Book 3 Chapter 196 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tato yudhiṣṭhiro rājā mārkaṇḍeyaṃ mahādyutim
papraccha bharataśreṣṭho dharmapraśnaṃ sudurvacam |
2 | śrotum icchāmi bhagavan strīṇāṃ māhātmyam uttamam
kathyamānaṃ tvayā vipra sūkṣmaṃ dharmaṃ ca tattvataḥ |
3 | pratyakṣeṇa hi viprarṣe devā dṛśyanti sattama
sūryācandramasau vāyuḥ pṛthivī vahnir eva ca |
4 | pitā mātā ca bhagavan gāva eva ca sattama
yac cānyad eva vihitaṃ tac cāpi bhṛgunandana |
5 | manye 'haṃ guruvat sarvam ekapatnyas tathā striyaḥ
pativratānāṃ śuśrūṣā duṣkarā pratibhāti me |
6 | pativratānāṃ māhātmyaṃ vaktum arhasi naḥ prabho
nirudhya cendriyagrāmaṃ manaḥ saṃrudhya cānagha patiṃ daivatavac cāpi cintayantyaḥ sthitā hi yāḥ |
7 | bhagavan duṣkaraṃ hy etat pratibhāti mama prabho
mātāpitṛṣu śuśrūṣā strīṇāṃ bhartṛṣu ca dvija |
8 | strīṇāṃ dharmāt sughorād dhi nānyaṃ paśyāmi duṣkaram
sādhv ācārāḥ striyo brahman yat kurvanti sadādṛtāḥ duṣkaraṃ bata kurvanti pitaro mātaraś ca vai |
9 | ekapatnyaś ca yā nāryo yāś ca satyaṃ vadanty uta
kukṣiṇā daśa māsāṃś ca garbhaṃ saṃdhārayanti yāḥ nāryaḥ kālena saṃbhūya kim adbhutataraṃ tataḥ |
10 | saṃśayaṃ paramaṃ prāpya vedanām atulām api
prajāyante sutān nāryo duḥkhena mahatā vibho puṣṇanti cāpi mahatā snehena dvijasattama |
11 | ye ca krūreṣu sarveṣu vartamānā jugupsitāḥ
svakarma kurvanti sadā duṣkaraṃ tac ca me matam |
12 | kṣatradharmasamācāraṃ tathyaṃ cākhyāhi me dvija
dharmaḥ sudurlabho vipra nṛśaṃsena durātmanā |
13 | etad icchāmi bhagavan praśnaṃ praśnavidāṃ vara
śrotuṃ bhṛgukulaśreṣṭha śuśrūṣe tava suvrata |
14 | mārkaṇḍeya uvāca |
14 | hanta te sarvam ākhyāsye praśnam etaṃ sudurvacam
tattvena bharataśreṣṭha gadatas tan nibodha me |
15 | mātaraṃ sadṛśīṃ tāta pitṝn anye ca manyate
duṣkaraṃ kurute mātā vivardhayati yā prajāḥ |
16 | tapasā devatejyābhir vandanena titikṣayā
abhicārair upāyaiś ca īhante pitaraḥ sutān |
17 | evaṃ kṛcchreṇa mahatā putraṃ prāpya sudurlabham
cintayanti sadā vīra kīdṛśo 'yaṃ bhaviṣyati |
18 | āśaṃsate ca putreṣu pitā mātā ca bhārata
yaśaḥ kīrtim athaiśvaryaṃ prajā dharmaṃ tathaiva ca |
19 | tayor āśāṃ tu saphalāṃ yaḥ karoti sa dharmavit
pitā mātā ca rājendra tuṣyato yasya nityadā iha pretya ca tasyātha kīrtir dharmaś ca śāśvataḥ |
20 | naiva yajñaḥ striyaḥ kaś cin na śrāddhaṃ nopavāsakam
yā tu bhartari śuśrūṣā tayā svargam upāśnute |
21 | etat prakaraṇaṃ rājann adhikṛtya yudhiṣṭhira
prativratānāṃ niyataṃ dharmaṃ cāvahitaḥ śṛṇu |