Book 3 Chapter 273 | |
1 | mārkaṇḍeya uvāca |
1 | tāv ubhau patitau dṛṣṭvā bhrātarāv amitaujasau
babandha rāvaṇir bhūyaḥ śarair dattavarais tadā |
2 | tau vīrau śarajālena baddhāv indrajitā raṇe
rejatuḥ puruṣavyāghrau śakuntāv iva pañjare |
3 | tau dṛṣṭvā patitau bhūmau śataśaḥ sāyakaiś citau
sugrīvaḥ kapibhiḥ sārdhaṃ parivārya tataḥ sthitaḥ |
4 | suṣeṇamaindadvividaiḥ kumudenāṅgadena ca
hanūmannīlatāraiś ca nalena ca kapīśvaraḥ |
5 | tatas taṃ deśam āgamya kṛtakarmā vibhīṣaṇaḥ
bodhayām āsa tau vīrau prajñāstreṇa prabodhitau |
6 | viśalyau cāpi sugrīvaḥ kṣaṇenobhau cakāra tau
viśalyayā mahauṣadhyā divyamantraprayuktayā |
7 | tau labdhasaṃjñau nṛvarau viśalyāv udatiṣṭhatām
gatatandrīklamau cāstāṃ kṣaṇenobhau mahārathau |
8 | tato vibhīṣaṇaḥ pārtha rāmam ikṣvākunandanam
uvāca vijvaraṃ dṛṣṭvā kṛtāñjalir idaṃ vacaḥ |
9 | ayam ambho gṛhītvā tu rājarājasya śāsanāt
guhyako 'bhyāgataḥ śvetāt tvatsakāśam ariṃdama |
10 | idam ambhaḥ kuberas te mahārājaḥ prayacchati
antarhitānāṃ bhūtānāṃ darśanārthaṃ paraṃtapa |
11 | anena spṛṣṭanayano bhūtāny antarhitāny uta
bhavān drakṣyati yasmai ca bhavān etat pradāsyati |
12 | tatheti rāmas tad vāri pratigṛhyātha satkṛtam
cakāra netrayoḥ śaucaṃ lakṣmaṇaś ca mahāmanāḥ |
13 | sugrīvajāmbavantau ca hanūmān aṅgadas tathā
maindadvividanīlāś ca prāyaḥ plavagasattamāḥ |
14 | tathā samabhavac cāpi yad uvāca vibhīṣaṇaḥ
kṣaṇenātīndriyāṇy eṣāṃ cakṣūṃṣy āsan yudhiṣṭhira |
15 | indrajit kṛtakarmā tu pitre karma tadātmanaḥ
nivedya punar āgacchat tvarayājiśiraḥ prati |
16 | tam āpatantaṃ saṃkruddhaṃ punar eva yuyutsayā
abhidudrāva saumitrir vibhīṣaṇamate sthitaḥ |
17 | akṛtāhnikam evainaṃ jighāṃsur jitakāśinam
śarair jaghāna saṃkruddhaḥ kṛtasaṃjño 'tha lakṣmaṇaḥ |
18 | tayoḥ samabhavad yuddhaṃ tadānyonyaṃ jigīṣatoḥ
atīva citram āścaryaṃ śakraprahlādayor iva |
19 | avidhyad indrajit tīkṣṇaiḥ saumitriṃ marmabhedibhiḥ
saumitriś cānalasparśair avidhyad rāvaṇiṃ śaraiḥ |
20 | saumitriśarasaṃsparśād rāvaṇiḥ krodhamūrchitaḥ
asṛjal lakṣmaṇāyāṣṭau śarān āśīviṣopamān |
21 | tasyāsūn pāvakasparśaiḥ saumitriḥ patribhis tribhiḥ
yathā niraharad vīras tan me nigadataḥ śṛṇu |
22 | ekenāsya dhanuṣmantaṃ bāhuṃ dehād apātayat
dvitīyena sanārācaṃ bhujaṃ bhūmau nyapātayat |
23 | tṛtīyena tu bāṇena pṛthudhāreṇa bhāsvatā
jahāra sunasaṃ cāru śiro bhrājiṣṇukuṇḍalam |
24 | vinikṛttabhujaskandhaṃ kabandhaṃ bhīmadarśanam
taṃ hatvā sūtam apy astrair jaghāna balināṃ varaḥ |
25 | laṅkāṃ praveśayām āsur vājinas taṃ rathaṃ tadā
dadarśa rāvaṇas taṃ ca rathaṃ putravinākṛtam |
26 | sa putraṃ nihataṃ dṛṣṭvā trāsāt saṃbhrāntalocanaḥ
rāvaṇaḥ śokamohārto vaidehīṃ hantum udyataḥ |
27 | aśokavanikāsthāṃ tāṃ rāmadarśanalālasām
khaḍgam ādāya duṣṭātmā javenābhipapāta ha |
28 | taṃ dṛṣṭvā tasya durbuddher avindhyaḥ pāpaniścayam
śamayām āsa saṃkruddhaṃ śrūyatāṃ yena hetunā |
29 | mahārājye sthito dīpte na striyaṃ hantum arhasi
hataivaiṣā yadā strī ca bandhanasthā ca te gṛhe |
30 | na caiṣā dehabhedena hatā syād iti me matiḥ
jahi bhartāram evāsyā hate tasmin hatā bhavet |
31 | na hi te vikrame tulyaḥ sākṣād api śatakratuḥ
asakṛd dhi tvayā sendrās trāsitās tridaśā yudhi |
32 | evaṃ bahuvidhair vākyair avindhyo rāvaṇaṃ tadā
kruddhaṃ saṃśamayām āsa jagṛhe ca sa tadvacaḥ |
33 | niryāṇe sa matiṃ kṛtvā nidhāyāsiṃ kṣapācaraḥ
ājñāpayām āsa tadā ratho me kalpyatām iti |