 | Book 3 Chapter 64
|
| 1 | bṛhadaśva uvāca
|
| 1 | tasminn antarhite nāge prayayau naiṣadho nalaḥ
ṛtuparṇasya nagaraṃ prāviśad daśame 'hani
|
| 2 | sa rājānam upātiṣṭhad bāhuko 'ham iti bruvan
aśvānāṃ vāhane yuktaḥ pṛthivyāṃ nāsti matsamaḥ
|
| 3 | arthakṛcchreṣu caivāhaṃ praṣṭavyo naipuṇeṣu ca
annasaṃskāram api ca jānāmy anyair viśeṣataḥ
|
| 4 | yāni śilpāni loke 'smin yac cāpy anyat suduṣkaram
sarvaṃ yatiṣye tat kartum ṛtuparṇa bharasva mām
|
| 5 | ṛtuparṇa uvāca
|
| 5 | vasa bāhuka bhadraṃ te sarvam etat kariṣyasi
śīghrayāne sadā buddhir dhīyate me viśeṣataḥ
|
| 6 | sa tvam ātiṣṭha yogaṃ taṃ yena śīghrā hayā mama
bhaveyur aśvādhyakṣo 'si vetanaṃ te śataṃ śatāḥ
|
| 7 | tvām upasthāsyataś cemau nityaṃ vārṣṇeyajīvalau
etābhyāṃ raṃsyase sārdhaṃ vasa vai mayi bāhuka
|
| 8 | bṛhadaśva uvāca
|
| 8 | evam ukto nalas tena nyavasat tatra pūjitaḥ
ṛtuparṇasya nagare sahavārṣṇeyajīvalaḥ
|
| 9 | sa tatra nivasan rājā vaidarbhīm anucintayan
sāyaṃ sāyaṃ sadā cemaṃ ślokam ekaṃ jagāda ha
|
| 10 | kva nu sā kṣutpipāsārtā śrāntā śete tapasvinī
smarantī tasya mandasya kaṃ vā sādyopatiṣṭhati
|
| 11 | evaṃ bruvantaṃ rājānaṃ niśāyāṃ jīvalo 'bravīt
kām enāṃ śocase nityaṃ śrotum icchāmi bāhuka
|
| 12 | tam uvāca nalo rājā mandaprajñasya kasya cit
āsīd bahumatā nārī tasyā dṛḍhataraṃ ca saḥ
|
| 13 | sa vai kena cid arthena tayā mando vyayujyata
viprayuktaś ca mandātmā bhramaty asukhapīḍitaḥ
|
| 14 | dahyamānaḥ sa śokena divārātram atandritaḥ
niśākāle smaraṃs tasyāḥ ślokam ekaṃ sma gāyati
|
| 15 | sa vai bhraman mahīṃ sarvāṃ kva cid āsādya kiṃ cana
vasaty anarhas tadduḥkhaṃ bhūya evānusaṃsmaran
|
| 16 | sā tu taṃ puruṣaṃ nārī kṛcchre 'py anugatā vane
tyaktā tenālpapuṇyena duṣkaraṃ yadi jīvati
|
| 17 | ekā bālānabhijñā ca mārgāṇām atathocitā
kṣutpipāsāparītā ca duṣkaraṃ yadi jīvati
|
| 18 | śvāpadācarite nityaṃ vane mahati dāruṇe
tyaktā tenālpapuṇyena mandaprajñena māriṣa
|
| 19 | ity evaṃ naiṣadho rājā damayantīm anusmaran
ajñātavāsam avasad rājñas tasya niveśane
|