Book 3 Chapter 120 | |
1 | sātyakir uvāca |
1 | na rāma kālaḥ paridevanāya; yad uttaraṃ tatra tad eva sarve
samācarāmo hy anatītakālaṃ; yudhiṣṭhiro yady api nāha kiṃ cit |
2 | ye nāthavanto hi bhavanti loke; te nātmanā karma samārabhante
teṣāṃ tu kāryeṣu bhavanti nāthāḥ; śaibyādayo rāma yathā yayāteḥ |
3 | yeṣāṃ tathā rāma samārabhante; kāryāṇi nāthāḥ svamatena loke
te nāthavantaḥ puruṣapravīrā; nānāthavat kṛcchram avāpnuvanti |
4 | kasmād ayaṃ rāmajanārdanau ca; pradyumnasāmbau ca mayā sametau
vasaty araṇye saha sodarīyais; trailokyanāthān adhigamya nāthān |
5 | niryātu sādhv adya daśārhasenā; prabhūtanānāyudhacitravarmā
yamakṣayaṃ gacchatu dhārtarāṣṭraḥ; sabāndhavo vṛṣṇibalābhibhūtaḥ |
6 |
tvaṃ hy eva kopāt pṛthivīm apīmāṃ; saṃveṣṭayes tiṣṭhatu śārṅgadhanvā
sa dhārtarāṣṭraṃ jahi sānubandhaṃ; vṛtraṃ yathā devapatir mahendraḥ |
7 | bhrātā ca me yaś ca sakhā guruś ca; janārdanasyātmasamaś ca pārthaḥ
yadartham abhyudyatam uttamaṃ tat; karoti karmāgryam apāraṇīyam |
8 | tasyāstravarṣāṇy aham uttamāstrair; vihatya sarvāṇi raṇe 'bhibhūya
kāyāc chiraḥ sarpaviṣāgnikalpaiḥ; śarottamair unmathitāsmi rāma |
9 | khaḍgena cāhaṃ niśitena saṃkhye; kāyāc chiras tasya balāt pramathya
tato 'sya sarvān anugān haniṣye; duryodhanaṃ cāpi kurūṃś ca sarvān |
10 | āttāyudhaṃ mām iha rauhiṇeya; paśyantu bhaumā yudhi jātaharṣāḥ
nighnantam ekaṃ kuruyodhamukhyān; kāle mahākakṣam ivāntakāgniḥ |
11 | pradyumnamuktān niśitān na śaktāḥ; soḍhuṃ kṛpadroṇavikarṇakarṇāḥ
jānāmi vīryaṃ ca tavātmajasya; kārṣṇir bhavaty eṣa yathā raṇasthaḥ |
12 | sāmbaḥ sasūtaṃ sarathaṃ bhujābhyāṃ; duḥśāsanaṃ śāstu balāt pramathya
na vidyate jāmbavatīsutasya; raṇe 'viṣahyaṃ hi raṇotkaṭasya |
13 | etena bālena hi śambarasya; daityasya sainyaṃ sahasā praṇunnam
vṛttorur atyāyatapīnabāhur; etena saṃkhye nihato 'śvacakraḥ ko nāma sāmbasya raṇe manuṣyo; gatvāntaraṃ vai bhujayor dhareta |
14 | yathā praviśyāntaram antakasya; kāle manuṣyo na viniṣkrameta
tathā praviśyāntaram asya saṃkhye; ko nāma jīvan punar āvrajeta |
15 | droṇaṃ ca bhīṣmaṃ ca mahārathau tau; sutair vṛtaṃ cāpy atha somadattam
sarvāṇi sainyāni ca vāsudevaḥ; pradhakṣyate sāyakavahnijālaiḥ |
16 | kiṃ nāma lokeṣv aviṣahyam asti; kṛṣṇasya sarveṣu sadaivateṣu
āttāyudhasyottamabāṇapāṇeś; cakrāyudhasyāpratimasya yuddhe |
17 | tato 'niruddho 'py asicarmapāṇir; mahīm imāṃ dhārtarāṣṭrair visaṃjñaiḥ
hṛtottamāṅgair nihataiḥ karotu; kīrṇāṃ kuśair vedim ivādhvareṣu |
18 | gadolmukau bāhukabhānunīthāḥ; śūraś ca saṃkhye niśaṭhaḥ kumāraḥ
raṇotkaṭau sāraṇacārudeṣṇau; kulocitaṃ viprathayantu karma |
19 | savṛṣṇibhojāndhakayodhamukhyā; samāgatā kṣatriyaśūrasenā
hatvā raṇe tān dhṛtarāṣṭraputrāṃl; loke yaśaḥ sphītam upākarotu |
20 | tato 'bhimanyuḥ pṛthivīṃ praśāstu; yāvad vrataṃ dharmabhṛtāṃ variṣṭhaḥ
yudhiṣṭhiraḥ pārayate mahātmā; dyūte yathoktaṃ kurusattamena |
21 | asmatpramuktair viśikhair jitāris; tato mahīṃ bhokṣyati dharmarājaḥ
nirdhārtarāṣṭrāṃ hatasūtaputrām; etad dhi naḥ kṛtyatamaṃ yaśaśyam |
22 | vāsudeva uvāca |
22 | asaṃśayaṃ mādhava satyam etad; gṛhṇīma te vākyam adīnasattva
svābhyāṃ bhujābhyām ajitāṃ tu bhūmiṃ; necchet kurūṇām ṛṣabhaḥ kathaṃ cit |
23 | na hy eṣa kāmān na bhayān na lobhād; yudhiṣṭhiro jātu jahyāt svadharmam
bhīmārjunau cātirathau yamau vā; tathaiva kṛṣṇā drupadātmajeyam |
24 | ubhau hi yuddhe 'pratimau pṛthivyāṃ; vṛkodaraś caiva dhanaṃjayaś ca
kasmān na kṛtsnāṃ pṛthivīṃ praśāsen; mādrīsutābhyāṃ ca puraskṛto 'yam |
25 | yadā tu pāñcālapatir mahātmā; sakekayaś cedipatir vayaṃ ca
yotsyāma vikramya parāṃs tadā vai; suyodhanas tyakṣyati jīvalokam |
26 | yudhiṣṭhira uvāca |
26 | naitac citraṃ mādhava yad bravīṣi; satyaṃ tu me rakṣyatamaṃ na rājyam
kṛṣṇas tu māṃ veda yathāvad ekaḥ; kṛṣṇaṃ ca vedāham atho yathāvat |
27 | yadaiva kālaṃ puruṣapravīro; vetsyaty ayaṃ mādhava vikramasya
tadā raṇe tvaṃ ca śinipravīra; suyodhanaṃ jeṣyasi keśavaś ca |
28 | pratiprayāntv adya daśārhavīrā; dṛḍho 'smi nāthair naralokanāthaiḥ
dharme 'pramādaṃ kurutāprameyā; draṣṭāsmi bhūyaḥ sukhinaḥ sametān |
29 | vaiśaṃpāyana uvāca |
29 | te 'nyonyam āmantrya tathābhivādya; vṛddhān parisvajya śiśūṃś ca sarvān
yadupravīrāḥ svagṛhāṇi jagmū; rājāpi tīrthāny anusaṃcacāra |
30 | visṛjya kṛṣṇaṃ tv atha dharmarājo; vidarbharājopacitāṃ sutīrthām
sutena somena vimiśritodāṃ; tataḥ payoṣṇīṃ prati sa hy uvāsa |