Book 4 Chapter 66 | |
1 | virāṭa uvāca |
1 | yady eṣa rājā kauravyaḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ
katamo 'syārjuno bhrātā bhīmaś ca katamo balī |
2 | nakulaḥ sahadevo vā draupadī vā yaśasvinī
yadā dyūte jitāḥ pārthā na prājñāyanta te kva cit |
3 | arjuna uvāca |
3 | ya eṣa ballavo brūte sūdas tava narādhipa
eṣa bhīmo mahābāhur bhīmavegaparākramaḥ |
4 | eṣa krodhavaśān hatvā parvate gandhamādane
saugandhikāni divyāni kṛṣṇārthe samupāharat |
5 | gandharva eṣa vai hantā kīcakānāṃ durātmanām
vyāghrān ṛkṣān varāhāṃś ca hatavān strīpure tava |
6 | yaś cāsīd aśvabandhas te nakulo 'yaṃ paraṃtapaḥ
gosaṃkhyaḥ sahadevaś ca mādrīputrau mahārathau |
7 | śṛṅgāraveṣābharaṇau rūpavantau yaśasvinau
nānārathasahasrāṇāṃ samarthau puruṣarṣabhau |
8 | eṣā padmapalāśākṣī sumadhyā cāruhāsinī
sairandhrī draupadī rājan yatkṛte kīcakā hatāḥ |
9 | arjuno 'haṃ mahārāja vyaktaṃ te śrotram āgataḥ
bhīmād avarajaḥ pārtho yamābhyāṃ cāpi pūrvajaḥ |
10 | uṣitāḥ sma mahārāja sukhaṃ tava niveśane
ajñātavāsam uṣitā garbhavāsa iva prajāḥ |
11 | vaiśaṃpāyana uvāca |
11 | yadārjunena te vīrāḥ kathitāḥ pañca pāṇḍavāḥ
tadārjunasya vairāṭiḥ kathayām āsa vikramam |
12 | ayaṃ sa dviṣatāṃ madhye mṛgāṇām iva kesarī
acarad rathavṛndeṣu nighnaṃs teṣāṃ varān varān |
13 | anena viddho mātaṅgo mahān ekeṣuṇā hataḥ
hiraṇyakakṣyaḥ saṃgrāme dantābhyām agaman mahīm |
14 | anena vijitā gāvo jitāś ca kuravo yudhi
asya śaṅkhapraṇādena karṇau me badhirīkṛtau |
15 | tasya tad vacanaṃ śrutvā matsyarājaḥ pratāpavān
uttaraṃ pratyuvācedam abhipanno yudhiṣṭhire |
16 | prasādanaṃ pāṇḍavasya prāptakālaṃ hi rocaye
uttarāṃ ca prayacchāmi pārthāya yadi te matam |
17 | uttara uvāca |
17 | arcyāḥ pūjyāś ca mānyāś ca prāptakālaṃ ca me matam
pūjyantāṃ pūjanārhāś ca mahābhāgāś ca pāṇḍavāḥ |
18 | virāṭa uvāca |
18 | ahaṃ khalv api saṃgrāme śatrūṇāṃ vaśam āgataḥ
mokṣito bhīmasenena gāvaś ca vijitās tathā |
19 | eteṣāṃ bāhuvīryeṇa yad asmākaṃ jayo mṛdhe
vayaṃ sarve sahāmātyāḥ kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram prasādayāmo bhadraṃ te sānujaṃ pāṇḍavarṣabham |
20 | yad asmābhir ajānadbhiḥ kiṃ cid ukto narādhipaḥ
kṣantum arhati tat sarvaṃ dharmātmā hy eṣa pāṇḍavaḥ |
21 | vaiśaṃpāyana uvāca |
21 | tato virāṭaḥ paramābhituṣṭaḥ; sametya rājñā samayaṃ cakāra
rājyaṃ ca sarvaṃ visasarja tasmai; sadaṇḍakośaṃ sapuraṃ mahātmā |
22 | pāṇḍavāṃś ca tataḥ sarvān matsyarājaḥ pratāpavān
dhanaṃjayaṃ puraskṛtya diṣṭyā diṣṭyeti cābravīt |
23 | samupāghrāya mūrdhānaṃ saṃśliṣya ca punaḥ punaḥ
yudhiṣṭhiraṃ ca bhīmaṃ ca mādrīputrau ca pāṇḍavau |
24 | nātṛpyad darśane teṣāṃ virāṭo vāhinīpatiḥ
saṃprīyamāṇo rājānaṃ yudhiṣṭhiram athābravīt |
25 | diṣṭyā bhavantaḥ saṃprāptāḥ sarve kuśalino vanāt
diṣṭyā ca pāritaṃ kṛcchram ajñātaṃ vai durātmabhiḥ |
26 | idaṃ ca rājyaṃ naḥ pārthā yac cānyad vasu kiṃ cana
pratigṛhṇantu tat sarvaṃ kaunteyā aviśaṅkayā |
27 | uttarāṃ pratigṛhṇātu savyasācī dhanaṃjayaḥ
ayaṃ hy aupayiko bhartā tasyāḥ puruṣasattamaḥ |
28 | evam ukto dharmarājaḥ pārtham aikṣad dhanaṃjayam
īkṣitaś cārjuno bhrātrā matsyaṃ vacanam abravīt |
29 | pratigṛhṇāmy ahaṃ rājan snuṣāṃ duhitaraṃ tava
yuktaś cāvāṃ hi saṃbandho matsyabhāratasattamau |