃ ca mahāyaśāḥ
jyotīṃṣy ādityavad rājan kurūn pracchādayañ śriyā |
33 | agrato vāsudevasya karṇaduryodhanāv ubhau
vṛṣṇayaḥ kṛtavarmā ca āsan kṛṣṇasya pṛṣṭhataḥ |
34 | dhṛtarāṣṭraṃ puraskṛtya bhīṣmadroṇādayas tataḥ
āsanebhyo 'calan sarve pūjayanto janārdanam |
35 | abhyāgacchati dāśārhe prajñācakṣur mahāmanāḥ
sahaiva bhīṣmadroṇābhyām udatiṣṭhan mahāyaśāḥ |
36 | uttiṣṭhati mahārāje dhṛtarāṣṭre janeśvare
tāni rājasahasrāṇi samuttasthuḥ samantataḥ |
37 | āsanaṃ sarvatobhadraṃ jāmbūnadapariṣkṛtam
kṛṣṇārthe kalpitaṃ tatra dhṛtarāṣṭrasya śāsanāt |
38 | smayamānas tu rājānaṃ bhīṣmadroṇau ca mādhavaḥ
abhyabhāṣata dharmātmā rājñaś cānyān yathāvayaḥ |
39 | tatra keśavam ānarcuḥ samyag abhyāgataṃ sabhām
rājānaḥ pārthivāḥ sarve kuravaś ca janārdanam |
40 | tatra tiṣṭhan sa dāśārho rājamadhye paraṃtapaḥ
apaśyad antarikṣasthān ṛṣīn parapuraṃjayaḥ |
41 | tatas tān abhisaṃprekṣya nāradapramukhān ṛṣīn
abhyabhāṣata dāśārho bhīṣmaṃ śāṃtanavaṃ śanaiḥ |
42 | pārthivīṃ samitiṃ draṣṭum ṛṣayo 'bhyāgatā nṛpa
nimantryantām āsanaiś ca satkāreṇa ca bhūyasā |
43 | naiteṣv anupaviṣṭeṣu śakyaṃ kena cid āsitum
pūjā prayujyatām āśu munīnāṃ bhāvitātmanām |
44 | ṛṣīñ śāṃtanavo dṛṣṭvā sabhādvāram upasthitān
tvaramāṇas tato bhṛtyān āsanānīty acodayat |
45 | āsanāny atha mṛṣṭāni mahānti vipulāni ca
maṇikāñcanacitrāṇi samājahrus tatas tataḥ |
46 | teṣu tatropaviṣṭeṣu gṛhītārgheṣu bhārata
niṣasādāsane kṛṣṇo rājānaś ca yathāsanam |
47 | duḥśāsanaḥ sātyakaye dadāv āsanam uttamam
viviṃśatir dadau pīṭhaṃ kāñcanaṃ kṛtavarmaṇe |
48 | avidūre 'tha kṛṣṇasya karṇaduryodhanāv ubhau
ekāsane mahātmānau niṣīdatur amarṣaṇau |
49 | gāndhārarājaḥ śakunir gāndhārair abhirakṣitaḥ
niṣasādāsane rājā sahaputro viśāṃ pate |
50 | viduro maṇipīṭhe tu śuklaspardhyājinottare
saṃspṛśann āsanaṃ śaurer mahāmatir upāviśat |
51 | cirasya dṛṣṭvā dāśārhaṃ rājānaḥ sarvapārthivāḥ
amṛtasyeva nātṛpyan prekṣamāṇā janārdanam |
52 | atasīpuṣpasaṃkāśaḥ pītavāsā janārdanaḥ
vyabhrājata sabhāmadhye hemnīvopahito maṇiḥ |
53 | tatas tūṣṇīṃ sarvam āsīd govindagatamānasam
na tatra kaś cit kiṃ cid dhi vyājahāra pumān kva cit |