Book 3 Chapter 122 | |
1 | lomaśa uvāca |
1 | bhṛgor maharṣeḥ putro 'bhūc cyavano nāma bhārgavaḥ
samīpe sarasaḥ so 'sya tapas tepe mahādyutiḥ |
2 | sthāṇubhūto mahātejā vīrasthānena pāṇḍava
atiṣṭhat subahūn kālān ekadeśe viśāṃ pate |
3 | sa valmīko 'bhavad ṛṣir latābhir abhisaṃvṛtaḥ
kālena mahatā rājan samākīrṇaḥ pipīlikaiḥ |
4 | tathā sa saṃvṛto dhīmān mṛtpiṇḍa iva sarvaśaḥ
tapyati sma tapo rājan valmīkena samāvṛtaḥ |
5 | atha dīrghasya kālasya śaryātir nāma pārthivaḥ
ājagāma saro ramyaṃ vihartum idam uttamam |
6 | tasya strīṇāṃ sahasrāṇi catvāry āsan parigrahaḥ
ekaiva ca sutā śubhrā sukanyā nāma bhārata |
7 | sā sakhībhiḥ parivṛtā sarvābharaṇabhūṣitā
caṅkramyamāṇā valmīkaṃ bhārgavasya samāsadat |
8 | sā caiva sudatī tatra paśyamānā manoramān
vanaspatīn vicinvantī vijahāra sakhīvṛtā |
9 | rūpeṇa vayasā caiva madanena madena ca
babhañja vanavṛkṣāṇāṃ śākhāḥ paramapuṣpitāḥ |
10 | tāṃ sakhīrahitām ekām ekavastrām alaṃkṛtām
dadarśa bhārgavo dhīmāṃś carantīm iva vidyutam |
11 | tāṃ paśyamāno vijane sa reme paramadyutiḥ
kṣāmakaṇṭhaś ca brahmarṣis tapobalasamanvitaḥ tām ābabhāṣe kalyāṇīṃ sā cāsya na śṛṇoti vai |
12 | tataḥ sukanyā valmīke dṛṣṭvā bhārgavacakṣuṣī
kautūhalāt kaṇṭakena buddhimohabalātkṛtā |
13 | kiṃ nu khalv idam ity uktvā nirbibhedāsya locane
akrudhyat sa tayā viddhe netre paramamanyumān tataḥ śaryātisainyasya śakṛnmūtraṃ samāvṛṇot |
14 | tato ruddhe śakṛnmūtre sainyam ānāhaduḥkhitam
tathāgatam abhiprekṣya paryapṛcchat sa pārthivaḥ |
15 | taponityasya vṛddhasya roṣaṇasya viśeṣataḥ
kenāpakṛtam adyeha bhārgavasya mahātmanaḥ jñātaṃ vā yadi vājñātaṃ tad ṛtaṃ brūta māciram |
16 | tam ūcuḥ sainikāḥ sarve na vidmo 'pakṛtaṃ vayam
sarvopāyair yathākāmaṃ bhavāṃs tad adhigacchatu |
17 | tataḥ sa pṛthivīpālaḥ sāmnā cogreṇa ca svayam
paryapṛcchat suhṛdvargaṃ pratyajānan na caiva te |
18 | ānāhārtaṃ tato dṛṣṭvā tat sainyam asukhārditam
pitaraṃ duḥkhitaṃ cāpi sukanyedam athābravīt |
19 | mayāṭantyeha valmīke dṛṣṭaṃ sattvam abhijvalat
khadyotavad abhijñātaṃ tan mayā viddham antikāt |
20 | etac chrutvā tu śaryātir valmīkaṃ tūrṇam ādravat
tatrāpaśyat tapovṛddhaṃ vayovṛddhaṃ ca bhārgavam |
21 | ayācad atha sainyārthaṃ prāñjaliḥ pṛthivīpatiḥ
ajñānād bālayā yat te kṛtaṃ tat kṣantum arhasi |
22 | tato 'bravīn mahīpālaṃ cyavano bhārgavas tadā
rūpaudāryasamāyuktāṃ lobhamohabalātkṛtām |
23 | tām eva pratigṛhyāhaṃ rājan duhitaraṃ tava
kṣamiṣyāmi mahīpāla satyam etad bravīmi te |
24 | ṛṣer vacanam ājñāya śaryātir avicārayan
dadau duhitaraṃ tasmai cyavanāya mahātmane |
25 | pratigṛhya ca tāṃ kanyāṃ cyavanaḥ prasasāda ha
prāptaprasādo rājā sa sasainyaḥ punar āvrajat |
26 | sukanyāpi patiṃ labdhvā tapasvinam aninditā
nityaṃ paryacarat prītyā tapasā niyamena ca |
27 | agnīnām atithīnāṃ ca śuśrūṣur anasūyikā
samārādhayata kṣipraṃ cyavanaṃ sā śubhānanā |