Book 3 Chapter 176 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | sa bhīmasenas tejasvī tathā sarpavaśaṃ gataḥ
cintayām āsa sarpasya vīryam atyadbhutaṃ mahat |
2 | uvāca ca mahāsarpaṃ kāmayā brūhi pannaga
kas tvaṃ bho bhujagaśreṣṭha kiṃ mayā ca kariṣyasi |
3 | pāṇḍavo bhimaseno 'haṃ dharmarājād anantaraḥ
nāgāyutasamaprāṇas tvayā nītaḥ kathaṃ vaśam |
4 | siṃhāḥ kesariṇo vyāghrā mahiṣā vāraṇās tathā
samāgatāś ca bahuśo nihatāś ca mayā mṛdhe |
5 | dānavāś ca piśācāś ca rākṣasāś ca mahābalāḥ
bhujavegam aśaktā me soḍhuṃ pannagasattama |
6 | kiṃ nu vidyābalaṃ kiṃ vā varadānam atho tava
udyogam api kurvāṇo vaśago 'smi kṛtas tvayā |
7 | asatyo vikramo nṝṇām iti me niścitā matiḥ
yathedaṃ me tvayā nāga balaṃ pratihataṃ mahat |
8 | ity evaṃvādinaṃ vīraṃ bhīmam akliṣṭakāriṇam
bhogena mahatā sarpaḥ samantāt paryaveṣṭayat |
9 | nigṛhya taṃ mahābāhuṃ tataḥ sa bhujagas tadā
vimucyāsya bhujau pīnāv idaṃ vacanam abravīt |
10 | diṣṭyā tvaṃ kṣudhitasyādya devair bhakṣo mahābhuja
diṣṭyā kālasya mahataḥ priyāḥ prāṇā hi dehinām |
11 | yathā tv idaṃ mayā prāptaṃ bhujaṃgatvam ariṃdama
tad avaśyaṃ mayā khyāpyaṃ tavādya śṛṇu sattama |
12 | imām avasthāṃ saṃprāpto hy ahaṃ kopān manīṣiṇām
śāpasyāntaṃ pariprepsuḥ sarpasya kathayāmi tat |
13 | nahuṣo nāma rājarṣir vyaktaṃ te śrotram āgataḥ
tavaiva pūrvaḥ pūrveṣām āyor vaṃśakaraḥ sutaḥ |
14 | so 'haṃ śāpād agastyasya brāhmaṇān avamanya ca
imām avasthām āpannaḥ paśya daivam idaṃ mama |
15 | tvāṃ ced avadhyam āyāntam atīva priyadarśanam
aham adyopayokṣyāmi vidhānaṃ paśya yādṛśam |
16 | na hi me mucyate kaś cit kathaṃ cid grahaṇaṃ gataḥ
gajo vā mahiṣo vāpi ṣaṣṭhe kāle narottama |
17 | nāsi kevalasarpeṇa tiryagyoniṣu vartatā
gṛhītaḥ kauravaśreṣṭha varadānam idaṃ mama |
18 | patatā hi vimānāgrān mayā śakrāsanād drutam
kuru śāpāntam ity ukto bhagavān munisattamaḥ |
19 | sa mām uvāca tejasvī kṛpayābhipariplutaḥ
mokṣas te bhavitā rājan kasmāc cit kālaparyayāt |
20 | tato 'smi patito bhūmau na ca mām ajahāt smṛtiḥ
smārtam asti purāṇaṃ me yathaivādhigataṃ tathā |
21 | yas tu te vyāhṛtān praśnān pratibrūyād viśeṣavit
sa tvāṃ mokṣayitā śāpād iti mām abravīd ṛṣiḥ |
22 | gṛhītasya tvayā rājan prāṇino 'pi balīyasaḥ
sattvabhraṃśo 'dhikasyāpi sarvasyāśu bhaviṣyati |
23 | iti cāpy aham aśrauṣaṃ vacas teṣāṃ dayāvatām
mayi saṃjātahārdānām atha te 'ntarhitā dvijāḥ |
24 | so 'haṃ paramaduṣkarmā vasāmi niraye 'śucau
sarpayonim imāṃ prāpya kālākāṅkṣī mahādyute |
25 | tam uvāca mahābāhur bhīmaseno bhujaṃgamam
na te kupye mahāsarpa na cātmānaṃ vigarhaye |
26 | yasmād abhāvī bhāvī vā manuṣyaḥ sukhaduḥkhayoḥ
āgame yadi vāpāye na tatra glapayen manaḥ |
27 | daivaṃ puruṣakāreṇa ko nivartitum arhati
daivam eva paraṃ manye puruṣārtho nirarthakaḥ |
28 | paśya daivopaghātād dhi bhujavīryavyapāśrayam
imām avasthāṃ saṃprāptam animittam ihādya mām |
29 | kiṃ tu nādyānuśocāmi tathātmānaṃ vināśitam
yathā tu vipine nyastān bhrātṝn rājyaparicyutān |
30 | himavāṃś ca sudurgo 'yaṃ yakṣarākṣasasaṃkulaḥ
māṃ ca te samudīkṣantaḥ prapatiṣyanti vihvalāḥ |
31 | vinaṣṭam atha vā śrutvā bhaviṣyanti nirudyamāḥ
dharmaśīlā mayā te hi bādhyante rājyagṛddhinā |
32 | atha vā nārjuno dhīmān viṣādam upayāsyati
sarvāstravid anādhṛṣyo devagandharvarākṣasaiḥ |
33 | samarthaḥ sa mahābāhur ekāhnā sumahābalaḥ
devarājam api sthānāt pracyāvayitum ojasā |
34 | kiṃ punar dhṛtarāṣṭrasya putraṃ durdyūtadevinam
vidviṣṭaṃ sarvalokasya dambhalobhaparāyaṇam |
35 | mātaraṃ caiva śocāmi kṛpaṇāṃ putragṛddhinīm
yāsmākaṃ nityam āśāste mahattvam adhikaṃ paraiḥ |
36 | kathaṃ nu tasyānāthāyā madvināśād bhujaṃgama
aphalās te bhaviṣyanti mayi sarve manorathāḥ |
37 | nakulaḥ sahadevaś ca yamajau guruvartinau
madbāhubalasaṃstabdhau nityaṃ puruṣamāninau |
38 | nirutsāhau bhaviṣyete bhraṣṭavīryaparākramau
madvināśāt paridyūnāv iti me vartate matiḥ |
39 | evaṃvidhaṃ bahu tadā vilalāpa vṛkodaraḥ
bhujaṃgabhogasaṃruddho nāśakac ca viceṣṭitum |
40 | yudhiṣṭhiras tu kaunteya babhūvāsvasthacetanaḥ
aniṣṭadarśanān ghorān utpātān paricintayan |
41 | dāruṇaṃ hy aśivaṃ nādaṃ śivā dakṣiṇataḥ sthitā
dīptāyāṃ diśi vitrastā rauti tasyāśramasya ha |
42 | ekapakṣākṣicaraṇā vartikā ghoradarśanā
rudhiraṃ vamantī dadṛśe pratyādityam apasvarā |
43 | pravavāv anilo rūkṣaś caṇḍaḥ śarkarakarṣaṇaḥ
apasavyāni sarvāṇi mṛgapakṣirutāni ca |
44 | pṛṣṭhato vāyasaḥ kṛṣṇo yāhi yāhīti vāśati
muhur muhuḥ prasphurati dakṣiṇo 'sya bhujas tathā |
45 | hṛdayaṃ caraṇaś cāpi vāmo 'sya parivartate
savyasyākṣṇo vikāraś cāpy aniṣṭaḥ samapadyata |
46 | sa dharmarājo medhāvī śaṅkamāno mahad bhayam
draupadīṃ paripapraccha kva bhīma iti bhārata |
47 | śaśaṃsa tasmai pāñcālī cirayātaṃ vṛkodaram
sa pratasthe mahābāhur dhaumyena sahito nṛpaḥ |
48 | draupadyā rakṣaṇaṃ kāryam ity uvāca dhanaṃjayam
nakulaṃ sahadevaṃ ca vyādideśa dvijān prati |
49 | sa tasya padam unnīya tasmād evāśramāt prabhuḥ
dadarśa pṛthivīṃ cihnair bhīmasya paricihnitām |
50 | dhāvatas tasya vīrasya mṛgārthe vātaraṃhasaḥ
ūruvātavinirbhagnān drumān vyāvarjitān pathi |
51 | sa gatvā tais tadā cihnair dadarśa girigahvare
gṛhītaṃ bhujagendreṇa niśceṣṭam anujaṃ tathā |