Book 5 Chapter 1 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | kṛtvā vivāhaṃ tu kurupravīrās; tadābhimanyor muditasvapakṣāḥ
viśramya catvāry uṣasaḥ pratītāḥ; sabhāṃ virāṭasya tato 'bhijagmuḥ |
2 | sabhā tu sā matsyapateḥ samṛddhā; maṇipravekottamaratnacitrā
nyastāsanā mālyavatī sugandhā; tām abhyayus te nararājavaryāḥ |
3 | athāsanāny āviśatāṃ purastād; ubhau virāṭadrupadau narendrau
vṛddhaś ca mānyaḥ pṛthivīpatīnāṃ; pitāmaho rāmajanārdanābhyām |
4 | pāñcālarājasya samīpatas tu; śinipravīraḥ saharauhiṇeyaḥ
matsyasya rājñas tu susaṃnikṛṣṭau; janārdanaś caiva yudhiṣṭhiraś ca |
5 | sutāś ca sarve drupadasya rājño; bhīmārjunau mādravatīsutau ca
pradyumnasāmbau ca yudhi pravīrau; virāṭaputraś ca sahābhimanyuḥ |
6 | sarve ca śūrāḥ pitṛbhiḥ samānā; vīryeṇa rūpeṇa balena caiva
upāviśan draupadeyāḥ kumārāḥ; suvarṇacitreṣu varāsaneṣu |
7 | tathopaviṣṭeṣu mahāratheṣu; vibhrājamānāmbarabhūṣaṇeṣu
rarāja sā rājavatī samṛddhā; grahair iva dyaur vimalair upetā |
8 | tataḥ kathās te samavāyayuktāḥ; kṛtvā vicitrāḥ puruṣapravīrāḥ
tasthur muhūrtaṃ paricintayantaḥ; kṛṣṇaṃ nṛpās te samudīkṣamāṇāḥ |
9 | kathāntam āsādya ca mādhavena; saṃghaṭṭitāḥ pāṇḍavakāryahetoḥ
te rājasiṃhāḥ sahitā hy aśṛṇvan; vākyaṃ mahārthaṃ ca mahodayaṃ ca |
10 | kṛṣṇa uvāca |
10 | sarvair bhavadbhir viditaṃ yathāyaṃ; yudhiṣṭhiraḥ saubalenākṣavatyām
jito nikṛtyāpahṛtaṃ ca rājyaṃ; punaḥ pravāse samayaḥ kṛtaś ca |
11 | śaktair vijetuṃ tarasā mahīṃ ca; satye sthitais tac caritaṃ yathāvat
pāṇḍoḥ sutais tad vratam ugrarūpaṃ; varṣāṇi ṣaṭ sapta ca bhāratāgryaiḥ |
12 | trayodaśaś caiva sudustaro 'yam; ajñāyamānair bhavatāṃ samīpe
kleśān asahyāṃś ca titikṣamāṇair; yathoṣitaṃ tad viditaṃ ca sarvam |
13 | evaṃ gate dharmasutasya rājño; duryodhanasyāpi ca yad dhitaṃ syāt
tac cintayadhvaṃ kurupāṇḍavānāṃ; dharmyaṃ ca yuktaṃ ca yaśaskaraṃ ca |
14 | adharmayuktaṃ ca na kāmayeta; rājyaṃ surāṇām api dharmarājaḥ
dharmārthayuktaṃ ca mahīpatitvaṃ; grāme 'pi kasmiṃś cid ayaṃ bubhūṣet |
15 |
pitryaṃ hi rājyaṃ viditaṃ nṛpāṇāṃ; yathāpakṛṣṭaṃ dhṛtarāṣṭraputraiḥ
mithyopacāreṇa tathāpy anena; kṛcchraṃ mahat prāptam asahyarūpam |
16 | na cāpi pārtho vijito raṇe taiḥ; svatejasā dhṛtarāṣṭrasya putraiḥ
tathāpi rājā sahitaḥ suhṛdbhir; abhīpsate 'nāmayam eva teṣām |
17 | yat tat svayaṃ pāṇḍusutair vijitya; samāhṛtaṃ bhūmipatīn nipīḍya
tat prārthayante puruṣapravīrāḥ; kuntīsutā mādravatīsutau ca |
18 | bālās tv ime tair vividhair upāyaiḥ; saṃprārthitā hantum amitrasāhāḥ
rājyaṃ jihīrṣadbhir asadbhir ugraiḥ; sarvaṃ ca tad vo viditaṃ yathāvat |
19 | teṣāṃ ca lobhaṃ prasamīkṣya vṛddhaṃ; dharmātmatāṃ cāpi yudhiṣṭhirasya
saṃbandhitāṃ cāpi samīkṣya teṣāṃ; matiṃ kurudhvaṃ sahitāḥ pṛthak ca |
20 | ime ca satye 'bhiratāḥ sadaiva; taṃ pārayitvā samayaṃ yathāvat
ato 'nyathā tair upacaryamāṇā; hanyuḥ sametān dhṛtarāṣṭraputrān |
21 | tair viprakāraṃ ca niśamya rājñaḥ; suhṛjjanās tān parivārayeyuḥ
yuddhena bādheyur imāṃs tathaiva; tair vadhyamānā yudhi tāṃś ca hanyuḥ |
22 | tathāpi neme 'lpatayā samarthās; teṣāṃ jayāyeti bhaven mataṃ vaḥ
sametya sarve sahitāḥ suhṛdbhis; teṣāṃ vināśāya yateyur eva |
23 | duryodhanasyāpi mataṃ yathāvan; na jñāyate kiṃ nu kariṣyatīti
ajñāyamāne ca mate parasya; kiṃ syāt samārabhyatamaṃ mataṃ vaḥ |
24 | tasmād ito gacchatu dharmaśīlaḥ; śuciḥ kulīnaḥ puruṣo 'pramattaḥ
dūtaḥ samarthaḥ praśamāya teṣāṃ; rājyārdhadānāya yudhiṣṭhirasya |
25 | niśamya vākyaṃ tu janārdanasya; dharmārthayuktaṃ madhuraṃ samaṃ ca
samādade vākyam athāgrajo 'sya; saṃpūjya vākyaṃ tad atīva rājan |