Book 3 Chapter 147 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | etac chrutvā vacas tasya vānarendrasya dhīmataḥ
bhīmasenas tadā vīraḥ provācāmitrakarśanaḥ |
2 | ko bhavān kiṃnimittaṃ vā vānaraṃ vapur āśritaḥ
brāhmaṇānantaro varṇaḥ kṣatriyas tvānupṛcchati |
3 | kauravaḥ somavaṃśīyaḥ kuntyā garbheṇa dhāritaḥ
pāṇḍavo vāyutanayo bhīmasena iti śrutaḥ |
4 | sa vākyaṃ bhīmasenasya smitena pratigṛhya tat
hanūmān vāyutanayo vāyuputram abhāṣata |
5 | vānaro 'haṃ na te mārgaṃ pradāsyāmi yathepsitam
sādhu gaccha nivartasva mā tvaṃ prāpsyasi vaiśasam |
6 | bhīma uvāca |
6 | vaiśasaṃ vāstu yad vānyan na tvā pṛcchāmi vānara
prayacchottiṣṭha mārgaṃ me mā tvaṃ prāpsyasi vaiśasam |
7 | hanūmān uvāca |
7 | nāsti śaktir mamotthātuṃ vyādhinā kleśito hy aham
yady avaśyaṃ prayātavyaṃ laṅghayitvā prayāhi mām |
8 | bhīma uvāca |
8 | nirguṇaḥ paramātmeti dehaṃ te vyāpya tiṣṭhati
tam ahaṃ jñānavijñeyaṃ nāvamanye na laṅghaye |
9 | yady āgamair na vindeyaṃ tam ahaṃ bhūtabhāvanam
krameyaṃ tvāṃ giriṃ cemaṃ hanūmān iva sāgaram |
10 | hanūmān uvāca |
10 | ka eṣa hanumān nāma sāgaro yena laṅghitaḥ
pṛcchāmi tvā kuruśreṣṭha kathyatāṃ yadi śakyate |
11 | bhīma uvāca |
11 | bhrātā mama guṇaślāghyo buddhisattvabalānvitaḥ
rāmāyaṇe 'tivikhyātaḥ śūro vānarapuṃgavaḥ |
12 | rāmapatnīkṛte yena śatayojanam āyataḥ
sāgaraḥ plavagendreṇa krameṇaikena laṅghitaḥ |
13 | sa me bhrātā mahāvīryas tulyo 'haṃ tasya tejasā
bale parākrame yuddhe śakto 'haṃ tava nigrahe |
14 | uttiṣṭha dehi me mārgaṃ paśya vā me 'dya pauruṣam
macchāsanam akurvāṇaṃ mā tvā neṣye yamakṣayam |
15 | vaiśaṃpāyana uvāca |
15 | vijñāya taṃ balonmattaṃ bāhuvīryeṇa garvitam
hṛdayenāvahasyainaṃ hanūmān vākyam abravīt |
16 | prasīda nāsti me śaktir utthātuṃ jarayānagha
mamānukampayā tv etat puccham utsārya gamyatām |
17 | sāvajñam atha vāmena smayañ jagrāha pāṇinā
na cāśakac cālayituṃ bhīmaḥ pucchaṃ mahākapeḥ |
18 | uccikṣepa punar dorbhyām indrāyudham ivocchritam
noddhartum aśakad bhīmo dorbhyām api mahābalaḥ |
19 | utkṣiptabhrūr vivṛttākṣaḥ saṃhatabhrukuṭīmukhaḥ
svinnagātro 'bhavad bhīmo na coddhartuṃ śaśāka ha |
20 | yatnavān api tu śrīmāṃl lāṅgūloddharaṇoddhutaḥ
kapeḥ pārśvagato bhīmas tasthau vrīḍād adhomukhaḥ |
21 | praṇipatya ca kaunteyaḥ prāñjalir vākyam abravīt
prasīda kapiśārdūla duruktaṃ kṣamyatāṃ mama |
22 | siddho vā yadi vā devo gandharvo vātha guhyakaḥ
pṛṣṭaḥ san kāmayā brūhi kas tvaṃ vānararūpadhṛk |
23 | hanūmān uvāca |
23 | yat te mama parijñāne kautūhalam ariṃdama
tat sarvam akhilena tvaṃ śṛṇu pāṇḍavanandana |
24 | ahaṃ kesariṇaḥ kṣetre vāyunā jagadāyuṣā
jātaḥ kamalapatrākṣa hanūmān nāma vānaraḥ |
25 | sūryaputraṃ ca sugrīvaṃ śakraputraṃ ca vālinam
sarvavānararājānau sarvavānarayūthapāḥ |
26 | upatasthur mahāvīryā mama cāmitrakarśana
sugrīveṇābhavat prītir anilasyāgninā yathā |
27 | nikṛtaḥ sa tato bhrātrā kasmiṃś cit kāraṇāntare
ṛśyamūke mayā sārdhaṃ sugrīvo nyavasac ciram |
28 | atha dāśarathir vīro rāmo nāma mahābalaḥ
viṣṇur mānuṣarūpeṇa cacāra vasudhām imām |
29 | sa pituḥ priyam anvicchan sahabhāryaḥ sahānujaḥ
sadhanur dhanvināṃ śreṣṭho daṇḍakāraṇyam āśritaḥ |
30 | tasya bhāryā janasthānād rāvaṇena hṛtā balāt
vañcayitvā mahābuddhiṃ mṛgarūpeṇa rāghavam |
31 | hṛtadāraḥ saha bhrātrā patnīṃ mārgan sa rāghavaḥ
dṛṣṭavāñ śailaśikhare sugrīvaṃ vānararṣabham |
32 | tena tasyābhavat sakhyaṃ rāghavasya mahātmanaḥ
sa hatvā vālinaṃ rājye sugrīvaṃ pratyapādayat sa harīn preṣayām āsa sītāyāḥ parimārgaṇe |
33 | tato vānarakoṭībhir yāṃ vayaṃ prasthitā diśam
tatra pravṛttiḥ sītāyā gṛdhreṇa pratipāditā |
34 | tato 'haṃ kāryasiddhyarthaṃ rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ
śatayojanavistīrṇam arṇavaṃ sahasāplutaḥ |
35 | dṛṣṭā sā ca mayā devī rāvaṇasya niveśane
pratyāgataś cāpi punar nāma tatra prakāśya vai |
36 | tato rāmeṇa vīreṇa hatvā tān sarvarākṣasān
punaḥ pratyāhṛtā bhāryā naṣṭā vedaśrutir yathā |
37 | tataḥ pratiṣṭhite rāme vīro 'yaṃ yācito mayā
yāvad rāmakathā vīra bhavel lokeṣu śatruhan tāvaj jīveyam ity evaṃ tathāstv iti ca so 'bravīt |
38 | daśa varṣasahasrāṇi daśa varṣaśatāni ca
rājyaṃ kāritavān rāmas tatas tu tridivaṃ gataḥ |
39 | tad ihāpsarasas tāta gandharvāś ca sadānagha
tasya vīrasya caritaṃ gāyantyo ramayanti mām |
40 | ayaṃ ca mārgo martyānām agamyaḥ kurunandana
tato 'haṃ ruddhavān mārgaṃ tavemaṃ devasevitam dharṣayed vā śaped vāpi mā kaś cid iti bhārata |
41 | divyo devapatho hy eṣa nātra gacchanti mānuṣāḥ
yadartham āgataś cāsi tat saro 'bhyarṇa eva hi |