Book 3 Chapter 192 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | yudhiṣṭhiro dharmarājaḥ papraccha bharatarṣabha
mārkaṇḍeyaṃ tapovṛddhaṃ dīrghāyuṣam akalmaṣam |
2 | viditās tava dharmajña devadānavarākṣasāḥ
rājavaṃśāś ca vividhā ṛṣivaṃśāś ca śāśvatāḥ na te 'sty aviditaṃ kiṃ cid asmiṃl loke dvijottama |
3 | kathāṃ vetsi mune divyāṃ manuṣyoragarakṣasām
etad icchāmy ahaṃ śrotuṃ tattvena kathitaṃ dvija |
4 | kuvalāśva iti khyāta ikṣvākur aparājitaḥ
kathaṃ nāma viparyāsād dhundhumāratvam āgataḥ |
5 | etad icchāmi tattvena jñātuṃ bhārgavasattama
viparyastaṃ yathā nāma kuvalāśvasya dhīmataḥ |
6 | mārkaṇḍeya uvāca |
6 | hanta te kathayiṣyāmi śṛṇu rājan yudhiṣṭhira
dharmiṣṭham idam ākhyānaṃ dhundhumārasya tac chṛṇu |
7 | yathā sa rājā ikṣvākuḥ kuvalāśvo mahīpatiḥ
dhundhumāratvam agamat tac chṛṇuṣva mahīpate |
8 | maharṣir viśrutas tāta uttaṅka iti bhārata
marudhanvasu ramyeṣu āśramas tasya kaurava |
9 | uttaṅkas tu mahārāja tapo 'tapyat suduścaram
ārirādhayiṣur viṣṇuṃ bahūn varṣagaṇān vibho |
10 | tasya prītaḥ sa bhagavān sākṣād darśanam eyivān
dṛṣṭvaiva carṣiḥ prahvas taṃ tuṣṭāva vividhaiḥ stavaiḥ |
11 | tvayā deva prajāḥ sarvāḥ sadevāsuramānavāḥ
sthāvarāṇi ca bhūtāni jaṅgamāni tathaiva ca brahma vedāś ca vedyaṃ ca tvayā sṛṣṭaṃ mahādyute |
12 | śiras te gaganaṃ deva netre śaśidivākarau
niḥśvāsaḥ pavanaś cāpi tejo 'gniś ca tavācyuta bāhavas te diśaḥ sarvāḥ kukṣiś cāpi mahārṇavaḥ |
13 | ūrū te parvatā deva khaṃ nābhir madhusūdana
pādau te pṛthivī devī romāṇy oṣadhayas tathā |
14 | indrasomāgnivaruṇā devāsuramahoragāḥ
prahvās tvām upatiṣṭhanti stuvanto vividhaiḥ stavaiḥ |
15 | tvayā vyāptāni sarvāṇi bhūtāni bhuvaneśvara
yoginaḥ sumahāvīryāḥ stuvanti tvāṃ maharṣayaḥ |
16 | tvayi tuṣṭe jagat svasthaṃ tvayi kruddhe mahad bhayam
bhayānām apanetāsi tvam ekaḥ puruṣottama |
17 | devānāṃ mānuṣāṇāṃ ca sarvabhūtasukhāvahaḥ
tribhir vikramaṇair deva trayo lokās tvayāhṛtāḥ asurāṇāṃ samṛddhānāṃ vināśaś ca tvayā kṛtaḥ |
18 | tava vikramaṇair devā nirvāṇam agaman param
parābhavaṃ ca daityendrās tvayi kruddhe mahādyute |
19 | tvaṃ hi kartā vikartā ca bhūtānām iha sarvaśaḥ
ārādhayitvā tvāṃ devāḥ sukham edhanti sarvaśaḥ |
20 | evaṃ stuto hṛṣīkeśa uttaṅkena mahātmanā
uttaṅkam abravīd viṣṇuḥ prītas te 'haṃ varaṃ vṛṇu |
21 | uttaṅka uvāca |
21 | paryāpto me varo hy eṣa yad ahaṃ dṛṣṭavān harim
puruṣaṃ śāśvataṃ divyaṃ sraṣṭāraṃ jagataḥ prabhum |
22 | viṣṇur uvāca |
22 | prītas te 'ham alaulyena bhaktyā ca dvijasattama
avaśyaṃ hi tvayā brahman matto grāhyo varo dvija |
23 | evaṃ saṃchandyamānas tu vareṇa hariṇā tadā
uttaṅkaḥ prāñjalir vavre varaṃ bharatasattama |
24 | yadi me bhagavān prītaḥ puṇḍarīkanibhekṣaṇaḥ
dharme satye dame caiva buddhir bhavatu me sadā abhyāsaś ca bhaved bhaktyā tvayi nityaṃ maheśvara |
25 | viṣṇur uvāca |
25 | sarvam etad dhi bhavitā matprasādāt tava dvija
pratibhāsyati yogaś ca yena yukto divaukasām trayāṇām api lokānāṃ mahat kāryaṃ kariṣyasi |
26 | utsādanārthaṃ lokānāṃ dhundhur nāma mahāsuraḥ
tapasyati tapo ghoraṃ śṛṇu yas taṃ haniṣyati |
27 | bṛhadaśva iti khyāto bhaviṣyati mahīpatiḥ
tasya putraḥ śucir dāntaḥ kuvalāśva iti śrutaḥ |
28 | sa yogabalam āsthāya māmakaṃ pārthivottamaḥ
śāsanāt tava viprarṣe dhundhumāro bhaviṣyati |
29 | mārkaṇḍeya uvāca |
29 | uttaṅkam evam uktvā tu viṣṇur antaradhīyata |