Book 5 Chapter 60 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | pitur etad vacaḥ śrutvā dhārtarāṣṭro 'tyamarṣaṇaḥ
ādhāya vipulaṃ krodhaṃ punar evedam abravīt |
2 | aśakyā devasacivāḥ pārthāḥ syur iti yad bhavān
manyate tadbhayaṃ vyetu bhavato rājasattama |
3 | akāmadveṣasaṃyogād drohāl lobhāc ca bhārata
upekṣayā ca bhāvānāṃ devā devatvam āpnuvan |
4 | iti dvaipāyano vyāso nāradaś ca mahātapāḥ
jāmadagnyaś ca rāmo naḥ kathām akathayat purā |
5 | naiva mānuṣavad devāḥ pravartante kadā cana
kāmāl lobhād anukrośād dveṣāc ca bharatarṣabha |
6 | yadi hy agniś ca vāyuś ca dharma indro 'śvināv api
kāmayogāt pravarteran na pārthā duḥkham āpnuyuḥ |
7 | tasmān na bhavatā cintā kāryaiṣā syāt kadā cana
daiveṣv apekṣakā hy ete śaśvad bhāveṣu bhārata |
8 | atha cet kāmasaṃyogād dveṣāl lobhāc ca lakṣyate
deveṣu devaprāmāṇyaṃ naiva tad vikramiṣyati |
9 | mayābhimantritaḥ śaśvaj jātavedāḥ praśaṃsati
didhakṣuḥ sakalāṃl lokān parikṣipya samantataḥ |
10 | yad vā paramakaṃ tejo yena yuktā divaukasaḥ
mamāpy anupamaṃ bhūyo devebhyo viddhi bhārata |
11 | pradīryamāṇāṃ vasudhāṃ girīṇāṃ śikharāṇi ca
lokasya paśyato rājan sthāpayāmy abhimantraṇāt |
12 | cetanācetanasyāsya jaṅgamasthāvarasya ca
vināśāya samutpannaṃ mahāghoraṃ mahāsvanam |
13 | aśmavarṣaṃ ca vāyuṃ ca śamayāmīha nityaśaḥ
jagataḥ paśyato 'bhīkṣṇaṃ bhūtānām anukampayā |
14 | stambhitāsv apsu gacchanti mayā rathapadātayaḥ
devāsurāṇāṃ bhāvānām aham ekaḥ pravartitā |
15 | akṣauhiṇībhir yān deśān yāmi kāryeṇa kena cit
tatrāpo me pravartante yatra yatrābhikāmaye |
16 | bhayāni viṣaye rājan vyālādīni na santi me
mattaḥ suptāni bhūtāni na hiṃsanti bhayaṃkarāḥ |
17 | nikāmavarṣī parjanyo rājan viṣayavāsinām
dharmiṣṭhāś ca prajāḥ sarvā ītayaś ca na santi me |
18 | aśvināv atha vāyvagnī marudbhiḥ saha vṛtrahā
dharmaś caiva mayā dviṣṭān notsahante 'bhirakṣitum |
19 | yadi hy ete samarthāḥ syur maddviṣas trātum ojasā
na sma trayodaśa samāḥ pārthā duḥkham avāpnuyuḥ |
20 | naiva devā na gandharvā nāsurā na ca rākṣasāḥ
śaktās trātuṃ mayā dviṣṭaṃ satyam etad bravīmi te |
21 | yad abhidhyāmy ahaṃ śaśvac chubhaṃ vā yadi vāśubham
naitad vipannapūrvaṃ me mitreṣv ariṣu cobhayoḥ |
22 | bhaviṣyatīdam iti vā yad bravīmi paraṃtapa
nānyathā bhūtapūrvaṃ tat satyavāg iti māṃ viduḥ |
23 | lokasākṣikam etan me māhātmyaṃ dikṣu viśrutam
āśvāsanārthaṃ bhavataḥ proktaṃ na ślāghayā nṛpa |
24 | na hy ahaṃ ślāghano rājan bhūtapūrvaḥ kadā cana
asad ācaritaṃ hy etad yad ātmānaṃ praśaṃsati |
25 | pāṇḍavāṃś caiva matsyāṃś ca pāñcālān kekayaiḥ saha
sātyakiṃ vāsudevaṃ ca śrotāsi vijitān mayā |
26 | saritaḥ sāgaraṃ prāpya yathā naśyanti sarvaśaḥ
tathaiva te vinaṅkṣyanti mām āsādya sahānvayāḥ |
27 | parā buddhiḥ paraṃ tejo vīryaṃ ca paramaṃ mayi
parā vidyā paro yogo mama tebhyo viśiṣyate |
28 | pitāmahaś ca droṇaś ca kṛpaḥ śalyaḥ śalas tathā
astreṣu yat prajānanti sarvaṃ tan mayi vidyate |
29 | ity uktvā saṃjayaṃ bhūyaḥ paryapṛcchata bhārata
jñātvā yuyutsuḥ kāryāṇi prāptakālam ariṃdama |