Book 3 Chapter 158 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | śrutvā bahuvidhaiḥ śabdair nādyamānā girer guhāḥ
ajātaśatruḥ kaunteyo mādrīputrāv ubhāv api |
2 | dhaumyaḥ kṛṣṇā ca viprāś ca sarve ca suhṛdas tathā
bhīmasenam apaśyantaḥ sarve vimanaso 'bhavan |
3 | draupadīm ārṣṭiṣeṇāya pradāya tu mahārathāḥ
sahitāḥ sāyudhāḥ śūrāḥ śailam āruruhus tadā |
4 | tataḥ saṃprāpya śailāgraṃ vīkṣamāṇā mahārathāḥ
dadṛśus te maheṣvāsā bhīmasenam ariṃdamam |
5 | sphurataś ca mahākāyān gatasattvāṃś ca rākṣasān
mahābalān mahāghorān bhīmasenena pātitān |
6 | śuśubhe sa mahābāhur gadākhaḍgadhanurdharaḥ
nihatya samare sarvān dānavān maghavān iva |
7 | tatas te samatikramya pariṣvajya vṛkodaram
tatropaviviśuḥ pārthāḥ prāptā gatim anuttamām |
8 | taiś caturbhir maheṣvāsair giriśṛṅgam aśobhata
lokapālair mahābhāgair divaṃ devavarair iva |
9 | kuberasadanaṃ dṛṣṭvā rākṣasāṃś ca nipātitān
bhrātā bhrātaram āsīnam abhyabhāṣata pāṇḍavam |
10 | sāhasād yadi vā mohād bhīma pāpam idaṃ kṛtam
naitat te sadṛśaṃ vīra muner iva mṛṣāvacaḥ |
11 | rājadviṣṭaṃ na kartavyam iti dharmavido viduḥ
tridaśānām idaṃ dviṣṭaṃ bhīmasena tvayā kṛtam |
12 | arthadharmāv anādṛtya yaḥ pāpe kurute manaḥ
karmaṇāṃ pārtha pāpānāṃ sa phalaṃ vindate dhruvam punar evaṃ na kartavyaṃ mama ced icchasi priyam |
13 | evam uktvā sa dharmātmā bhrātā bhrātaram acyutam
arthatattvavibhāgajñaḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ virarāma mahātejās tam evārthaṃ vicintayan |
14 | tatas tu hataśiṣṭā ye bhīmasenena rākṣasāḥ
sahitāḥ pratyapadyanta kuberasadanaṃ prati |
15 | te javena mahāvegāḥ prāpya vaiśravaṇālayam
bhīmam ārtasvaraṃ cakrur bhīmasenabhayārditāḥ |
16 | nyastaśastrāyudhāḥ śrāntāḥ śoṇitāktaparicchadāḥ
prakīrṇamūrdhajā rājan yakṣādhipatim abruvan |
17 | gadāparighanistriṃśatomaraprāsayodhinaḥ
rākṣasā nihatāḥ sarve tava deva puraḥsarāḥ |
18 | pramṛdya tarasā śailaṃ mānuṣeṇa dhaneśvara
ekena sahitāḥ saṃkhye hatāḥ krodhavaśā gaṇāḥ |
19 | pravarā rakṣasendrāṇāṃ yakṣāṇāṃ ca dhanādhipa
śerate nihatā deva gatasattvāḥ parāsavaḥ |
20 | labdhaḥ śailo vayaṃ muktā maṇimāṃs te sakhā hataḥ
mānuṣeṇa kṛtaṃ karma vidhatsva yad anantaram |
21 | sa tac chrutvā tu saṃkruddhaḥ sarvayakṣagaṇādhipaḥ
kopasaṃraktanayanaḥ katham ity abravīd vacaḥ |
22 | dvitīyam aparādhyantaṃ bhīmaṃ śrutvā dhaneśvaraḥ
cukrodha yakṣādhipatir yujyatām iti cābravīt |
23 | athābhraghanasaṃkāśaṃ girikūṭam ivocchritam
hayaiḥ saṃyojayām āsur gāndharvair uttamaṃ ratham |
24 | tasya sarvaguṇopetā vimalākṣā hayottamāḥ
tejobalajavopetā nānāratnavibhūṣitāḥ |
25 | śobhamānā rathe yuktās tariṣyanta ivāśugāḥ
harṣayām āsur anyonyam iṅgitair vijayāvahaiḥ |
26 | sa tam āsthāya bhagavān rājarājo mahāratham
prayayau devagandharvaiḥ stūyamāno mahādyutiḥ |
27 | taṃ prayāntaṃ mahātmānaṃ sarvayakṣadhanādhipam
raktākṣā hemasaṃkāśā mahākāyā mahābalāḥ |
28 | sāyudhā baddhanistriṃśā yakṣā daśaśatāyutāḥ
javena mahatā vīrāḥ parivāryopatasthire |
29 | taṃ mahāntam upāyāntaṃ dhaneśvaram upāntike
dadṛśur hṛṣṭaromāṇaḥ pāṇḍavāḥ priyadarśanam |
30 | kuberas tu mahāsattvān pāṇḍoḥ putrān mahārathān
āttakārmukanistriṃśān dṛṣṭvā prīto 'bhavat tadā |
31 | te pakṣiṇa ivotpatya gireḥ śṛṅgaṃ mahājavāḥ
tasthus teṣāṃ samabhyāśe dhaneśvarapuraḥsarāḥ |
32 | tatas taṃ hṛṣṭamanasaṃ pāṇḍavān prati bhārata
samīkṣya yakṣagandharvā nirvikārā vyavasthitāḥ |
33 | pāṇḍavāś ca mahātmānaḥ praṇamya dhanadaṃ prabhum
nakulaḥ sahadevaś ca dharmaputraś ca dharmavit |
34 | aparāddham ivātmānaṃ manyamānā mahārathāḥ
tasthuḥ prāñjalayaḥ sarve parivārya dhaneśvaram |
35 | śayyāsanavaraṃ śrīmat puṣpakaṃ viśvakarmaṇā
vihitaṃ citraparyantam ātiṣṭhata dhanādhipaḥ |
36 | tam āsīnaṃ mahākāyāḥ śaṅkukarṇā mahājavāḥ
upopaviviśur yakṣā rākṣasāś ca sahasraśaḥ |
37 | śataśaś cāpi gandharvās tathaivāpsarasāṃ gaṇāḥ
parivāryopatiṣṭhanta yathā devāḥ śatakratum |
38 | kāñcanīṃ śirasā bibhrad bhīmasenaḥ srajaṃ śubhām
bāṇakhaḍgadhanuṣpāṇir udaikṣata dhanādhipam |
39 | na bhīr bhīmasya na glānir vikṣatasyāpi rākṣasaiḥ
āsīt tasyām avasthāyāṃ kuberam api paśyataḥ |
40 | ādadānaṃ śitān bāṇān yoddhukāmam avasthitam
dṛṣṭvā bhīmaṃ dharmasutam abravīn naravāhanaḥ |
41 | vidus tvāṃ sarvabhūtāni pārtha bhūtahite ratam
nirbhayaś cāpi śailāgre vasa tvaṃ saha bandhubhiḥ |
42 | na ca manyus tvayā kāryo bhīmasenasya pāṇḍava
kālenaite hatāḥ pūrvaṃ nimittam anujas tava |
43 | vrīḍā cātra na kartavyā sāhasaṃ yad idaṃ kṛtam
dṛṣṭaś cāpi suraiḥ pūrvaṃ vināśo yakṣarakṣasām |
44 | na bhīmasene kopo me prīto 'smi bharatarṣabha
karmaṇānena bhīmasya mama tuṣṭir abhūt purā |
45 | evam uktvā tu rājānaṃ bhīmasenam abhāṣata
naitan manasi me tāta vartate kurusattama yad idaṃ sāhasaṃ bhīma kṛṣṇārthe kṛtavān asi |
46 | mām anādṛtya devāṃś ca vināśaṃ yakṣarakṣasām
svabāhubalam āśritya tenāhaṃ prītimāṃs tvayi śāpād asmi vinirmukto ghorād adya vṛkodara |
47 | ahaṃ pūrvam agastyena kruddhena paramarṣiṇā
śapto 'parādhe kasmiṃś cit tasyaiṣā niṣkṛtiḥ kṛtā |
48 | dṛṣṭo hi mama saṃkleśaḥ purā pāṇḍavanandana
na tavātrāparādho 'sti kathaṃ cid api śatruhan |
49 | yudhiṣṭhira uvāca |
49 | kathaṃ śapto 'si bhagavann agastyena mahātmanā
śrotum icchāmy ahaṃ deva tavaitac chāpakāraṇam |
50 | idaṃ cāścaryabhūtaṃ me yat krodhāt tasya dhīmataḥ
tadaiva tvaṃ na nirdagdhaḥ sabalaḥ sapadānugaḥ |
51 | vaiśravaṇa uvāca |
51 | devatānām abhūn mantraḥ kuśavatyāṃ nareśvara
vṛtas tatrāham agamaṃ mahāpadmaśatais tribhiḥ yakṣāṇāṃ ghorarūpāṇāṃ vividhāyudhadhāriṇām |
52 | adhvany aham athāpaśyam agastyam ṛṣisattamam
ugraṃ tapas tapasyantaṃ yamunātīram āśritam nānāpakṣigaṇākīrṇaṃ puṣpitadrumaśobhitam |
53 | tam ūrdhvabāhuṃ dṛṣṭvā tu sūryasyābhimukhaṃ sthitam
tejorāśiṃ dīpyamānaṃ hutāśanam ivaidhitam |
54 | rākṣasādhipatiḥ śrīmān maṇimān nāma me sakhā
maurkhyād ajñānabhāvāc ca darpān mohāc ca bhārata nyaṣṭhīvad ākāśagato maharṣes tasya mūrdhani |
55 | sa kopān mām uvācedaṃ diśaḥ sarvā dahann iva
mām avajñāya duṣṭātmā yasmād eṣa sakhā tava |
56 | dharṣaṇāṃ kṛtavān etāṃ paśyatas te dhaneśvara
tasmāt sahaibhiḥ sainyais te vadhaṃ prāpsyati mānuṣāt |
57 | tvaṃ cāpy ebhir hataiḥ sainyaiḥ kleśaṃ prāpsyasi durmate
tam eva mānuṣaṃ dṛṣṭvā kilbiṣād vipramokṣyase |
58 | sainyānāṃ tu tavaiteṣāṃ putrapautrabalānvitam
na śāpaṃ prāpsyate ghoraṃ gaccha te 'jñāṃ kariṣyati |
59 | eṣa śāpo mayā prāptaḥ prāk tasmād ṛṣisattamāt
sa bhīmena mahārāja bhrātrā tava vimokṣitaḥ |