Book 3 Chapter 222 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | upāsīneṣu vipreṣu pāṇḍaveṣu mahātmasu
draupadī satyabhāmā ca viviśāte tadā samam jāhasyamāne suprīte sukhaṃ tatra niṣīdatuḥ |
2 | cirasya dṛṣṭvā rājendra te 'nyonyasya priyaṃvade
kathayām āsatuś citrāḥ kathāḥ kuruyadukṣitām |
3 | athābravīt satyabhāmā kṛṣṇasya mahiṣī priyā
sātrājitī yājñasenīṃ rahasīdaṃ sumadhyamā |
4 | kena draupadi vṛttena pāṇḍavān upatiṣṭhasi
lokapālopamān vīrān yūnaḥ paramasaṃmatān kathaṃ ca vaśagās tubhyaṃ na kupyanti ca te śubhe |
5 | tava vaśyā hi satataṃ pāṇḍavāḥ priyadarśane
mukhaprekṣāś ca te sarve tattvam etad bravīhi me |
6 | vratacaryā tapo vāpi snānamantrauṣadhāni vā
vidyāvīryaṃ mūlavīryaṃ japahomas tathāgadāḥ |
7 | mama ācakṣva pāñcāli yaśasyaṃ bhagavedanam
yena kṛṣṇe bhaven nityaṃ mama kṛṣṇo vaśānugaḥ |
8 | evam uktvā satyabhāmā virarāma yaśasvinī
pativratā mahābhāgā draupadī pratyuvāca tām |
9 | asatstrīṇāṃ samācāraṃ satye mām anupṛcchasi
asadācarite mārge kathaṃ syād anukīrtanam |
10 | anupraśnaḥ saṃśayo vā naitat tvayy upapadyate
tathā hy upetā buddhyā tvaṃ kṛṣṇasya mahiṣī priyā |
11 | yadaiva bhartā jānīyān mantramūlaparāṃ striyam
udvijeta tadaivāsyāḥ sarpād veśmagatād iva |
12 | udvignasya kutaḥ śāntir aśāntasya kutaḥ sukham
na jātu vaśago bhartā striyāḥ syān mantrakāraṇāt |
13 | amitraprahitāṃś cāpi gadān paramadāruṇān
mūlapravādair hi viṣaṃ prayacchanti jighāṃsavaḥ |
14 | jihvayā yāni puruṣas tvacā vāpy upasevate
tatra cūrṇāni dattāni hanyuḥ kṣipram asaṃśayam |
15 | jalodarasamāyuktāḥ śvitriṇaḥ palitās tathā
apumāṃsaḥ kṛtāḥ strībhir jaḍāndhabadhirās tathā |
16 | pāpānugās tu pāpās tāḥ patīn upasṛjanty uta
na jātu vipriyaṃ bhartuḥ striyā kāryaṃ kathaṃ cana |
17 | vartāmy ahaṃ tu yāṃ vṛttiṃ pāṇḍaveṣu mahātmasu
tāṃ sarvāṃ śṛṇu me satyāṃ satyabhāme yaśasvini |
18 | ahaṃkāraṃ vihāyāhaṃ kāmakrodhau ca sarvadā
sadārān pāṇḍavān nityaṃ prayatopacarāmy aham |
19 | praṇayaṃ pratisaṃgṛhya nidhāyātmānam ātmani
śuśrūṣur nirabhīmānā patīnāṃ cittarakṣiṇī |
20 | durvyāhṛtāc chaṅkamānā duḥsthitād duravekṣitāt
durāsitād durvrajitād iṅgitādhyāsitād api |
21 | sūryavaiśvānaranibhān somakalpān mahārathān
seve cakṣurhaṇaḥ pārthān ugratejaḥpratāpinaḥ |
22 | devo manuṣyo gandharvo yuvā cāpi svalaṃkṛtaḥ
dravyavān abhirūpo vā na me 'nyaḥ puruṣo mataḥ |
23 | nābhuktavati nāsnāte nāsaṃviṣṭe ca bhartari
na saṃviśāmi nāśnāmi sadā karmakareṣv api |
24 | kṣetrād vanād vā grāmād vā bhartāraṃ gṛham āgatam
pratyutthāyābhinandāmi āsanenodakena ca |
25 | pramṛṣṭabhāṇḍā mṛṣṭānnā kāle bhojanadāyinī
saṃyatā guptadhānyā ca susaṃmṛṣṭaniveśanā |
26 | atiraskṛtasaṃbhāṣā duḥstriyo nānusevatī
anukūlavatī nityaṃ bhavāmy analasā sadā |
27 | anarme cāpi hasanaṃ dvāri sthānam abhīkṣṇaśaḥ
avaskare cirasthānaṃ niṣkuṭeṣu ca varjaye |
28 | atihāsātiroṣau ca krodhasthānaṃ ca varjaye
niratāhaṃ sadā satye bhartṝṇām upasevane sarvathā bhartṛrahitaṃ na mameṣṭaṃ kathaṃ cana |
29 | yadā pravasate bhartā kuṭumbārthena kena cit
sumanovarṇakāpetā bhavāmi vratacāriṇī |
30 | yac ca bhartā na pibati yac ca bhartā na khādati
yac ca nāśnāti me bhartā sarvaṃ tad varjayāmy aham |
31 | yathopadeśaṃ niyatā vartamānā varāṅgane
svalaṃkṛtā suprayatā bhartuḥ priyahite ratā |
32 | ye ca dharmāḥ kuṭumbeṣu śvaśrvā me kathitāḥ purā
bhikṣābaliśrāddham iti sthālīpākāś ca parvasu mānyānāṃ mānasatkārā ye cānye viditā mayā |
33 | tān sarvān anuvartāmi divārātram atandritā
vinayān niyamāṃś cāpi sadā sarvātmanā śritā |
34 | mṛdūn sataḥ satyaśīlān satyadharmānupālinaḥ
āśīviṣān iva kruddhān patīn paricarāmy aham |
35 | patyāśrayo hi me dharmo mataḥ strīṇāṃ sanātanaḥ
sa devaḥ sā gatir nānyā tasya kā vipriyaṃ caret |
36 | ahaṃ patīn nātiśaye nātyaśne nātibhūṣaye
nāpi parivade śvaśrūṃ sarvadā pariyantritā |
37 | avadhānena subhage nityotthānatayaiva ca
bhartāro vaśagā mahyaṃ guruśuśrūṣaṇena ca |
38 | nityam āryām ahaṃ kuntīṃ vīrasūṃ satyavādinīm
svayaṃ paricarāmy ekā snānācchādanabhojanaiḥ |
39 | naitām atiśaye jātu vastrabhūṣaṇabhojanaiḥ
nāpi parivade cāhaṃ tāṃ pṛthāṃ pṛthivīsamām |
40 | aṣṭāv agre brāhmaṇānāṃ sahasrāṇi sma nityadā
bhuñjate rukmapātrīṣu yudhiṣṭhiraniveśane |
41 | aṣṭāśītisahasrāṇi snātakā gṛhamedhinaḥ
triṃśaddāsīka ekaiko yān bibharti yudhiṣṭhiraḥ |
42 | daśānyāni sahasrāṇi yeṣām annaṃ susaṃskṛtam
hriyate rukmapātrībhir yatīnām ūrdhvaretasām |
43 | tān sarvān agrahāreṇa brāhmaṇān brahmavādinaḥ
yathārhaṃ pūjayāmi sma pānācchādanabhojanaiḥ |
44 | śataṃ dāsīsahasrāṇi kaunteyasya mahātmanaḥ
kambukeyūradhāriṇyo niṣkakaṇṭhyaḥ svalaṃkṛtāḥ |
45 | mahārhamālyābharaṇāḥ suvarṇāś candanokṣitāḥ
maṇīn hema ca bibhratyo nṛtyagītaviśāradāḥ |
46 | tāsāṃ nāma ca rūpaṃ ca bhojanācchādanāni ca
sarvāsām eva vedāhaṃ karma caiva kṛtākṛtam |
47 | śataṃ dāsīsahasrāṇi kuntīputrasya dhīmataḥ
pātrīhastā divārātram atithīn bhojayanty uta |
48 | śatam aśvasahasrāṇi daśa nāgāyutāni ca
yudhiṣṭhirasyānuyātram indraprasthanivāsinaḥ |
49 | etad āsīt tadā rājño yan mahīṃ paryapālayat
yeṣāṃ saṃkhyāvidhiṃ caiva pradiśāmi śṛṇomi ca |
50 | antaḥpurāṇāṃ sarveṣāṃ bhṛtyānāṃ caiva sarvaśaḥ
ā gopālāvipālebhyaḥ sarvaṃ veda kṛtākṛtam |
51 | sarvaṃ rājñaḥ samudayam āyaṃ ca vyayam eva ca
ekāhaṃ vedmi kalyāṇi pāṇḍavānāṃ yaśasvinām |
52 | mayi sarvaṃ samāsajya kuṭumbaṃ bharatarṣabhāḥ
upāsanaratāḥ sarve ghaṭante sma śubhānane |
53 | tam ahaṃ bhāram āsaktam anādhṛṣyaṃ durātmabhiḥ
sukhaṃ sarvaṃ parityajya rātryahāni ghaṭāmi vai |
54 | adhṛṣyaṃ varuṇasyeva nidhipūrṇam ivodadhim
ekāhaṃ vedmi kośaṃ vai patīnāṃ dharmacāriṇām |
55 | aniśāyāṃ niśāyāṃ ca sahāyāḥ kṣutpipāsayoḥ
ārādhayantyāḥ kauravyāṃs tulyā rātrir ahaś ca me |
56 | prathamaṃ pratibudhyāmi caramaṃ saṃviśāmi ca
nityakālam ahaṃ satye etat saṃvananaṃ mama |
57 | etaj jānāmy ahaṃ kartuṃ bhartṛsaṃvananaṃ mahat
asatstrīṇāṃ samācāraṃ nāhaṃ kuryāṃ na kāmaye |
58 | tac chrutvā dharmasahitaṃ vyāhṛtaṃ kṛṣṇayā tadā
uvāca satyā satkṛtya pāñcālīṃ dharmacāriṇīm |
59 | abhipannāsmi pāñcāli yājñaseni kṣamasva me
kāmakāraḥ sakhīnāṃ hi sopahāsaṃ prabhāṣitum |