Book 3 Chapter 154
1	vaiśaṃpāyana uvāca
1	tatas tān pariviśvastān vasatas tatra pāṇḍavān gateṣu teṣu rakṣaḥsu bhīmasenātmaje 'pi ca
2	rahitān bhīmasenena kadā cit tān yadṛcchayā jahāra dharmarājānaṃ yamau kṛṣṇāṃ ca rākṣasaḥ
3	brāhmaṇo mantrakuśalaḥ sarvāstreṣv astravittamaḥ iti bruvan pāṇḍaveyān paryupāste sma nityadā
4	parīkṣamāṇaḥ pārthānāṃ kalāpāni dhanūṃṣi ca antaraṃ samabhiprepsur nāmnā khyāto jaṭāsuraḥ
5	sa bhīmasene niṣkrānte mṛgayārtham ariṃdame anyad rūpaṃ samāsthāya vikṛtaṃ bhairavaṃ mahat
6	gṛhītvā sarvaśastrāṇi draupadīṃ parigṛhya ca prātiṣṭhata sa duṣṭātmā trīn gṛhītvā ca pāṇḍavān
7	sahadevas tu yatnena tato 'pakramya pāṇḍavaḥ ākrandad bhīmasenaṃ vai yena yāto mahābalaḥ
8	tam abravīd dharmarājo hriyamāṇo yudhiṣṭhiraḥ dharmas te hīyate mūḍha na cainaṃ samavekṣase
9	ye 'nye ke cin manuṣyeṣu tiryagyonigatā api gandharvayakṣarakṣāṃsi vayāṃsi paśavas tathā manuṣyān upajīvanti tatas tvam upajīvasi
10	samṛddhyā hy asya lokasya loko yuṣmākam ṛdhyate imaṃ ca lokaṃ śocantam anuśocanti devatāḥ pūjyamānāś ca vardhante havyakavyair yathāvidhi
11	vayaṃ rāṣṭrasya goptāro rakṣitāraś ca rākṣasa rāṣṭrasyārakṣyamāṇasya kuto bhūtiḥ kutaḥ sukham
12	na ca rājāvamantavyo rakṣasā jātv anāgasi aṇur apy apacāraś ca nāsty asmākaṃ narāśana
13	drogdhavyaṃ na ca mitreṣu na viśvasteṣu karhi cit yeṣāṃ cānnāni bhuñjīta yatra ca syāt pratiśrayaḥ
14	sa tvaṃ pratiśraye 'smākaṃ pūjyamānaḥ sukhoṣitaḥ bhuktvā cānnāni duṣprajña katham asmāñ jihīrṣasi
15	evam eva vṛthācāro vṛthāvṛddho vṛthāmatiḥ vṛthāmaraṇam arhas tvaṃ vṛthādya na bhaviṣyasi
16	atha ced duṣṭabuddhis tvaṃ sarvair dharmair vivarjitaḥ pradāya śastrāṇy asmākaṃ yuddhena draupadīṃ hara
17	atha cet tvam avijñāya idaṃ karma kariṣyasi adharmaṃ cāpy akīrtiṃ ca loke prāpsyasi kevalam
18	etām adya parāmṛśya striyaṃ rākṣasa mānuṣīm viṣam etat samāloḍya kumbhena prāśitaṃ tvayā
19	tato yudhiṣṭhiras tasya bhārikaḥ samapadyata sa tu bhārābhibhūtātmā na tathā śīghrago 'bhavat
20	athābravīd draupadīṃ ca nakulaṃ ca yudhiṣṭhiraḥ mā bhaiṣṭa rākṣasān mūḍhād gatir asya mayā hṛtā
21	nātidūre mahābāhur bhavitā pavanātmajaḥ asmin muhūrte saṃprāpte na bhaviṣyati rākṣasaḥ
22	sahadevas tu taṃ dṛṣṭvā rākṣasaṃ mūḍhacetasam uvāca vacanaṃ rājan kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram
23	rājan kiṃ nāma tat kṛtyaṃ kṣatriyasyāsty ato 'dhikam yad yuddhe 'bhimukhaḥ prāṇāṃs tyajec chatrūñ jayeta vā
24	eṣa cāsmān vayaṃ cainaṃ yudhyamānāḥ paraṃtapa sūdayema mahābāho deśakālo hy ayaṃ nṛpa
25	kṣatradharmasya saṃprāptaḥ kālaḥ satyaparākrama jayantaḥ pātyamānā vā prāptum arhāma sadgatim
26	rākṣase jīvamāne 'dya ravir astam iyād yadi nāhaṃ brūyāṃ punar jātu kṣatriyo 'smīti bhārata
27	bho bho rākṣasa tiṣṭhasva sahadevo 'smi pāṇḍavaḥ hatvā vā māṃ nayasvainān hato vādyeha svapsyasi
28	tathaiva tasmin bruvati bhīmaseno yadṛcchayā prādṛśyata mahābāhuḥ savajra iva vāsavaḥ
29	so 'paśyad bhrātarau tatra draupadīṃ ca yaśasvinīm kṣitisthaṃ sahadevaṃ ca kṣipantaṃ rākṣasaṃ tadā
30	mārgāc ca rākṣasaṃ mūḍhaṃ kālopahatacetasam bhramantaṃ tatra tatraiva daivena vinivāritam
31	bhrātṝṃs tān hriyato dṛṣṭvā draupadīṃ ca mahābalaḥ krodham āhārayad bhīmo rākṣasaṃ cedam abravīt
32	vijñāto 'si mayā pūrvaṃ ceṣṭañ śastraparīkṣaṇe āsthā tu tvayi me nāsti yato 'si na hatas tadā brahmarūpapraticchanno na no vadasi cāpriyam
33	priyeṣu caramāṇaṃ tvāṃ na caivāpriyakāriṇam atithiṃ brahmarūpaṃ ca kathaṃ hanyām anāgasam rākṣasaṃ manyamāno 'pi yo hanyān narakaṃ vrajet
34	apakvasya ca kālena vadhas tava na vidyate nūnam adyāsi saṃpakvo yathā te matir īdṛśī dattā kṛṣṇāpaharaṇe kālenādbhutakarmaṇā
35	baḍiśo 'yaṃ tvayā grastaḥ kālasūtreṇa lambitaḥ matsyo 'mbhasīva syūtāsyaḥ kathaṃ me 'dya gamiṣyasi
36	yaṃ cāsi prasthito deśaṃ manaḥ pūrvaṃ gataṃ ca te na taṃ gantāsi gantāsi mārgaṃ bakahiḍimbayoḥ
37	evam uktas tu bhīmena rākṣasaḥ kālacoditaḥ bhīta utsṛjya tān sarvān yuddhāya samupasthitaḥ
38	abravīc ca punar bhīmaṃ roṣāt prasphuritādharaḥ na me mūḍhā diśaḥ pāpa tvadarthaṃ me vilambanam
39	śrutā me rākṣasā ye ye tvayā vinihatā raṇe teṣām adya kariṣyāmi tavāsreṇodakakriyām
40	evam uktas tato bhīmaḥ sṛkkiṇī parisaṃlihan smayamāna iva krodhāt sākṣāt kālāntakopamaḥ bāhusaṃrambham evecchann abhidudrāva rākṣasam
41	rākṣaso 'pi tadā bhīmaṃ yuddhārthinam avasthitam abhidudrāva saṃrabdho balo vajradharaṃ yathā
42	vartamāne tadā tābhyāṃ bāhuyuddhe sudāruṇe mādrīputrāv abhikruddhāv ubhāv apy abhyadhāvatām
43	nyavārayat tau prahasan kuntīputro vṛkodaraḥ śakto 'haṃ rākṣasasyeti prekṣadhvam iti cābravīt
44	ātmanā bhrātṛbhiś cāhaṃ dharmeṇa sukṛtena ca iṣṭena ca śape rājan sūdayiṣyāmi rākṣasam
45	ity evam uktvā tau vīrau spardhamānau parasparam bāhubhiḥ samasajjetām ubhau rakṣovṛkodarau
46	tayor āsīt saṃprahāraḥ kruddhayor bhīmarakṣasoḥ amṛṣyamāṇayoḥ saṃkhye devadānavayor iva
47	ārujyārujya tau vṛkṣān anyonyam abhijaghnatuḥ jīmūtāv iva gharmānte vinadantau mahābalau
48	babhañjatur mahāvṛkṣān ūrubhir balināṃ varau anyonyenābhisaṃrabdhau parasparajayaiṣiṇau
49	tad vṛkṣayuddham abhavan mahīruhavināśanam vālisugrīvayor bhrātroḥ pureva kapisiṃhayoḥ
50	āvidhyāvidhya tau vṛkṣān muhūrtam itaretaram tāḍayām āsatur ubhau vinadantau muhur muhuḥ
51	tasmin deśe yadā vṛkṣāḥ sarva eva nipātitāḥ puñjīkṛtāś ca śataśaḥ parasparavadhepsayā
52	tadā śilāḥ samādāya muhūrtam iva bhārata mahābhrair iva śailendrau yuyudhāte mahābalau
53	ugrābhir ugrarūpābhir bṛhatībhiḥ parasparam vajrair iva mahāvegair ājaghnatur amarṣaṇau
54	abhihatya ca bhūyas tāv anyonyaṃ baladarpitau bhujābhyāṃ parigṛhyātha cakarṣāte gajāv iva
55	muṣṭibhiś ca mahāghorair anyonyam abhipetatuḥ tayoś caṭacaṭāśabdo babhūva sumahātmanoḥ
56	tataḥ saṃhṛtya muṣṭiṃ tu pañcaśīrṣam ivoragam vegenābhyahanad bhīmo rākṣasasya śirodharām
57	tataḥ śrāntaṃ tu tad rakṣo bhīmasenabhujāhatam supariśrāntam ālakṣya bhīmaseno 'bhyavartata
58	tata enaṃ mahābāhur bāhubhyām amaropamaḥ samutkṣipya balād bhīmo niṣpipeṣa mahītale
59	tasya gātrāṇi sarvāṇi cūrṇayām āsa pāṇḍavaḥ aratninā cābhihatya śiraḥ kāyād apāharat
60	saṃdaṣṭoṣṭhaṃ vivṛttākṣaṃ phalaṃ vṛntād iva cyutam jaṭāsurasya tu śiro bhīmasenabalād dhṛtam papāta rudhirādigdhaṃ saṃdaṣṭadaśanacchadam
61	taṃ nihatya maheṣvāso yudhiṣṭhiram upāgamat stūyamāno dvijāgryais tair marudbhir iva vāsavaḥ