Book 5 Chapter 80 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | rājñas tu vacanaṃ śrutvā dharmārthasahitaṃ hitam
kṛṣṇā dāśārham āsīnam abravīc chokakarṣitā |
2 | sutā drupadarājasya svasitāyatamūrdhajā
saṃpūjya sahadevaṃ ca sātyakiṃ ca mahāratham |
3 | bhīmasenaṃ ca saṃśāntaṃ dṛṣṭvā paramadurmanāḥ
aśrupūrṇekṣaṇā vākyam uvācedaṃ manasvinī |
4 | viditaṃ te mahābāho dharmajña madhusūdana
yathā nikṛtim āsthāya bhraṃśitāḥ pāṇḍavāḥ sukhāt |
5 | dhṛtarāṣṭrasya putreṇa sāmātyena janārdana
yathā ca saṃjayo rājñā mantraṃ rahasi śrāvitaḥ |
6 | yudhiṣṭhireṇa dāśārha tac cāpi viditaṃ tava
yathoktaḥ saṃjayaś caiva tac ca sarvaṃ śrutaṃ tvayā |
7 | pañca nas tāta dīyantāṃ grāmā iti mahādyute
kuśasthalaṃ vṛkasthalam āsandī vāraṇāvatam |
8 | avasānaṃ mahābāho kiṃ cid eva tu pañcamam
iti duryodhano vācyaḥ suhṛdaś cāsya keśava |
9 | tac cāpi nākarod vākyaṃ śrutvā kṛṣṇa suyodhanaḥ
yudhiṣṭhirasya dāśārha hrīmataḥ saṃdhim icchataḥ |
10 | apradānena rājyasya yadi kṛṣṇa suyodhanaḥ
saṃdhim icchen na kartavyas tatra gatvā kathaṃ cana |
11 | śakṣyanti hi mahābāho pāṇḍavāḥ sṛñjayaiḥ saha
dhārtarāṣṭrabalaṃ ghoraṃ kruddhaṃ pratisamāsitum |
12 | na hi sāmnā na dānena śakyo 'rthas teṣu kaś cana
tasmāt teṣu na kartavyā kṛpā te madhusūdana |
13 | sāmnā dānena vā kṛṣṇa ye na śāmyanti śatravaḥ
moktavyas teṣu daṇḍaḥ syāj jīvitaṃ parirakṣatā |
14 | tasmāt teṣu mahādaṇḍaḥ kṣeptavyaḥ kṣipram acyuta
tvayā caiva mahābāho pāṇḍavaiḥ saha sṛñjayaiḥ |
15 | etat samarthaṃ pārthānāṃ tava caiva yaśaskaram
kriyamāṇaṃ bhavet kṛṣṇa kṣatrasya ca sukhāvaham |
16 | kṣatriyeṇa hi hantavyaḥ kṣatriyo lobham āsthitaḥ
akṣatriyo vā dāśārha svadharmam anutiṣṭhatā |
17 | anyatra brāhmaṇāt tāta sarvapāpeṣv avasthitāt
gurur hi sarvavarṇānāṃ brāhmaṇaḥ prasṛtāgrabhuk |
18 | yathāvadhye bhaved doṣo vadhyamāne janārdana
sa vadhyasyāvadhe dṛṣṭa iti dharmavido viduḥ |
19 | yathā tvāṃ na spṛśed eṣa doṣaḥ kṛṣṇa tathā kuru
pāṇḍavaiḥ saha dāśārha sṛñjayaiś ca sasainikaiḥ |
20 | punar uktaṃ ca vakṣyāmi viśrambheṇa janārdana
kā nu sīmantinī mādṛk pṛthivyām asti keśava |
21 | sutā drupadarājasya vedimadhyāt samutthitā
dhṛṣṭadyumnasya bhaginī tava kṛṣṇa priyā sakhī |
22 | ājamīḍhakulaṃ prāptā snuṣā pāṇḍor mahātmanaḥ
mahiṣī pāṇḍuputrāṇāṃ pañcendrasamavarcasām |
23 | sutā me pañcabhir vīraiḥ pañca jātā mahārathāḥ
abhimanyur yathā kṛṣṇa tathā te tava dharmataḥ |
24 | sāhaṃ keśagrahaṃ prāptā parikliṣṭā sabhāṃ gatā
paśyatāṃ pāṇḍuputrāṇāṃ tvayi jīvati keśava |
25 | jīvatsu kauraveyeṣu pāñcāleṣv atha vṛṣṇiṣu
dāsībhūtāsmi pāpānāṃ sabhāmadhye vyavasthitā |
26 | nirāmarṣeṣv aceṣṭeṣu prekṣamāṇeṣu pāṇḍuṣu
trāhi mām iti govinda manasā kāṅkṣito 'si me |
27 | yatra māṃ bhagavān rājā śvaśuro vākyam abravīt
varaṃ vṛṇīṣva pāñcāli varārhāsi matāsi me |
28 | adāsāḥ pāṇḍavāḥ santu sarathāḥ sāyudhā iti
mayokte yatra nirmuktā vanavāsāya keśava |
29 | evaṃvidhānāṃ duḥkhānām abhijño 'si janārdana
trāhi māṃ puṇḍarīkākṣa sabhartṛjñātibāndhavām |
30 | nanv ahaṃ kṛṣṇa bhīṣmasya dhṛtarāṣṭrasya cobhayoḥ
snuṣā bhavāmi dharmeṇa sāhaṃ dāsīkṛtābhavam |
31 | dhig balaṃ bhīmasenasya dhik pārthasya dhanuṣmatām
yatra duryodhanaḥ kṛṣṇa muhūrtam api jīvati |
32 | yadi te 'ham anugrāhyā yadi te 'sti kṛpā mayi
dhārtarāṣṭreṣu vai kopaḥ sarvaḥ kṛṣṇa vidhīyatām |
33 | ity uktvā mṛdusaṃhāraṃ vṛjināgraṃ sudarśanam
sunīlam asitāpāṅgī puṇyagandhādhivāsitam |
34 | sarvalakṣaṇasaṃpannaṃ mahābhujagavarcasam
keśapakṣaṃ varārohā gṛhya savyena pāṇinā |
35 | padmākṣī puṇḍarīkākṣam upetya gajagāminī
aśrupūrṇekṣaṇā kṛṣṇā kṛṣṇaṃ vacanam abravīt |
36 | ayaṃ te puṇḍarīkākṣa duḥśāsanakaroddhṛtaḥ
smartavyaḥ sarvakāleṣu pareṣāṃ saṃdhim icchatā |
37 | yadi bhīmārjunau kṛṣṇa kṛpaṇau saṃdhikāmukau
pitā me yotsyate vṛddhaḥ saha putrair mahārathaiḥ |
38 | pañca caiva mahāvīryāḥ putrā me madhusūdana
abhimanyuṃ puraskṛtya yotsyanti kurubhiḥ saha |
39 | duḥśāsanabhujaṃ śyāmaṃ saṃchinnaṃ pāṃsuguṇṭhitam
yady ahaṃ taṃ na paśyāmi kā śāntir hṛdayasya me |
40 | trayodaśa hi varṣāṇi pratīkṣantyā gatāni me
nidhāya hṛdaye manyuṃ pradīptam iva pāvakam |
41 | vidīryate me hṛdayaṃ bhīmavākśalyapīḍitam
yo 'yam adya mahābāhur dharmaṃ samanupaśyati |
42 | ity uktvā bāṣpasannena kaṇṭhenāyatalocanā
ruroda kṛṣṇā sotkampaṃ sasvaraṃ bāṣpagadgadam |
43 | stanau pīnāyataśroṇī sahitāv abhivarṣatī
dravībhūtam ivātyuṣṇam utsṛjad vāri netrajam |
44 | tām uvāca mahābāhuḥ keśavaḥ parisāntvayan
acirād drakṣyase kṛṣṇe rudatīr bharatastriyaḥ |
45 | evaṃ tā bhīru rotsyanti nihatajñātibāndhavāḥ
hatamitrā hatabalā yeṣāṃ kruddhāsi bhāmini |
46 | ahaṃ ca tat kariṣyāmi bhīmārjunayamaiḥ saha
yudhiṣṭhiraniyogena daivāc ca vidhinirmitāt |
47 | dhārtarāṣṭrāḥ kālapakvā na cec chṛṇvanti me vacaḥ
śeṣyante nihatā bhūmau śvaśṛgālādanīkṛtāḥ |
48 | caled dhi himavāñ śailo medinī śatadhā bhavet
dyauḥ patec ca sanakṣatrā na me moghaṃ vaco bhavet |
49 | satyaṃ te pratijānāmi kṛṣṇe bāṣpo nigṛhyatām
hatāmitrāñ śriyā yuktān acirād drakṣyase patīn |