Book 5 Chapter 91 | |
1 | bhagavān uvāca |
1 | yathā brūyān mahāprājño yathā brūyād vicakṣaṇaḥ
yathā vācyas tvadvidhena suhṛdā madvidhaḥ suhṛt |
2 | dharmārthayuktaṃ tathyaṃ ca yathā tvayy upapadyate
tathā vacanam ukto 'smi tvayaitat pitṛmātṛvat |
3 | satyaṃ prāptaṃ ca yuktaṃ cāpy evam eva yathāttha mām
śṛṇuṣvāgamane hetuṃ vidurāvahito bhava |
4 | daurātmyaṃ dhārtarāṣṭrasya kṣatriyāṇāṃ ca vairitām
sarvam etad ahaṃ jānan kṣattaḥ prāpto 'dya kauravān |
5 | paryastāṃ pṛthivīṃ sarvāṃ sāśvāṃ sarathakuñjarām
yo mocayen mṛtyupāśāt prāpnuyād dharmam uttamam |
6 | dharmakāryaṃ yatañ śaktyā na cec chaknoti mānavaḥ
prāpto bhavati tat puṇyam atra me nāsti saṃśayaḥ |
7 | manasā cintayan pāpaṃ karmaṇā nābhirocayan
na prāpnoti phalaṃ tasya evaṃ dharmavido viduḥ |
8 | so 'haṃ yatiṣye praśamaṃ kṣattaḥ kartum amāyayā
kurūṇāṃ sṛñjayānāṃ ca saṃgrāme vinaśiṣyatām |
9 | seyam āpan mahāghorā kuruṣv eva samutthitā
karṇaduryodhanakṛtā sarve hy ete tadanvayāḥ |
10 | vyasanaiḥ kliśyamānaṃ hi yo mitraṃ nābhipadyate
anunīya yathāśakti taṃ nṛśaṃsaṃ vidur budhāḥ |
11 | ā keśagrahaṇān mitram akāryāt saṃnivartayan
avācyaḥ kasya cid bhavati kṛtayatno yathābalam |
12 | tat samarthaṃ śubhaṃ vākyaṃ dharmārthasahitaṃ hitam
dhārtarāṣṭraḥ sahāmātyo grahītuṃ vidurārhati |
13 | hitaṃ hi dhārtarāṣṭrāṇāṃ pāṇḍavānāṃ tathaiva ca
pṛthivyāṃ kṣatriyāṇāṃ ca yatiṣye 'ham amāyayā |
14 | hite prayatamānaṃ māṃ śaṅked duryodhano yadi
hṛdayasya ca me prītir ānṛṇyaṃ ca bhaviṣyati |
15 | jñātīnāṃ hi mitho bhede yan mitraṃ nābhipadyate
sarvayatnena madhyasthaṃ na tan mitraṃ vidur budhāḥ |
16 | na māṃ brūyur adharmajñā mūḍhā asuhṛdas tathā
śakto nāvārayat kṛṣṇaḥ saṃrabdhān kurupāṇḍavān |
17 | ubhayoḥ sādhayann artham aham āgata ity uta
tatra yatnam ahaṃ kṛtvā gaccheyaṃ nṛṣv avācyatām |
18 | mama dharmārthayuktaṃ hi śrutvā vākyam anāmayam
na ced ādāsyate bālo diṣṭasya vaśam eṣyati |
19 | ahāpayan pāṇḍavārthaṃ yathāvac; chamaṃ kurūṇāṃ yadi cācareyam
puṇyaṃ ca me syāc caritaṃ mahārthaṃ; mucyeraṃś ca kuravo mṛtyupāśāt |
20 | api vācaṃ bhāṣamāṇasya kāvyāṃ; dharmārāmām arthavatīm ahiṃsrām
avekṣeran dhārtarāṣṭrāḥ samarthāṃ; māṃ ca prāptaṃ kuravaḥ pūjayeyuḥ |
21 | na cāpi mama paryāptāḥ sahitāḥ sarvapārthivāḥ
kruddhasya pramukhe sthātuṃ siṃhasyevetare mṛgāḥ |
22 | vaiśaṃpāyana uvāca |
22 | ity evam uktvā vacanaṃ vṛṣṇīnām ṛṣabhas tadā
śayane sukhasaṃsparśe śiśye yadusukhāvahaḥ |