Book 3 Chapter 212 | |
1 | mārkaṇḍeya uvāca |
1 | āpasya muditā bhāryā sahasya paramā priyā
bhūpatir bhuvabhartā ca janayat pāvakaṃ param |
2 | bhūtānāṃ cāpi sarveṣāṃ yaṃ prāhuḥ pāvakaṃ patim
ātmā bhuvanabharteti sānvayeṣu dvijātiṣu |
3 | mahatāṃ caiva bhūtānāṃ sarveṣām iha yaḥ patiḥ
bhagavān sa mahātejā nityaṃ carati pāvakaḥ |
4 | agnir gṛhapatir nāma nityaṃ yajñeṣu pūjyate
hutaṃ vahati yo havyam asya lokasya pāvakaḥ |
5 | apāṃ garbho mahābhāgaḥ sahaputro mahādbhutaḥ
bhūpatir bhuvabhartā ca mahataḥ patir ucyate |
6 | dahan mṛtāni bhūtāni tasyāgnir bharato 'bhavat
agniṣṭome ca niyataḥ kratuśreṣṭho bharasya tu |
7 | āyāntaṃ niyataṃ dṛṣṭvā praviveśārṇavaṃ bhayāt
devās taṃ nādhigacchanti mārgamāṇā yathādiśam |
8 | dṛṣṭvā tv agnir atharvāṇaṃ tato vacanam abravīt
devānāṃ vaha havyaṃ tvam ahaṃ vīra sudurbalaḥ atharvan gaccha madhvakṣaṃ priyam etat kuruṣva me |
9 | preṣya cāgnir atharvāṇam anyaṃ deśaṃ tato 'gamat
matsyās tasya samācakhyuḥ kruddhas tān agnir abravīt |
10 | bhakṣyā vai vividhair bhāvair bhaviṣyatha śarīriṇām
atharvāṇaṃ tathā cāpi havyavāho 'bravīd vacaḥ |
11 | anunīyamāno 'pi bhṛśaṃ devavākyād dhi tena saḥ
naicchad voḍhuṃ haviḥ sarvaṃ śarīraṃ ca samatyajat |
12 | sa tac charīraṃ saṃtyajya praviveśa dharāṃ tadā
bhūmiṃ spṛṣṭvāsṛjad dhātūn pṛthak pṛthag atīva hi |
13 | āsyāt sugandhi tejaś ca asthibhyo devadāru ca
śleṣmaṇaḥ sphaṭikaṃ tasya pittān marakataṃ tathā |
14 | yakṛt kṛṣṇāyasaṃ tasya tribhir eva babhuḥ prajāḥ
nakhās tasyābhrapaṭalaṃ śirājālāni vidrumam śarīrād vividhāś cānye dhātavo 'syābhavan nṛpa |
15 | evaṃ tyaktvā śarīraṃ tu parame tapasi sthitaḥ
bhṛgvaṅgirādibhir bhūyas tapasotthāpitas tadā |
16 | bhṛśaṃ jajvāla tejasvī tapasāpyāyitaḥ śikhī
dṛṣṭvā ṛṣīn bhayāc cāpi praviveśa mahārṇavam |
17 | tasmin naṣṭe jagad bhītam atharvāṇam athāśritam
arcayām āsur evainam atharvāṇaṃ surarṣayaḥ |
18 | atharvā tv asṛjal lokān ātmanālokya pāvakam
miṣatāṃ sarvabhūtānām unmamātha mahārṇavam |
19 | evam agnir bhagavatā naṣṭaḥ pūrvam atharvaṇā
āhūtaḥ sarvabhūtānāṃ havyaṃ vahati sarvadā |
20 | evaṃ tv ajanayad dhiṣṇyān vedoktān vibudhān bahūn
vicaran vividhān deśān bhramamāṇas tu tatra vai |
21 | sindhuvarjaṃ pañca nadyo devikātha sarasvatī
gaṅgā ca śatakumbhā ca śarayūr gaṇḍasāhvayā |
22 | carmaṇvatī mahī caiva medhyā medhātithis tathā
tāmrāvatī vetravatī nadyas tisro 'tha kauśikī |
23 | tamasā narmadā caiva nadī godāvarī tathā
veṇṇā praveṇī bhīmā ca medrathā caiva bhārata |
24 | bhāratī suprayogā ca kāverī murmurā tathā
kṛṣṇā ca kṛṣṇaveṇṇā ca kapilā śoṇa eva ca etā nadyas tu dhiṣṇyānāṃ mātaro yāḥ prakīrtitāḥ |
25 | adbhutasya priyā bhāryā tasyāḥ putro viḍūrathaḥ
yāvantaḥ pāvakāḥ proktāḥ somās tāvanta eva ca |
26 | atreś cāpy anvaye jātā brahmaṇo mānasāḥ prajāḥ
atriḥ putrān sraṣṭukāmas tān evātmany adhārayat tasya tad brahmaṇaḥ kāyān nirharanti hutāśanāḥ |
27 | evam ete mahātmānaḥ kīrtitās te 'gnayo mayā
aprameyā yathotpannāḥ śrīmantas timirāpahāḥ |
28 | adbhutasya tu māhātmyaṃ yathā vedeṣu kīrtitam
tādṛśaṃ viddhi sarveṣām eko hy eṣa hutāśanaḥ |
29 | eka evaiṣa bhagavān vijñeyaḥ prathamo 'ṅgirāḥ
bahudhā niḥsṛtaḥ kāyāj jyotiṣṭomaḥ kratur yathā |
30 | ity eṣa vaṃśaḥ sumahān agnīnāṃ kīrtito mayā
pāvito vividhair mantrair havyaṃ vahati dehinām |