Book 3 Chapter 247 | |
1 | devadūta uvāca |
1 | maharṣe 'kāryabuddhis tvaṃ yaḥ svargasukham uttamam
saṃprāptaṃ bahu mantavyaṃ vimṛśasy abudho yathā |
2 | upariṣṭād asau loko yo 'yaṃ svar iti saṃjñitaḥ
ūrdhvagaḥ satpathaḥ śaśvad devayānacaro mune |
3 | nātaptatapasaḥ puṃso nāmahāyajñayājinaḥ
nānṛtā nāstikāś caiva tatra gacchanti mudgala |
4 | dharmātmāno jitātmānaḥ śāntā dāntā vimatsarāḥ
dānadharmaratāḥ puṃsaḥ śūrāś cāhatalakṣaṇāḥ |
5 | tatra gacchanti karmāgryaṃ kṛtvā śamadamātmakam
lokān puṇyakṛtāṃ brahman sadbhir āsevitān nṛbhiḥ |
6 | devāḥ sādhyās tathā viśve marutaś ca maharṣibhiḥ
yāmā dhāmāś ca maudgalya gandharvāpsarasas tathā |
7 | eṣāṃ devanikāyānāṃ pṛthak pṛthag anekaśaḥ
bhāsvantaḥ kāmasaṃpannā lokās tejomayāḥ śubhāḥ |
8 | trayastriṃśat sahasrāṇi yojanānāṃ hiraṇmayaḥ
meruḥ parvatarāḍ yatra devodyānāni mudgala |
9 | nandanādīni puṇyāni vihārāḥ puṇyakarmaṇām
na kṣutpipāse na glānir na śītoṣṇabhayaṃ tathā |
10 | bībhatsam aśubhaṃ vāpi rogā vā tatra ke cana
manojñāḥ sarvato gandhāḥ sukhasparśāś ca sarvaśaḥ |
11 | śabdāḥ śrutimanogrāhyāḥ sarvatas tatra vai mune
na śoko na jarā tatra nāyāsaparidevane |
12 | īdṛśaḥ sa mune lokaḥ svakarmaphalahetukaḥ
sukṛtais tatra puruṣāḥ saṃbhavanty ātmakarmabhiḥ |
13 | taijasāni śarīrāṇi bhavanty atropapadyatām
karmajāny eva maudgalya na mātṛpitṛjāny uta |
14 | na ca svedo na daurgandhyaṃ purīṣaṃ mūtram eva ca
teṣāṃ na ca rajo vastraṃ bādhate tatra vai mune |
15 | na mlāyanti srajas teṣāṃ divyagandhā manoramāḥ
paryuhyante vimānaiś ca brahmann evaṃvidhāś ca te |
16 | īrṣyāśokaklamāpetā mohamātsaryavarjitāḥ
sukhaṃ svargajitas tatra vartayanti mahāmune |
17 | teṣāṃ tathāvidhānāṃ tu lokānāṃ munipuṃgava
upary upari śakrasya lokā divyaguṇānvitāḥ |
18 | purastād brahmaṇas tatra lokās tejomayāḥ śubhāḥ
yatra yānty ṛṣayo brahman pūtāḥ svaiḥ karmabhiḥ śubhaiḥ |
19 | ṛbhavo nāma tatrānye devānām api devatāḥ
teṣāṃ lokāḥ paratare tān yajantīha devatāḥ |
20 | svayaṃprabhās te bhāsvanto lokāḥ kāmadughāḥ pare
na teṣāṃ strīkṛtas tāpo na lokaiśvaryamatsaraḥ |
21 | na vartayanty āhutibhis te nāpy amṛtabhojanāḥ
tathā divyaśarīrās te na ca vigrahamūrtayaḥ |
22 | na sukhe sukhakāmāś ca devadevāḥ sanātanāḥ
na kalpaparivarteṣu parivartanti te tathā |
23 | jarā mṛtyuḥ kutas teṣāṃ harṣaḥ prītiḥ sukhaṃ na ca
na duḥkhaṃ na sukhaṃ cāpi rāgadveṣau kuto mune |
24 | devānām api maudgalya kāṅkṣitā sā gatiḥ parā
duṣprāpā paramā siddhir agamyā kāmagocaraiḥ |
25 | trayastriṃśad ime lokāḥ śeṣā lokā manīṣibhiḥ
gamyante niyamaiḥ śreṣṭhair dānair vā vidhipūrvakaiḥ |
26 | seyaṃ dānakṛtā vyuṣṭir atra prāptā sukhāvahā
tāṃ bhuṅkṣva sukṛtair labdhāṃ tapasā dyotitaprabhaḥ |
27 | etat svargasukhaṃ vipra lokā nānāvidhās tathā
guṇāḥ svargasya proktās te doṣān api nibodha me |
28 | kṛtasya karmaṇas tatra bhujyate yat phalaṃ divi
na cānyat kriyate karma mūlacchedena bhujyate |
29 | so 'tra doṣo mama matas tasyānte patanaṃ ca yat
sukhavyāptamanaskānāṃ patanaṃ yac ca mudgala |
30 | asaṃtoṣaḥ parītāpo dṛṣṭvā dīptatarāḥ śriyaḥ
yad bhavaty avare sthāne sthitānāṃ tac ca duṣkaram |
31 | saṃjñāmohaś ca patatāṃ rajasā ca pradharṣaṇam
pramlāneṣu ca mālyeṣu tataḥ pipatiṣor bhayam |
32 | ā brahmabhavanād ete doṣā maudgalya dāruṇāḥ
nākaloke sukṛtināṃ guṇās tv ayutaśo nṛṇām |
33 | ayaṃ tv anyo guṇaḥ śreṣṭhaś cyutānāṃ svargato mune
śubhānuśayayogena manuṣyeṣūpajāyate |
34 | tatrāpi sumahābhāgaḥ sukhabhāg abhijāyate
na cet saṃbudhyate tatra gacchaty adhamatāṃ tataḥ |
35 | iha yat kriyate karma tat paratropabhujyate
karmabhūmir iyaṃ brahman phalabhūmir asau matā |
36 | etat te sarvam ākhyātaṃ yan māṃ pṛcchasi mudgala
tavānukampayā sādho sādhu gacchāma māciram |
37 | vyāsa uvāca |
37 | etac chrutvā tu maudgalyo vākyaṃ vimamṛśe dhiyā
vimṛśya ca muniśreṣṭho devadūtam uvāca ha |
38 | devadūta namas te 'stu gaccha tāta yathāsukham
mahādoṣeṇa me kāryaṃ na svargeṇa sukhena vā |
39 | patanaṃ tan mahad duḥkhaṃ paritāpaḥ sudāruṇaḥ
svargabhājaś cyavantīha tasmāt svargaṃ na kāmaye |
40 | yatra gatvā na śocanti na vyathanti calanti vā
tad ahaṃ sthānam atyantaṃ mārgayiṣyāmi kevalam |
41 | ity uktvā sa munir vākyaṃ devadūtaṃ visṛjya tam
śiloñchavṛttim utsṛjya śamam ātiṣṭhad uttamam |
42 | tulyanindāstutir bhūtvā samaloṣṭāśmakāñcanaḥ
jñānayogena śuddhena dhyānanityo babhūva ha |
43 | dhyānayogād balaṃ labdhvā prāpya carddhim anuttamām
jagāma śāśvatīṃ siddhiṃ parāṃ nirvāṇalakṣaṇām |
44 | tasmāt tvam api kaunteya na śokaṃ kartum arhasi
rājyāt sphītāt paribhraṣṭas tapasā tad avāpsyasi |
45 | sukhasyānantaraṃ duḥkhaṃ duḥkhasyānantaraṃ sukham
paryāyeṇopavartante naraṃ nemim arā iva |
46 | pitṛpaitāmahaṃ rājyaṃ prāpsyasy amitavikrama
varṣāt trayodaśād ūrdhvaṃ vyetu te mānaso jvaraḥ |
47 | vaiśaṃpāyana uvāca |
47 | evam uktvā sa bhagavān vyāsaḥ pāṇḍavanandanam
jagāma tapase dhīmān punar evāśramaṃ prati |