Book 5 Chapter 44 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | sanatsujāta yad imāṃ parārthāṃ; brāhmīṃ vācaṃ pravadasi viśvarūpām
parāṃ hi kāmeṣu sudurlabhāṃ kathāṃ; tad brūhi me vākyam etat kumāra |
2 | sanatsujāta uvāca |
2 | naitad brahma tvaramāṇena labhyaṃ; yan māṃ pṛcchasy abhihṛṣyasy atīva
avyaktavidyām abhidhāsye purāṇīṃ; buddhyā ca teṣāṃ brahmacaryeṇa siddhām |
3 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
3 | avyaktavidyām iti yat sanātanīṃ; bravīṣi tvaṃ brahmacaryeṇa siddhām
anārabhyā vasatīhārya kāle; kathaṃ brāhmaṇyam amṛtatvaṃ labheta |
4 | sanatsujāta uvāca |
4 | ye 'smiṃl loke vijayantīha kāmān; brāhmīṃ sthitim anutitikṣamāṇāḥ
ta ātmānaṃ nirharantīha dehān; muñjād iṣīkām iva sattvasaṃsthāḥ |
5 | śarīram etau kurutaḥ pitā mātā ca bhārata
ācāryaśāstā yā jātiḥ sā satyā sājarāmarā |
6 | ācāryayonim iha ye praviśya; bhūtvā garbhaṃ brahmacaryaṃ caranti
ihaiva te śāstrakārā bhavanti; prahāya dehaṃ paramaṃ yānti yogam |
7 | ya āvṛṇoty avitathena karṇā;vṛtaṃ kurvann amṛtaṃ saṃprayacchan
taṃ manyeta pitaraṃ mātaraṃ ca; tasmai na druhyet kṛtam asya jānan |
8 | guruṃ śiṣyo nityam abhimanyamānaḥ; svādhyāyam icchec chucir apramattaḥ
mānaṃ na kuryān na dadhīta roṣam; eṣa prathamo brahmacaryasya pādaḥ |
9 | ācāryasya priyaṃ kuryāt prāṇair api dhanair api
karmaṇā manasā vācā dvitīyaḥ pāda ucyate |
10 | samā gurau yathā vṛttir gurupatnyāṃ tathā bhavet
yathoktakārī priyakṛt tṛtīyaḥ pāda ucyate |
11 | nācāryāyehopakṛtvā pravādaṃ; prājñaḥ kurvīta naitad ahaṃ karomi
itīva manyeta na bhāṣayeta; sa vai caturtho brahmacaryasya pādaḥ |
12 | evaṃ vasantaṃ yad upaplaved dhanam; ācāryāya tad anuprayacchet
satāṃ vṛttiṃ bahuguṇām evam eti; guroḥ putre bhavati ca vṛttir eṣā |
13 | evaṃ vasan sarvato vardhatīha; bahūn putrāṃl labhate ca pratiṣṭhām
varṣanti cāsmai pradiśo diśaś ca; vasanty asmin brahmacarye janāś ca |
14 | etena brahmacaryeṇa devā devatvam āpnuvan
ṛṣayaś ca mahābhāgā brahmalokaṃ manīṣiṇaḥ |
15 | gandharvāṇām anenaiva rūpam apsarasām abhūt
etena brahmacaryeṇa sūryo ahnāya jāyate |
16 | ya āśayet pāṭayec cāpi rājan; sarvaṃ śarīraṃ tapasā tapyamānaḥ
etenāsau bālyam atyeti vidvān; mṛtyuṃ tathā rodhayaty antakāle |
17 | antavantaḥ kṣatriya te jayanti; lokāñ janāḥ karmaṇā nirmitena
brahmaiva vidvāṃs tena abhyeti sarvaṃ; nānyaḥ panthā ayanāya vidyate |
18 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
18 | ābhāti śuklam iva lohitam iva; atho kṛṣṇam athāñjanaṃ kādravaṃ vā
tad brāhmaṇaḥ paśyati yo 'tra vidvān; kathaṃrūpaṃ tad amṛtam akṣaraṃ padam |
19 | sanatsujāta uvāca |
19 | nābhāti śuklam iva lohitam iva; atho kṛṣṇam āyasam arkavarṇam
na pṛthivyāṃ tiṣṭhati nāntarikṣe; naitat samudre salilaṃ bibharti |
20 | na tārakāsu na ca vidyud āśritaṃ; na cābhreṣu dṛśyate rūpam asya
na cāpi vāyau na ca devatāsu; na tac candre dṛśyate nota sūrye |
21 | naivarkṣu tan na yajuḥṣu nāpy atharvasu; na caiva dṛśyaty amaleṣu sāmasu
rathaṃtare bārhate cāpi rājan; mahāvrate naiva dṛśyed dhruvaṃ tat |
22 | apāraṇīyaṃ tamasaḥ parastāt; tad antako 'py eti vināśakāle
aṇīyarūpaṃ kṣuradhārayā tan; mahac ca rūpaṃ tv api parvatebhyaḥ |
23 | sā pratiṣṭhā tad amṛtaṃ lokās tad brahma tad yaśaḥ
bhūtāni jajñire tasmāt pralayaṃ yānti tatra ca |
24 | anāmayaṃ tan mahad udyataṃ yaśo; vāco vikārān kavayo vadanti
tasmiñ jagat sarvam idaṃ pratiṣṭhitaṃ; ye tad vidur amṛtās te bhavanti |