Book 3 Chapter 266
1	mārkaṇḍeya uvāca
1	rāghavas tu sasaumitriḥ sugrīveṇābhipālitaḥ vasan mālyavataḥ pṛṣṭhe dadarśa vimalaṃ nabhaḥ
2	sa dṛṣṭvā vimale vyomni nirmalaṃ śaśalakṣaṇam grahanakṣatratārābhir anuyātam amitrahā
3	kumudotpalapadmānāṃ gandham ādāya vāyunā mahīdharasthaḥ śītena sahasā pratibodhitaḥ
4	prabhāte lakṣmaṇaṃ vīram abhyabhāṣata durmanāḥ sītāṃ saṃsmṛtya dharmātmā ruddhāṃ rākṣasaveśmani
5	gaccha lakṣmaṇa jānīhi kiṣkindhāyāṃ kapīśvaram pramattaṃ grāmyadharmeṣu kṛtaghnaṃ svārthapaṇḍitam
6	yo 'sau kulādhamo mūḍho mayā rājye 'bhiṣecitaḥ sarvavānaragopucchā yam ṛkṣāś ca bhajanti vai
7	yadarthaṃ nihato vālī mayā raghukulodvaha tvayā saha mahābāho kiṣkindhopavane tadā
8	kṛtaghnaṃ tam ahaṃ manye vānarāpasadaṃ bhuvi yo mām evaṃgato mūḍho na jānīte 'dya lakṣmaṇa
9	asau manye na jānīte samayapratipādanam kṛtopakāraṃ māṃ nūnam avamanyālpayā dhiyā
10	yadi tāvad anudyuktaḥ śete kāmasukhātmakaḥ netavyo vālimārgeṇa sarvabhūtagatiṃ tvayā
11	athāpi ghaṭate 'smākam arthe vānarapuṃgavaḥ tam ādāyaihi kākutstha tvarāvān bhava mā ciram
12	ity ukto lakṣmaṇo bhrātrā guruvākyahite rataḥ pratasthe ruciraṃ gṛhya samārgaṇaguṇaṃ dhanuḥ kiṣkindhādvāram āsādya praviveśānivāritaḥ
13	sakrodha iti taṃ matvā rājā pratyudyayau hariḥ taṃ sadāro vinītātmā sugrīvaḥ plavagādhipaḥ pūjayā pratijagrāha prīyamāṇas tadarhayā
14	tam abravīd rāmavacaḥ saumitrir akutobhayaḥ sa tat sarvam aśeṣeṇa śrutvā prahvaḥ kṛtāñjaliḥ
15	sabhṛtyadāro rājendra sugrīvo vānarādhipaḥ idam āha vacaḥ prīto lakṣmaṇaṃ narakuñjaram
16	nāsmi lakṣmaṇa durmedhā na kṛtaghno na nirghṛṇaḥ śrūyatāṃ yaḥ prayatno me sītāparyeṣaṇe kṛtaḥ
17	diśaḥ prasthāpitāḥ sarve vinītā harayo mayā sarveṣāṃ ca kṛtaḥ kālo māsenāgamanaṃ punaḥ
18	yair iyaṃ savanā sādriḥ sapurā sāgarāmbarā vicetavyā mahī vīra sagrāmanagarākarā
19	sa māsaḥ pañcarātreṇa pūrṇo bhavitum arhati tataḥ śroṣyasi rāmeṇa sahitaḥ sumahat priyam
20	ity ukto lakṣmaṇas tena vānarendreṇa dhīmatā tyaktvā roṣam adīnātmā sugrīvaṃ pratyapūjayat
21	sa rāmaṃ sahasugrīvo mālyavatpṛṣṭham āsthitam abhigamyodayaṃ tasya kāryasya pratyavedayat
22	ity evaṃ vānarendrās te samājagmuḥ sahasraśaḥ diśas tisro vicityātha na tu ye dakṣiṇāṃ gatāḥ
23	ācakhyus te tu rāmāya mahīṃ sāgaramekhalām vicitāṃ na tu vaidehyā darśanaṃ rāvaṇasya vā
24	gatās tu dakṣiṇām āśāṃ ye vai vānarapuṃgavāḥ āśāvāṃs teṣu kākutsthaḥ prāṇān ārto 'py adhārayat
25	dvimāsoparame kāle vyatīte plavagās tataḥ sugrīvam abhigamyedaṃ tvaritā vākyam abruvan
26	rakṣitaṃ vālinā yat tat sphītaṃ madhuvanaṃ mahat tvayā ca plavagaśreṣṭha tad bhuṅkte pavanātmajaḥ
27	vāliputro 'ṅgadaś caiva ye cānye plavagarṣabhāḥ vicetuṃ dakṣiṇām āśāṃ rājan prasthāpitās tvayā
28	teṣāṃ taṃ praṇayaṃ śrutvā mene sa kṛtakṛtyatām kṛtārthānāṃ hi bhṛtyānām etad bhavati ceṣṭitam
29	sa tad rāmāya medhāvī śaśaṃsa plavagarṣabhaḥ rāmaś cāpy anumānena mene dṛṣṭāṃ tu maithilīm
30	hanūmatpramukhāś cāpi viśrāntās te plavaṃgamāḥ abhijagmur harīndraṃ taṃ rāmalakṣmaṇasaṃnidhau
31	gatiṃ ca mukhavarṇaṃ ca dṛṣṭvā rāmo hanūmataḥ agamat pratyayaṃ bhūyo dṛṣṭā sīteti bhārata
32	hanūmatpramukhās te tu vānarāḥ pūrṇamānasāḥ praṇemur vidhivad rāmaṃ sugrīvaṃ lakṣmaṇaṃ tathā
33	tān uvācāgatān rāmaḥ pragṛhya saśaraṃ dhanuḥ api māṃ jīvayiṣyadhvam api vaḥ kṛtakṛtyatā
34	api rājyam ayodhyāyāṃ kārayiṣyāmy ahaṃ punaḥ nihatya samare śatrūn āhṛtya janakātmajām
35	amokṣayitvā vaidehīm ahatvā ca ripūn raṇe hṛtadāro 'vadhūtaś ca nāhaṃ jīvitum utsahe
36	ity uktavacanaṃ rāmaṃ pratyuvācānilātmajaḥ priyam ākhyāmi te rāma dṛṣṭā sā jānakī mayā
37	vicitya dakṣiṇām āśāṃ saparvatavanākarām śrāntāḥ kāle vyatīte sma dṛṣṭavanto mahāguhām
38	praviśāmo vayaṃ tāṃ tu bahuyojanam āyatām andhakārāṃ suvipināṃ gahanāṃ kīṭasevitām
39	gatvā sumahad adhvānam ādityasya prabhāṃ tataḥ dṛṣṭavantaḥ sma tatraiva bhavanaṃ divyam antarā
40	mayasya kila daityasya tadāsīd veśma rāghava tatra prabhāvatī nāma tapo 'tapyata tāpasī
41	tayā dattāni bhojyāni pānāni vividhāni ca bhuktvā labdhabalāḥ santas tayoktena pathā tataḥ
42	niryāya tasmād uddeśāt paśyāmo lavaṇāmbhasaḥ samīpe sahyamalayau darduraṃ ca mahāgirim
43	tato malayam āruhya paśyanto varuṇālayam viṣaṇṇā vyathitāḥ khinnā nirāśā jīvite bhṛśam
44	anekaśatavistīrṇaṃ yojanānāṃ mahodadhim timinakrajhaṣāvāsaṃ cintayantaḥ suduḥkhitāḥ
45	tatrānaśanasaṃkalpaṃ kṛtvāsīnā vayaṃ tadā tataḥ kathānte gṛdhrasya jaṭāyor abhavat kathā
46	tataḥ parvataśṛṅgābhaṃ ghorarūpaṃ bhayāvaham pakṣiṇaṃ dṛṣṭavantaḥ sma vainateyam ivāparam
47	so 'smān atarkayad bhoktum athābhyetya vaco 'bravīt bhoḥ ka eṣa mama bhrātur jaṭāyoḥ kurute kathām
48	saṃpātir nāma tasyāhaṃ jyeṣṭho bhrātā khagādhipaḥ anyonyaspardhayārūḍhāv āvām ādityasaṃsadam
49	tato dagdhāv imau pakṣau na dagdhau tu jaṭāyuṣaḥ tadā me ciradṛṣṭaḥ sa bhrātā gṛdhrapatiḥ priyaḥ nirdagdhapakṣaḥ patito hy aham asmin mahāgirau
50	tasyaivaṃ vadato 'smābhir hato bhrātā niveditaḥ vyasanaṃ bhavataś cedaṃ saṃkṣepād vai niveditam
51	sa saṃpātis tadā rājañ śrutvā sumahad apriyam viṣaṇṇacetāḥ papraccha punar asmān ariṃdama
52	kaḥ sa rāmaḥ kathaṃ sītā jaṭāyuś ca kathaṃ hataḥ icchāmi sarvam evaitac chrotuṃ plavagasattamāḥ
53	tasyāhaṃ sarvam evaitaṃ bhavato vyasanāgamam prāyopaveśane caiva hetuṃ vistarato 'bruvam
54	so 'smān utthāpayām āsa vākyenānena pakṣirāṭ rāvaṇo vidito mahyaṃ laṅkā cāsya mahāpurī
55	dṛṣṭā pāre samudrasya trikūṭagirikandare bhavitrī tatra vaidehī na me 'sty atra vicāraṇā
56	iti tasya vacaḥ śrutvā vayam utthāya satvarāḥ sāgaraplavane mantraṃ mantrayāmaḥ paraṃtapa
57	nādhyavasyad yadā kaś cit sāgarasya vilaṅghane tataḥ pitaram āviśya pupluve 'haṃ mahārṇavam śatayojanavistīrṇaṃ nihatya jalarākṣasīm
58	tatra sītā mayā dṛṣṭā rāvaṇāntaḥpure satī upavāsatapaḥśīlā bhartṛdarśanalālasā jaṭilā maladigdhāṅgī kṛśā dīnā tapasvinī
59	nimittais tām ahaṃ sītām upalabhya pṛthagvidhaiḥ upasṛtyābruvaṃ cāryām abhigamya rahogatām
60	sīte rāmasya dūto 'haṃ vānaro mārutātmajaḥ tvaddarśanam abhiprepsur iha prāpto vihāyasā
61	rājaputrau kuśalinau bhrātarau rāmalakṣmaṇau sarvaśākhāmṛgendreṇa sugrīveṇābhipālitau
62	kuśalaṃ tvābravīd rāmaḥ sīte saumitriṇā saha sakhibhāvāc ca sugrīvaḥ kuśalaṃ tvānupṛcchati
63	kṣipram eṣyati te bhartā sarvaśākhāmṛgaiḥ saha pratyayaṃ kuru me devi vānaro 'smi na rākṣasaḥ
64	muhūrtam iva ca dhyātvā sītā māṃ pratyuvāca ha avaimi tvāṃ hanūmantam avindhyavacanād aham
65	avindhyo hi mahābāho rākṣaso vṛddhasaṃmataḥ kathitas tena sugrīvas tvadvidhaiḥ sacivair vṛtaḥ
66	gamyatām iti coktvā māṃ sītā prādād imaṃ maṇim dhāritā yena vaidehī kālam etam aninditā
67	pratyayārthaṃ kathāṃ cemāṃ kathayām āsa jānakī kṣiptām iṣīkāṃ kākasya citrakūṭe mahāgirau bhavatā puruṣavyāghra pratyabhijñānakāraṇāt
68	śrāvayitvā tadātmānaṃ tato dagdhvā ca tāṃ purīm saṃprāpta iti taṃ rāmaḥ priyavādinam arcayat