Book 3 Chapter 183 | |
1 | mārkaṇḍeya uvāca |
1 | bhūya eva tu māhātmyaṃ brāhmaṇānāṃ nibodha me
vainyo nāmeha rājarṣir aśvamedhāya dīkṣitaḥ tam atrir gantum ārebhe vittārtham iti naḥ śrutam |
2 | bhūyo 'tha nānurudhyat sa dharmavyaktinidarśanāt
saṃcintya sa mahātejā vanam evānvarocayat dharmapatnīṃ samāhūya putrāṃś cedam uvāca ha |
3 | prāpsyāmaḥ phalam atyantaṃ bahulaṃ nirupadravam
araṇyagamanaṃ kṣipraṃ rocatāṃ vo guṇādhikam |
4 | taṃ bhāryā pratyuvācedaṃ dharmam evānurudhyatī
vainyaṃ gatvā mahātmānam arthayasva dhanaṃ bahu sa te dāsyati rājarṣir yajamāno 'rthine dhanam |
5 | tata ādāya viprarṣe pratigṛhya dhanaṃ bahu
bhṛtyān sutān saṃvibhajya tato vraja yathepsitam eṣa vai paramo dharmo dharmavidbhir udāhṛtaḥ |
6 | atrir uvāca |
6 | kathito me mahābhāge gautamena mahātmanā
vainyo dharmārthasaṃyuktaḥ satyavratasamanvitaḥ |
7 | kiṃ tv asti tatra dveṣṭāro nivasanti hi me dvijāḥ
yathā me gautamaḥ prāha tato na vyavasāmy aham |
8 | tatra sma vācaṃ kalyāṇīṃ dharmakāmārthasaṃhitām
mayoktām anyathā brūyus tatas te vai nirarthakām |
9 | gamiṣyāmi mahāprājñe rocate me vacas tava
gāś ca me dāsyate vainyaḥ prabhūtaṃ cārthasaṃcayam |
10 | mārkaṇḍeya uvāca |
10 | evam uktvā jagāmāśu vainyayajñaṃ mahātapāḥ
gatvā ca yajñāyatanam atris tuṣṭāva taṃ nṛpam |
11 | rājan vainya tvam īśaś ca bhuvi tvaṃ prathamo nṛpaḥ
stuvanti tvāṃ munigaṇās tvad anyo nāsti dharmavit |
12 | tam abravīd ṛṣis tatra vacaḥ kruddho mahātapāḥ
maivam atre punar brūyā na te prajñā samāhitā atra naḥ prathamaṃ sthātā mahendro vai prajāpatiḥ |
13 | athātrir api rājendra gautamaṃ pratyabhāṣata
ayam eva vidhātā ca yathaivendraḥ prajāpatiḥ tvam eva muhyase mohān na prajñānaṃ tavāsti ha |
14 | gautama uvāca |
14 | jānāmi nāhaṃ muhyāmi tvaṃ vivakṣur vimuhyase
stoṣyase 'bhyudayaprepsus tasya darśanasaṃśrayāt |
15 | na vettha paramaṃ dharmaṃ na cāvaiṣi prayojanam
bālas tvam asi mūḍhaś ca vṛddhaḥ kenāpi hetunā |
16 | mārkaṇḍeya uvāca |
16 | vivadantau tathā tau tu munīnāṃ darśane sthitau
ye tasya yajñe saṃvṛttās te 'pṛcchanta kathaṃ tv imau |
17 | praveśaḥ kena datto 'yam anayor vainyasaṃsadi
uccaiḥ samabhibhāṣantau kena kāryeṇa viṣṭhitau |
18 | tataḥ paramadharmātmā kāśyapaḥ sarvadharmavit
vivādināv anuprāptau tāv ubhau pratyavedayat |
19 | athābravīt sadasyāṃs tu gautamo munisattamān
āvayor vyāhṛtaṃ praśnaṃ śṛṇuta dvijapuṃgavāḥ vainyo vidhātety āhātrir atra naḥ saṃśayo mahān |
20 | śrutvaiva tu mahātmāno munayo 'bhyadravan drutam
sanatkumāraṃ dharmajñaṃ saṃśayacchedanāya vai |
21 | sa ca teṣāṃ vacaḥ śrutvā yathātattvaṃ mahātapāḥ
pratyuvācātha tān evaṃ dharmārthasahitaṃ vacaḥ |
22 | sanatkumāra uvāca |
22 | brahma kṣatreṇa sahitaṃ kṣatraṃ ca brahmaṇā saha
rājā vai prathamo dharmaḥ prajānāṃ patir eva ca sa eva śakraḥ śukraś ca sa dhātā sa bṛhaspatiḥ |
23 | prajāpatir virāṭ samrāṭ kṣatriyo bhūpatir nṛpaḥ
ya ebhiḥ stūyate śabdaiḥ kas taṃ nārcitum arhati |
24 | purāyonir yudhājic ca abhiyā mudito bhavaḥ
svarṇetā sahajid babhrur iti rājābhidhīyate |
25 | satyamanyur yudhājīvaḥ satyadharmapravartakaḥ
adharmād ṛṣayo bhītā balaṃ kṣatre samādadhan |
26 | ādityo divi deveṣu tamo nudati tejasā
tathaiva nṛpatir bhūmāv adharmaṃ nudate bhṛśam |
27 | ato rājñaḥ pradhānatvaṃ śāstraprāmāṇyadarśanāt
uttaraḥ sidhyate pakṣo yena rājeti bhāṣitam |
28 | mārkaṇḍeya uvāca |
28 | tataḥ sa rājā saṃhṛṣṭaḥ siddhe pakṣe mahāmanāḥ
tam atrim abravīt prītaḥ pūrvaṃ yenābhisaṃstutaḥ |
29 | yasmāt sarvamanuṣyeṣu jyāyāṃsaṃ mām ihābravīḥ
sarvadevaiś ca viprarṣe saṃmitaṃ śreṣṭham eva ca tasmāt te 'haṃ pradāsyāmi vividhaṃ vasu bhūri ca |
30 | dāsīsahasraṃ śyāmānāṃ suvastrāṇām alaṃkṛtam
daśa koṭyo hiraṇyasya rukmabhārāṃs tathā daśa etad dadāni te vipra sarvajñas tvaṃ hi me mataḥ |
31 | tad atrir nyāyataḥ sarvaṃ pratigṛhya mahāmanāḥ
pratyājagāma tejasvī gṛhān eva mahātapāḥ |
32 | pradāya ca dhanaṃ prītaḥ putrebhyaḥ prayatātmavān
tapaḥ samabhisaṃdhāya vanam evānvapadyata |