Book 5 Chapter 8 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | śalyaḥ śrutvā tu dūtānāṃ sainyena mahatā vṛtaḥ
abhyayāt pāṇḍavān rājan saha putrair mahārathaiḥ |
2 | tasya senāniveśo 'bhūd adhyardham iva yojanam
tathā hi bahulāṃ senāṃ sa bibharti nararṣabhaḥ |
3 | vicitrakavacāḥ śūrā vicitradhvajakārmukāḥ
vicitrābharaṇāḥ sarve vicitrarathavāhanāḥ |
4 | svadeśaveṣābharaṇā vīrāḥ śatasahasraśaḥ
tasya senāpraṇetāro babhūvuḥ kṣatriyarṣabhāḥ |
5 | vyathayann iva bhūtāni kampayann iva medinīm
śanair viśrāmayan senāṃ sa yayau yena pāṇḍavaḥ |
6 | tato duryodhanaḥ śrutvā mahāsenaṃ mahāratham
upāyāntam abhidrutya svayam ānarca bhārata |
7 | kārayām āsa pūjārthaṃ tasya duryodhanaḥ sabhāḥ
ramaṇīyeṣu deśeṣu ratnacitrāḥ svalaṃkṛtāḥ |
8 | sa tāḥ sabhāḥ samāsādya pūjyamāno yathāmaraḥ
duryodhanasya sacivair deśe deśe yathārhataḥ ājagāma sabhām anyāṃ devāvasathavarcasam |
9 | sa tatra viṣayair yuktaḥ kalyāṇair atimānuṣaiḥ
mene 'bhyadhikam ātmānam avamene puraṃdaram |
10 | papraccha sa tataḥ preṣyān prahṛṣṭaḥ kṣatriyarṣabhaḥ
yudhiṣṭhirasya puruṣāḥ ke nu cakruḥ sabhā imāḥ ānīyantāṃ sabhākārāḥ pradeyārhā hi me matāḥ |
11 | gūḍho duryodhanas tatra darśayām āsa mātulam
taṃ dṛṣṭvā madrarājas tu jñātvā yatnaṃ ca tasya tam pariṣvajyābravīt prīta iṣṭo 'rtho gṛhyatām iti |
12 | duryodhana uvāca |
12 | satyavāg bhava kalyāṇa varo vai mama dīyatām
sarvasenāpraṇetā me bhavān bhavitum arhati |
13 | vaiśaṃpāyana uvāca |
13 | kṛtam ity abravīc chalyaḥ kim anyat kriyatām iti
kṛtam ity eva gāndhāriḥ pratyuvāca punaḥ punaḥ |
14 | sa tathā śalyam āmantrya punar āyāt svakaṃ puram
śalyo jagāma kaunteyān ākhyātuṃ karma tasya tat |
15 | upaplavyaṃ sa gatvā tu skandhāvāraṃ praviśya ca
pāṇḍavān atha tān sarvāñ śalyas tatra dadarśa ha |
16 | sametya tu mahābāhuḥ śalyaḥ pāṇḍusutais tadā
pādyam arghyaṃ ca gāṃ caiva pratyagṛhṇād yathāvidhi |
17 | tataḥ kuśalapūrvaṃ sa madrarājo 'risūdanaḥ
prītyā paramayā yuktaḥ samāśliṣya yudhiṣṭhiram |
18 | tathā bhīmārjunau hṛṣṭau svasrīyau ca yamāv ubhau
āsane copaviṣṭas tu śalyaḥ pārtham uvāca ha |
19 | kuśalaṃ rājaśārdūla kaccit te kurunandana
araṇyavāsād diṣṭyāsi vimukto jayatāṃ vara |
20 | suduṣkaraṃ kṛtaṃ rājan nirjane vasatā vane
bhrātṛbhiḥ saha rājendra kṛṣṇayā cānayā saha |
21 | ajñātavāsaṃ ghoraṃ ca vasatā duṣkaraṃ kṛtam
duḥkham eva kutaḥ saukhyaṃ rājyabhraṣṭasya bhārata |
22 | duḥkhasyaitasya mahato dhārtarāṣṭrakṛtasya vai
avāpsyasi sukhaṃ rājan hatvā śatrūn paraṃtapa |
23 | viditaṃ te mahārāja lokatattvaṃ narādhipa
tasmāl lobhakṛtaṃ kiṃ cit tava tāta na vidyate |
24 | tato 'syākathayad rājā duryodhanasamāgamam
tac ca śuśrūṣitaṃ sarvaṃ varadānaṃ ca bhārata |
25 | yudhiṣṭhira uvāca |
25 | sukṛtaṃ te kṛtaṃ rājan prahṛṣṭenāntarātmanā
duryodhanasya yad vīra tvayā vācā pratiśrutam ekaṃ tv icchāmi bhadraṃ te kriyamāṇaṃ mahīpate |
26 | bhavān iha mahārāja vāsudevasamo yudhi
karṇārjunābhyāṃ saṃprāpte dvairathe rājasattama karṇasya bhavatā kāryaṃ sārathyaṃ nātra saṃśayaḥ |
27 | tatra pālyo 'rjuno rājan yadi matpriyam icchasi
tejovadhaś ca te kāryaḥ sauter asmajjayāvahaḥ akartavyam api hy etat kartum arhasi mātula |
28 | śalya uvāca |
28 | śṛṇu pāṇḍava bhadraṃ te yad bravīṣi durātmanaḥ
tejovadhanimittaṃ māṃ sūtaputrasya saṃyuge |
29 | ahaṃ tasya bhaviṣyāmi saṃgrāme sārathir dhruvam
vāsudevena hi samaṃ nityaṃ māṃ sa hi manyate |
30 | tasyāhaṃ kuruśārdūla pratīpam ahitaṃ vacaḥ
dhruvaṃ saṃkathayiṣyāmi yoddhukāmasya saṃyuge |
31 | yathā sa hṛtadarpaś ca hṛtatejāś ca pāṇḍava
bhaviṣyati sukhaṃ hantuṃ satyam etad bravīmi te |
32 | evam etat kariṣyāmi yathā tāta tvam āttha mām
yac cānyad api śakṣyāmi tat kariṣyāmi te priyam |
33 | yac ca duḥkhaṃ tvayā prāptaṃ dyūte vai kṛṣṇayā saha
paruṣāṇi ca vākyāni sūtaputrakṛtāni vai |
34 | jaṭāsurāt parikleśaḥ kīcakāc ca mahādyute
draupadyādhigataṃ sarvaṃ damayantyā yathāśubham |
35 | sarvaṃ duḥkham idaṃ vīra sukhodarkaṃ bhaviṣyati
nātra manyus tvayā kāryo vidhir hi balavattaraḥ |
36 | duḥkhāni hi mahātmānaḥ prāpnuvanti yudhiṣṭhira
devair api hi duḥkhāni prāptāni jagatīpate |
37 | indreṇa śrūyate rājan sabhāryeṇa mahātmanā
anubhūtaṃ mahad duḥkhaṃ devarājena bhārata |