Book 3 Chapter 74 | |
1 | bṛhadaśva uvāca |
1 | sarvaṃ vikāraṃ dṛṣṭvā tu puṇyaślokasya dhīmataḥ
āgatya keśinī kṣipraṃ damayantyai nyavedayat |
2 | damayantī tato bhūyaḥ preṣayām āsa keśinīm
mātuḥ sakāśaṃ duḥkhārtā nalaśaṅkāsamutsukā |
3 | parīkṣito me bahuśo bāhuko nalaśaṅkayā
rūpe me saṃśayas tv ekaḥ svayam icchāmi veditum |
4 | sa vā praveśyatāṃ mātar māṃ vānujñātum arhasi
viditaṃ vātha vājñātaṃ pitur me saṃvidhīyatām |
5 | evam uktā tu vaidarbhyā sā devī bhīmam abravīt
duhitus tam abhiprāyam anvajānāc ca pārthivaḥ |
6 | sā vai pitrābhyanujñātā mātrā ca bharatarṣabha
nalaṃ praveśayām āsa yatra tasyāḥ pratiśrayaḥ |
7 | taṃ tu dṛṣṭvā tathāyuktaṃ damayantī nalaṃ tadā
tīvraśokasamāviṣṭā babhūva varavarṇinī |
8 | tataḥ kāṣāyavasanā jaṭilā malapaṅkinī
damayantī mahārāja bāhukaṃ vākyam abravīt |
9 | dṛṣṭapūrvas tvayā kaś cid dharmajño nāma bāhuka
suptām utsṛjya vipine gato yaḥ puruṣaḥ striyam |
10 | anāgasaṃ priyāṃ bhāryāṃ vijane śramamohitām
apahāya tu ko gacchet puṇyaślokam ṛte nalam |
11 | kiṃ nu tasya mayā kāryam aparāddhaṃ mahīpateḥ
yo mām utsṛjya vipine gatavān nidrayā hṛtām |
12 | sākṣād devān apāhāya vṛto yaḥ sa mayā purā
anuvratāṃ sābhikāmāṃ putriṇīṃ tyaktavān katham |
13 | agnau pāṇigṛhītāṃ ca haṃsānāṃ vacane sthitām
bhariṣyāmīti satyaṃ ca pratiśrutya kva tad gatam |
14 | damayantyā bruvantyās tu sarvam etad ariṃdama
śokajaṃ vāri netrābhyām asukhaṃ prāsravad bahu |
15 | atīva kṛṣṇatārābhyāṃ raktāntābhyāṃ jalaṃ tu tat
parisravan nalo dṛṣṭvā śokārta idam abravīt |
16 | mama rājyaṃ pranaṣṭaṃ yan nāhaṃ tat kṛtavān svayam
kalinā tat kṛtaṃ bhīru yac ca tvām aham atyajam |
17 | tvayā tu dharmabhṛcchreṣṭhe śāpenābhihataḥ purā
vanasthayā duḥkhitayā śocantyā māṃ vivāsasam |
18 | sa maccharīre tvacchāpād dahyamāno 'vasat kaliḥ
tvacchāpadagdhaḥ satataṃ so 'gnāv iva samāhitaḥ |
19 | mama ca vyavasāyena tapasā caiva nirjitaḥ
duḥkhasyāntena cānena bhavitavyaṃ hi nau śubhe |
20 | vimucya māṃ gataḥ pāpaḥ sa tato 'ham ihāgataḥ
tvadarthaṃ vipulaśroṇi na hi me 'nyat prayojanam |
21 | kathaṃ nu nārī bhartāram anuraktam anuvratam
utsṛjya varayed anyaṃ yathā tvaṃ bhīru karhi cit |
22 | dūtāś caranti pṛthivīṃ kṛtsnāṃ nṛpatiśāsanāt
bhaimī kila sma bhartāraṃ dvitīyaṃ varayiṣyati |
23 | svairavṛttā yathākāmam anurūpam ivātmanaḥ
śrutvaiva caivaṃ tvarito bhāṅgasvarir upasthitaḥ |
24 | damayantī tu tac chrutvā nalasya paridevitam
prāñjalir vepamānā ca bhītā vacanam abravīt |