Book 5 Chapter 89 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | pṛthām āmantrya govindaḥ kṛtvā cāpi pradakṣiṇam
duryodhanagṛhaṃ śaurir abhyagacchad ariṃdamaḥ |
2 | lakṣmyā paramayā yuktaṃ puraṃdaragṛhopamam
tasya kakṣyā vyatikramya tisro dvāḥsthair avāritaḥ |
3 | tato 'bhraghanasaṃkāśaṃ girikūṭam ivocchritam
śriyā jvalantaṃ prāsādam āruroha mahāyaśāḥ |
4 | tatra rājasahasraiś ca kurubhiś cābhisaṃvṛtam
dhārtarāṣṭraṃ mahābāhuṃ dadarśāsīnam āsane |
5 | duḥśāsanaṃ ca karṇaṃ ca śakuniṃ cāpi saubalam
duryodhanasamīpe tān āsanasthān dadarśa saḥ |
6 | abhyāgacchati dāśārhe dhārtarāṣṭro mahāyaśāḥ
udatiṣṭhat sahāmātyaḥ pūjayan madhusūdanam |
7 | sametya dhārtarāṣṭreṇa sahāmātyena keśavaḥ
rājabhis tatra vārṣṇeyaḥ samāgacchad yathāvayaḥ |
8 | tatra jāmbūnadamayaṃ paryaṅkaṃ supariṣkṛtam
vividhāstaraṇāstīrṇam abhyupāviśad acyutaḥ |
9 | tasmin gāṃ madhuparkaṃ ca upahṛtya janārdane
nivedayām āsa tadā gṛhān rājyaṃ ca kauravaḥ |
10 | tatra govindam āsīnaṃ prasannādityavarcasam
upāsāṃ cakrire sarve kuravo rājabhiḥ saha |
11 | tato duryodhano rājā vārṣṇeyaṃ jayatāṃ varam
nyamantrayad bhojanena nābhyanandac ca keśavaḥ |
12 | tato duryodhanaḥ kṛṣṇam abravīd rājasaṃsadi
mṛdupūrvaṃ śaṭhodarkaṃ karṇam ābhāṣya kauravaḥ |
13 | kasmād annāni pānāni vāsāṃsi śayanāni ca
tvadartham upanītāni nāgrahīs tvaṃ janārdana |
14 | ubhayoś cādadaḥ sāhyam ubhayoś ca hite rataḥ
saṃbandhī dayitaś cāsi dhṛtarāṣṭrasya mādhava |
15 | tvaṃ hi govinda dharmārthau vettha tattvena sarvaśaḥ
tatra kāraṇam icchāmi śrotuṃ cakragadādhara |
16 | sa evam ukto govindaḥ pratyuvāca mahāmanāḥ
oghameghasvanaḥ kāle pragṛhya vipulaṃ bhujam |
17 | anambūkṛtam agrastam anirastam asaṃkulam
rājīvanetro rājānaṃ hetumadvākyam uttamam |
18 | kṛtārthā bhuñjate dūtāḥ pūjāṃ gṛhṇanti caiva hi
kṛtārthaṃ māṃ sahāmātyas tvam arciṣyasi bhārata |
19 | evam uktaḥ pratyuvāca dhārtarāṣṭro janārdanam
na yuktaṃ bhavatāsmāsu pratipattum asāṃpratam |
20 | kṛtārthaṃ cākṛtārthaṃ ca tvāṃ vayaṃ madhusūdana
yatāmahe pūjayituṃ govinda na ca śaknumaḥ |
21 | na ca tat kāraṇaṃ vidmo yasmin no madhusūdana
pūjāṃ kṛtāṃ prīyamāṇair nāmaṃsthāḥ puruṣottama |
22 | vairaṃ no nāsti bhavatā govinda na ca vigrahaḥ
sa bhavān prasamīkṣyaitan nedṛśaṃ vaktum arhati |
23 | evam uktaḥ pratyuvāca dhārtarāṣṭraṃ janārdanaḥ
abhivīkṣya sahāmātyaṃ dāśārhaḥ prahasann iva |
24 | nāhaṃ kāmān na saṃrambhān na dveṣān nārthakāraṇāt
na hetuvādāl lobhād vā dharmaṃ jahyāṃ kathaṃ cana |
25 | saṃprītibhojyāny annāni āpadbhojyāni vā punaḥ
na ca saṃprīyase rājan na cāpy āpadgatā vayam |
26 | akasmād dviṣase rājañ janmaprabhṛti pāṇḍavān
priyānuvartino bhrātṝn sarvaiḥ samuditān guṇaiḥ |
27 | akasmāc caiva pārthānāṃ dveṣaṇaṃ nopapadyate
dharme sthitāḥ pāṇḍaveyāḥ kas tān kiṃ vaktum arhati |
28 | yas tān dveṣṭi sa māṃ dveṣṭi yas tān anu sa mām anu
aikātmyaṃ māṃ gataṃ viddhi pāṇḍavair dharmacāribhiḥ |
29 | kāmakrodhānuvartī hi yo mohād virurutsate
guṇavantaṃ ca yo dveṣṭi tam āhuḥ puruṣādhamam |
30 | yaḥ kalyāṇaguṇāñ jñātīn mohāl lobhād didṛkṣate
so 'jitātmājitakrodho na ciraṃ tiṣṭhati śriyam |
31 | atha yo guṇasaṃpannān hṛdayasyāpriyān api
priyeṇa kurute vaśyāṃś ciraṃ yaśasi tiṣṭhati |
32 | sarvam etad abhoktavyam annaṃ duṣṭābhisaṃhitam
kṣattur ekasya bhoktavyam iti me dhīyate matiḥ |
33 | evam uktvā mahābāhur duryodhanam amarṣaṇam
niścakrāma tataḥ śubhrād dhārtarāṣṭraniveśanāt |
34 | niryāya ca mahābāhur vāsudevo mahāmanāḥ
niveśāya yayau veśma vidurasya mahātmanaḥ |
35 | tam abhyagacchad droṇaś ca kṛpo bhīṣmo 'tha bāhlikaḥ
kuravaś ca mahābāhuṃ vidurasya gṛhe sthitam |
36 | te 'bhigamyābruvaṃs tatra kuravo madhusūdanam
nivedayāmo vārṣṇeya saratnāṃs te gṛhānvayam |
37 | tān uvāca mahātejāḥ kauravān madhusūdanaḥ
sarve bhavanto gacchantu sarvā me 'pacitiḥ kṛtā |
38 | yāteṣu kuruṣu kṣattā dāśārham aparājitam
abhyarcayām āsa tadā sarvakāmaiḥ prayatnavān |
39 | tataḥ kṣattānnapānāni śucīni guṇavanti ca
upāharad anekāni keśavāya mahātmane |
40 | tair tarpayitvā prathamaṃ brāhmaṇān madhusūdanaḥ
vedavidbhyo dadau kṛṣṇaḥ paramadraviṇāny api |
41 | tato 'nuyāyibhiḥ sārdhaṃ marudbhir iva vāsavaḥ
vidurānnāni bubhuje śucīni guṇavanti ca |