Book 3 Chapter 126 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | māndhātā rājaśārdūlas triṣu lokeṣu viśrutaḥ
kathaṃ jāto mahābrahman yauvanāśvo nṛpottamaḥ kathaṃ caitāṃ parāṃ kāṣṭhāṃ prāptavān amitadyutiḥ |
2 | yasya lokās trayo vaśyā viṣṇor iva mahātmanaḥ
etad icchāmy ahaṃ śrotuṃ caritaṃ tasya dhīmataḥ |
3 | yathā māndhātṛśabdaś ca tasya śakrasamadyuteḥ
janma cāprativīryasya kuśalo hy asi bhāṣitum |
4 | lomaśa uvāca |
4 | śṛṇuṣvāvahito rājan rājñas tasya mahātmanaḥ
yathā māndhātṛśabdo vai lokeṣu parigīyate |
5 | ikṣvākuvaṃśaprabhavo yuvanāśvo mahīpatiḥ
so 'yajat pṛthivīpāla kratubhir bhūridakṣiṇaiḥ |
6 | aśvamedhasahasraṃ ca prāpya dharmabhṛtāṃ varaḥ
anyaiś ca kratubhir mukhyair vividhair āptadakṣiṇaiḥ |
7 | anapatyas tu rājarṣiḥ sa mahātmā dṛḍhavrataḥ
mantriṣv ādhāya tad rājyaṃ vananityo babhūva ha |
8 | śāstradṛṣṭena vidhinā saṃyojyātmānam ātmanā
pipāsāśuṣkahṛdayaḥ praviveśāśramaṃ bhṛgoḥ |
9 | tām eva rātriṃ rājendra mahātmā bhṛgunandanaḥ
iṣṭiṃ cakāra saudyumner maharṣiḥ putrakāraṇāt |
10 | saṃbhṛto mantrapūtena vāriṇā kalaśo mahān
tatrātiṣṭhata rājendra pūrvam eva samāhitaḥ yat prāśya prasavet tasya patnī śakrasamaṃ sutam |
11 | taṃ nyasya vedyāṃ kalaśaṃ suṣupus te maharṣayaḥ
rātrijāgaraṇaśrāntāḥ saudyumniḥ samatītya tān |
12 | śuṣkakaṇṭhaḥ pipāsārtaḥ pāṇīyārthī bhṛśaṃ nṛpaḥ
taṃ praviśyāśramaṃ śrāntaḥ pāṇīyaṃ so 'bhyayācata |
13 | tasya śrāntasya śuṣkeṇa kaṇṭhena krośatas tadā
nāśrauṣīt kaś cana tadā śakuner iva vāśitam |
14 | tatas taṃ kalaśaṃ dṛṣṭvā jalapūrṇaṃ sa pārthivaḥ
abhyadravata vegena pītvā cāmbho vyavāsṛjat |
15 | sa pītvā śītalaṃ toyaṃ pipāsārto mahīpatiḥ
nirvāṇam agamad dhīmān susukhī cābhavat tadā |
16 | tatas te pratyabudhyanta ṛṣayaḥ sanarādhipāḥ
nistoyaṃ taṃ ca kalaśaṃ dadṛśuḥ sarva eva te |
17 | kasya karmedam iti ca paryapṛcchan samāgatāḥ
yuvanāśvo mayety eva satyaṃ samabhipadyata |
18 | na yuktam iti taṃ prāha bhagavān bhārgavas tadā
sutārthaṃ sthāpitā hy āpas tapasā caiva saṃbhṛtāḥ |
19 | mayā hy atrāhitaṃ brahma tapa āsthāya dāruṇam
putrārthaṃ tava rājarṣe mahābalaparākrama |
20 | mahābalo mahāvīryas tapobalasamanvitaḥ
yaḥ śakram api vīryeṇa gamayed yamasādanam |
21 | anena vidhinā rājan mayaitad upapāditam
abbhakṣaṇaṃ tvayā rājann ayuktaṃ kṛtam adya vai |
22 | na tv adya śakyam asmābhir etat kartum ato 'nyathā
nūnaṃ daivakṛtaṃ hy etad yad evaṃ kṛtavān asi |
23 | pipāsitena yāḥ pītā vidhimantrapuraskṛtāḥ
āpas tvayā mahārāja mattapovīryasaṃbhṛtāḥ tābhyas tvam ātmanā putram evaṃvīryaṃ janiṣyasi |
24 | vidhāsyāmo vayaṃ tatra taveṣṭiṃ paramādbhutām
yathā śakrasamaṃ putraṃ janayiṣyasi vīryavān |
25 | tato varṣaśate pūrṇe tasya rājño mahātmanaḥ
vāmaṃ pārśvaṃ vinirbhidya sutaḥ sūrya ivāparaḥ |
26 | niścakrāma mahātejā na ca taṃ mṛtyur āviśat
yuvanāśvaṃ narapatiṃ tad adbhutam ivābhavat |
27 | tataḥ śakro mahātejās taṃ didṛkṣur upāgamat
pradeśinīṃ tato 'syāsye śakraḥ samabhisaṃdadhe |
28 | mām ayaṃ dhāsyatīty evaṃ paribhāṣṭaḥ sa vajriṇā
māndhāteti ca nāmāsya cakruḥ sendrā divaukasaḥ |
29 | pradeśinīṃ śakradattām āsvādya sa śiśus tadā
avardhata mahīpāla kiṣkūṇāṃ ca trayodaśa |
30 | vedās taṃ sadhanurvedā divyāny astrāṇi ceśvaram
upatasthur mahārāja dhyātamātrāṇi sarvaśaḥ |
31 | dhanur ājagavaṃ nāma śarāḥ śṛṅgodbhavāś ca ye
abhedyaṃ kavacaṃ caiva sadyas tam upasaṃśrayan |
32 | so 'bhiṣikto maghavatā svayaṃ śakreṇa bhārata
dharmeṇa vyajayal lokāṃs trīn viṣṇur iva vikramaiḥ |
33 | tasyāpratihataṃ cakraṃ prāvartata mahātmanaḥ
ratnāni caiva rājarṣiṃ svayam evopatasthire |
34 | tasyeyaṃ vasusaṃpūrṇā vasudhā vasudhādhipa
teneṣṭaṃ vividhair yajñair bahubhiḥ svāptadakṣiṇaiḥ |
35 | citacaityo mahātejā dharmaṃ prāpya ca puṣkalam
śakrasyārdhāsanaṃ rājaṃl labdhavān amitadyutiḥ |
36 | ekāhnā pṛthivī tena dharmanityena dhīmatā
nirjitā śāsanād eva saratnākarapattanā |
37 | tasya cityair mahārāja kratūnāṃ dakṣiṇāvatām
caturantā mahī vyāptā nāsīt kiṃ cid anāvṛtam |
38 | tena padmasahasrāṇi gavāṃ daśa mahātmanā
brāhmaṇebhyo mahārāja dattānīti pracakṣate |
39 | tena dvādaśavārṣikyām anāvṛṣṭyāṃ mahātmanā
vṛṣṭaṃ sasyavivṛddhyarthaṃ miṣato vajrapāṇinaḥ |
40 | tena somakulotpanno gāndhārādhipatir mahān
garjann iva mahāmeghaḥ pramathya nihataḥ śaraiḥ |
41 | prajāś caturvidhās tena jitā rājan mahātmanā
tenātmatapasā lokāḥ sthāpitāś cāpi tejasā |
42 | tasyaitad devayajanaṃ sthānam ādityavarcasaḥ
paśya puṇyatame deśe kurukṣetrasya madhyataḥ |
43 | etat te sarvam ākhyātaṃ māndhātuś caritaṃ mahat
janma cāgryaṃ mahīpāla yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi |