Book 3 Chapter 241 | |
1 | janamejaya uvāca |
1 | vasamāneṣu pārtheṣu vane tasmin mahātmasu
dhārtarāṣṭrā maheṣvāsāḥ kim akurvanta sattama |
2 | karṇo vaikartanaś cāpi śakuniś ca mahābalaḥ
bhīṣmadroṇakṛpāś caiva tan me śaṃsitum arhasi |
3 | vaiśaṃpāyana uvāca |
3 | evaṃ gateṣu pārtheṣu visṛṣṭe ca suyodhane
āgate hāstinapuraṃ mokṣite pāṇḍunandanaiḥ bhīṣmo 'bravīn mahārāja dhārtarāṣṭram idaṃ vacaḥ |
4 | uktaṃ tāta mayā pūrvaṃ gacchatas te tapovanam
gamanaṃ me na rucitaṃ tava tan na kṛtaṃ ca te |
5 | tataḥ prāptaṃ tvayā vīra grahaṇaṃ śatrubhir balāt
mokṣitaś cāsi dharmajñaiḥ pāṇḍavair na ca lajjase |
6 | pratyakṣaṃ tava gāndhāre sasainyasya viśāṃ pate
sūtaputro 'payād bhīto gandharvāṇāṃ tadā raṇāt krośatas tava rājendra sasainyasya nṛpātmaja |
7 | dṛṣṭas te vikramaś caiva pāṇḍavānāṃ mahātmanām
karṇasya ca mahābāho sūtaputrasya durmateḥ |
8 | na cāpi pādabhāk karṇaḥ pāṇḍavānāṃ nṛpottama
dhanurvede ca śaurye ca dharme vā dharmavatsala |
9 | tasya te 'haṃ kṣamaṃ manye pāṇḍavais tair mahātmabhiḥ
saṃdhiṃ saṃdhividāṃ śreṣṭha kulasyāsya vivṛddhaye |
10 | evam uktas tu bhīṣmeṇa dhārtarāṣṭro janeśvaraḥ
prahasya sahasā rājan vipratasthe sasaubalaḥ |
11 | taṃ tu prasthitam ājñāya karṇaduḥśāsanādayaḥ
anujagmur maheṣvāsā dhārtarāṣṭraṃ mahābalam |
12 | tāṃs tu saṃprasthitān dṛṣṭvā bhīṣmaḥ kurupitāmahaḥ
lajjayā vrīḍito rājañ jagāma svaṃ niveśanam |
13 | gate bhīṣme mahārāja dhārtarāṣṭro janādhipaḥ
punar āgamya taṃ deśam amantrayata mantribhiḥ |
14 | kim asmākaṃ bhavec chreyaḥ kiṃ kāryam avaśiṣyate
kathaṃ nu sukṛtaṃ ca syān mantrayām āsa bhārata |
15 | karṇa uvāca |
15 | duryodhana nibodhedaṃ yat tvā vakṣyāmi kaurava
śrutvā ca tat tathā sarvaṃ kartum arhasy ariṃdama |
16 | tavādya pṛthivī vīra niḥsapatnā nṛpottama
tāṃ pālaya yathā śakro hataśatrur mahāmanāḥ |
17 | vaiśaṃpāyana uvāca |
17 | evam uktas tu karṇena karṇaṃ rājābravīt punaḥ
na kiṃ cid durlabhaṃ tasya yasya tvaṃ puruṣarṣabha |
18 | sahāyaś cānuraktaś ca madarthaṃ ca samudyataḥ
abhiprāyas tu me kaś cit taṃ vai śṛṇu yathātatham |
19 | rājasūyaṃ pāṇḍavasya dṛṣṭvā kratuvaraṃ tadā
mama spṛhā samutpannā tāṃ saṃpādaya sūtaja |
20 | evam uktas tataḥ karṇo rājānam idam abravīt
tavādya pṛthivīpālā vaśyāḥ sarve nṛpottama |
21 | āhūyantāṃ dvijavarāḥ saṃbhārāś ca yathāvidhi
saṃbhriyantāṃ kuruśreṣṭha yajñopakaraṇāni ca |
22 | ṛtvijaś ca samāhūtā yathoktaṃ vedapāragāḥ
kriyāṃ kurvantu te rājan yathāśāstram ariṃdama |
23 | bahvannapānasaṃyuktaḥ susamṛddhaguṇānvitaḥ
pravartatāṃ mahāyajñas tavāpi bharatarṣabha |
24 | evam uktas tu karṇena dhārtarāṣṭro viśāṃ pate
purohitaṃ samānāyya idaṃ vacanam abravīt |
25 | rājasūyaṃ kratuśreṣṭhaṃ samāptavaradakṣiṇam
āhara tvaṃ mama kṛte yathānyāyaṃ yathākramam |
26 | sa evam ukto nṛpatim uvāca dvijapuṃgavaḥ
na sa śakyaḥ kratuśreṣṭho jīvamāne yudhiṣṭhire āhartuṃ kauravaśreṣṭha kule tava nṛpottama |
27 | dīrghāyur jīvati ca vai dhṛtarāṣṭraḥ pitā tava
ataś cāpi viruddhas te kratur eṣa nṛpottama |
28 | asti tv anyan mahat satraṃ rājasūyasamaṃ prabho
tena tvaṃ yaja rājendra śṛṇu cedaṃ vaco mama |
29 | ya ime pṛthivīpālāḥ karadās tava pārthiva
te karān saṃprayacchantu suvarṇaṃ ca kṛtākṛtam |
30 | tena te kriyatām adya lāṅgalaṃ nṛpasattama
yajñavāṭasya te bhūmiḥ kṛṣyatāṃ tena bhārata |
31 | tatra yajño nṛpaśreṣṭha prabhūtānnaḥ susaṃskṛtaḥ
pravartatāṃ yathānyāyaṃ sarvato hy anivāritaḥ |
32 | eṣa te vaiṣṇavo nāma yajñaḥ satpuruṣocitaḥ
etena neṣṭavān kaś cid ṛte viṣṇuṃ purātanam |
33 | rājasūyaṃ kratuśreṣṭhaṃ spardhaty eṣa mahākratuḥ
asmākaṃ rocate caiva śreyaś ca tava bhārata avighnaś ca bhaved eṣa saphalā syāt spṛhā tava |
34 | evam uktas tu tair viprair dhārtarāṣṭro mahīpatiḥ
karṇaṃ ca saubalaṃ caiva bhrātṝṃś caivedam abravīt |
35 | rocate me vacaḥ kṛtsnaṃ brāhmaṇānāṃ na saṃśayaḥ
rocate yadi yuṣmākaṃ tan mā prabrūta māciram |
36 | evam uktās tu te sarve tathety ūcur narādhipam
saṃdideśa tato rājā vyāpārasthān yathākramam |
37 | halasya karaṇe cāpi vyādiṣṭāḥ sarvaśilpinaḥ
yathoktaṃ ca nṛpaśreṣṭha kṛtaṃ sarvaṃ yathākramam |