Book 3 Chapter 73 | |
1 | bṛhadaśva uvāca |
1 | damayantī tu tac chrutvā bhṛśaṃ śokaparāyaṇā
śaṅkamānā nalaṃ taṃ vai keśinīm idam abravīt |
2 | gaccha keśini bhūyas tvaṃ parīkṣāṃ kuru bāhuke
ābruvāṇā samīpasthā caritāny asya lakṣaya |
3 | yadā ca kiṃ cit kuryāt sa kāraṇaṃ tatra bhāmini
tatra saṃceṣṭamānasya saṃlakṣyaṃ te viceṣṭitam |
4 | na cāsya pratibandhena deyo 'gnir api bhāmini
yācate na jalaṃ deyaṃ samyag atvaramāṇayā |
5 | etat sarvaṃ samīkṣya tvaṃ caritaṃ me nivedaya
yac cānyad api paśyethās tac cākhyeyaṃ tvayā mama |
6 | damayantyaivam uktā sā jagāmāthāśu keśinī
niśāmya ca hayajñasya liṅgāni punar āgamat |
7 | sā tat sarvaṃ yathāvṛttaṃ damayantyai nyavedayat
nimittaṃ yat tadā dṛṣṭaṃ bāhuke divyamānuṣam |
8 | keśiny uvāca |
8 | dṛḍhaṃ śucyupacāro 'sau na mayā mānuṣaḥ kva cit
dṛṣṭapūrvaḥ śruto vāpi damayanti tathāvidhaḥ |
9 | hrasvam āsādya saṃcāraṃ nāsau vinamate kva cit
taṃ tu dṛṣṭvā yathāsaṅgam utsarpati yathāsukham saṃkaṭe 'py asya sumahad vivaraṃ jāyate 'dhikam |
10 | ṛtuparṇasya cārthāya bhojanīyam anekaśaḥ
preṣitaṃ tatra rājñā ca māṃsaṃ subahu pāśavam |
11 | tasya prakṣālanārthāya kumbhas tatropakalpitaḥ
sa tenāvekṣitaḥ kumbhaḥ pūrṇa evābhavat tadā |
12 | tataḥ prakṣālanaṃ kṛtvā samadhiśritya bāhukaḥ
tṛṇamuṣṭiṃ samādāya āvidhyainaṃ samādadhat |
13 | atha prajvalitas tatra sahasā havyavāhanaḥ
tad adbhutatamaṃ dṛṣṭvā vismitāham ihāgatā |
14 | anyac ca tasmin sumahad āścaryaṃ lakṣitaṃ mayā
yad agnim api saṃspṛśya naiva dahyaty asau śubhe |
15 | chandena codakaṃ tasya vahaty āvarjitaṃ drutam
atīva cānyat sumahad āścaryaṃ dṛṣṭavaty aham |
16 | yat sa puṣpāṇy upādāya hastābhyāṃ mamṛde śanaiḥ
mṛdyamānāni pāṇibhyāṃ tena puṣpāṇi tāny atha |
17 | bhūya eva sugandhīni hṛṣitāni bhavanti ca
etāny adbhutakalpāni dṛṣṭvāhaṃ drutam āgatā |
18 | bṛhadaśva uvāca |
18 | damayantī tu tac chrutvā puṇyaślokasya ceṣṭitam
amanyata nalaṃ prāptaṃ karmaceṣṭābhisūcitam |
19 | sā śaṅkamānā bhartāraṃ nalaṃ bāhukarūpiṇam
keśinīṃ ślakṣṇayā vācā rudatī punar abravīt |
20 | punar gaccha pramattasya bāhukasyopasaṃskṛtam
mahānasāc chṛtaṃ māṃsaṃ samādāyaihi bhāmini |
21 | sā gatvā bāhuke vyagre tan māṃsam apakṛṣya ca
atyuṣṇam eva tvaritā tatkṣaṇaṃ priyakāriṇī damayantyai tataḥ prādāt keśinī kurunandana |
22 | socitā nalasiddhasya māṃsasya bahuśaḥ purā
prāśya matvā nalaṃ sūdaṃ prākrośad bhṛśaduḥkhitā |
23 | vaiklavyaṃ ca paraṃ gatvā prakṣālya ca mukhaṃ tataḥ
mithunaṃ preṣayām āsa keśinyā saha bhārata |
24 | indrasenāṃ saha bhrātrā samabhijñāya bāhukaḥ
abhidrutya tato rājā pariṣvajyāṅkam ānayat |
25 | bāhukas tu samāsādya sutau surasutopamau
bhṛśaṃ duḥkhaparītātmā sasvaraṃ prarudoda ha |
26 | naiṣadho darśayitvā tu vikāram asakṛt tadā
utsṛjya sahasā putrau keśinīm idam abravīt |
27 | idaṃ susadṛśaṃ bhadre mithunaṃ mama putrayoḥ
tato dṛṣṭvaiva sahasā bāṣpam utsṛṣṭavān aham |
28 | bahuśaḥ saṃpatantīṃ tvāṃ janaḥ śaṅketa doṣataḥ
vayaṃ ca deśātithayo gaccha bhadre namo 'stu te |