Book 3 Chapter 59 | |
1 | nala uvāca |
1 | yathā rājyaṃ pitus te tat tathā mama na saṃśayaḥ
na tu tatra gamiṣyāmi viṣamasthaḥ kathaṃ cana |
2 | kathaṃ samṛddho gatvāhaṃ tava harṣavivardhanaḥ
paridyūno gamiṣyāmi tava śokavivardhanaḥ |
3 | bṛhadaśva uvāca |
3 | iti bruvan nalo rājā damayantīṃ punaḥ punaḥ
sāntvayām āsa kalyāṇīṃ vāsaso 'rdhena saṃvṛtām |
4 | tāv ekavastrasaṃvītāv aṭamānāv itas tataḥ
kṣutpipāsāpariśrāntau sabhāṃ kāṃ cid upeyatuḥ |
5 | tāṃ sabhām upasaṃprāpya tadā sa niṣadhādhipaḥ
vaidarbhyā sahito rājā niṣasāda mahītale |
6 | sa vai vivastro malino vikacaḥ pāṃsuguṇṭhitaḥ
damayantyā saha śrāntaḥ suṣvāpa dharaṇītale |
7 | damayanty api kalyāṇī nidrayāpahṛtā tataḥ
sahasā duḥkham āsādya sukumārī tapasvinī |
8 | suptāyāṃ damayantyāṃ tu nalo rājā viśāṃ pate
śokonmathitacittātmā na sma śete yathā purā |
9 | sa tad rājyāpaharaṇaṃ suhṛttyāgaṃ ca sarvaśaḥ
vane ca taṃ paridhvaṃsaṃ prekṣya cintām upeyivān |
10 | kiṃ nu me syād idaṃ kṛtvā kiṃ nu me syād akurvataḥ
kiṃ nu me maraṇaṃ śreyaḥ parityāgo janasya vā |
11 | mām iyaṃ hy anuraktedaṃ duḥkham āpnoti matkṛte
madvihīnā tv iyaṃ gacchet kadā cit svajanaṃ prati |
12 | mayā niḥsaṃśayaṃ duḥkham iyaṃ prāpsyaty anuttamā
utsarge saṃśayaḥ syāt tu vindetāpi sukhaṃ kva cit |
13 | sa viniścitya bahudhā vicārya ca punaḥ punaḥ
utsarge 'manyata śreyo damayantyā narādhipaḥ |
14 | so 'vastratām ātmanaś ca tasyāś cāpy ekavastratām
cintayitvādhyagād rājā vastrārdhasyāvakartanam |
15 | kathaṃ vāso vikarteyaṃ na ca budhyeta me priyā
cintyaivaṃ naiṣadho rājā sabhāṃ paryacarat tadā |
16 | paridhāvann atha nala itaś cetaś ca bhārata
āsasāda sabhoddeśe vikośaṃ khaḍgam uttamam |
17 | tenārdhaṃ vāsasaś chittvā nivasya ca paraṃtapaḥ
suptām utsṛjya vaidarbhīṃ prādravad gatacetanaḥ |
18 | tato nibaddhahṛdayaḥ punar āgamya tāṃ sabhām
damayantīṃ tathā dṛṣṭvā ruroda niṣadhādhipaḥ |
19 | yāṃ na vāyur na cādityaḥ purā paśyati me priyām
seyam adya sabhāmadhye śete bhūmāv anāthavat |
20 | iyaṃ vastrāvakartena saṃvītā cāruhāsinī
unmatteva varārohā kathaṃ buddhvā bhaviṣyati |
21 | katham ekā satī bhaimī mayā virahitā śubhā
cariṣyati vane ghore mṛgavyālaniṣevite |
22 | gatvā gatvā nalo rājā punar eti sabhāṃ muhuḥ
ākṛṣyamāṇaḥ kalinā sauhṛdenāpakṛṣyate |
23 | dvidheva hṛdayaṃ tasya duḥkhitasyābhavat tadā
doleva muhur āyāti yāti caiva sabhāṃ muhuḥ |
24 | so 'pakṛṣṭas tu kalinā mohitaḥ prādravan nalaḥ
suptām utsṛjya tāṃ bhāryāṃ vilapya karuṇaṃ bahu |
25 | naṣṭātmā kalinā spṛṣṭas tat tad vigaṇayan nṛpaḥ
jagāmaiva vane śūnye bhāryām utsṛjya duḥkhitaḥ |