Book 3 Chapter 54 | |
1 | bṛhadaśva uvāca |
1 | atha kāle śubhe prāpte tithau puṇye kṣaṇe tathā
ājuhāva mahīpālān bhīmo rājā svayaṃvare |
2 | tac chrutvā pṛthivīpālāḥ sarve hṛcchayapīḍitāḥ
tvaritāḥ samupājagmur damayantīm abhīpsavaḥ |
3 | kanakastambharuciraṃ toraṇena virājitam
viviśus te mahāraṅgaṃ nṛpāḥ siṃhā ivācalam |
4 | tatrāsaneṣu vividheṣv āsīnāḥ pṛthivīkṣitaḥ
surabhisragdharāḥ sarve sumṛṣṭamaṇikuṇḍalāḥ |
5 | tāṃ rājasamitiṃ pūrṇāṃ nāgair bhogavatīm iva
saṃpūrṇāṃ puruṣavyāghrair vyāghrair giriguhām iva |
6 | tatra sma pīnā dṛśyante bāhavaḥ parighopamāḥ
ākāravantaḥ suślakṣṇāḥ pañcaśīrṣā ivoragāḥ |
7 | sukeśāntāni cārūṇi sunāsāni śubhāni ca
mukhāni rājñāṃ śobhante nakṣatrāṇi yathā divi |
8 | damayantī tato raṅgaṃ praviveśa śubhānanā
muṣṇantī prabhayā rājñāṃ cakṣūṃṣi ca manāṃsi ca |
9 | tasyā gātreṣu patitā teṣāṃ dṛṣṭir mahātmanām
tatra tatraiva saktābhūn na cacāla ca paśyatām |
10 | tataḥ saṃkīrtyamāneṣu rājñāṃ nāmasu bhārata
dadarśa bhaimī puruṣān pañca tulyākṛtīn iva |
11 | tān samīkṣya tataḥ sarvān nirviśeṣākṛtīn sthitān
saṃdehād atha vaidarbhī nābhyajānān nalaṃ nṛpam yaṃ yaṃ hi dadṛśe teṣāṃ taṃ taṃ mene nalaṃ nṛpam |
12 | sā cintayantī buddhyātha tarkayām āsa bhāminī
kathaṃ nu devāñ jānīyāṃ kathaṃ vidyāṃ nalaṃ nṛpam |
13 | evaṃ saṃcintayantī sā vaidarbhī bhṛśaduḥkhitā
śrutāni devaliṅgāni cintayām āsa bhārata |
14 | devānāṃ yāni liṅgāni sthavirebhyaḥ śrutāni me
tānīha tiṣṭhatāṃ bhūmāv ekasyāpi na lakṣaye |
15 | sā viniścitya bahudhā vicārya ca punaḥ punaḥ
śaraṇaṃ prati devānāṃ prāptakālam amanyata |
16 | vācā ca manasā caiva namaskāraṃ prayujya sā
devebhyaḥ prāñjalir bhūtvā vepamānedam abravīt |
17 | haṃsānāṃ vacanaṃ śrutvā yathā me naiṣadho vṛtaḥ
patitve tena satyena devās taṃ pradiśantu me |
18 | vācā ca manasā caiva yathā nābhicarāmy aham
tena satyena vibudhās tam eva pradiśantu me |
19 | yathā devaiḥ sa me bhartā vihito niṣadhādhipaḥ
tena satyena me devās tam eva pradiśantu me |
20 | svaṃ caiva rūpaṃ puṣyantu lokapālāḥ saheśvarāḥ
yathāham abhijānīyāṃ puṇyaślokaṃ narādhipam |
21 | niśamya damayantyās tat karuṇaṃ paridevitam
niścayaṃ paramaṃ tathyam anurāgaṃ ca naiṣadhe |
22 | manoviśuddhiṃ buddhiṃ ca bhaktiṃ rāgaṃ ca bhārata
yathoktaṃ cakrire devāḥ sāmarthyaṃ liṅgadhāraṇe |
23 | sāpaśyad vibudhān sarvān asvedān stabdhalocanān
hṛṣitasragrajohīnān sthitān aspṛśataḥ kṣitim |
24 | chāyādvitīyo mlānasrag rajaḥsvedasamanvitaḥ
bhūmiṣṭho naiṣadhaś caiva nimeṣeṇa ca sūcitaḥ |
25 | sā samīkṣya tato devān puṇyaślokaṃ ca bhārata
naiṣadhaṃ varayām āsa bhaimī dharmeṇa bhārata |
26 | vilajjamānā vastrānte jagrāhāyatalocanā
skandhadeśe 'sṛjac cāsya srajaṃ paramaśobhanām varayām āsa caivainaṃ patitve varavarṇinī |
27 | tato hā heti sahasā śabdo mukto narādhipaiḥ
devair maharṣibhiś caiva sādhu sādhv iti bhārata vismitair īritaḥ śabdaḥ praśaṃsadbhir nalaṃ nṛpam |
28 | vṛte tu naiṣadhe bhaimyā lokapālā mahaujasaḥ
prahṛṣṭamanasaḥ sarve nalāyāṣṭau varān daduḥ |
29 | pratyakṣadarśanaṃ yajñe gatiṃ cānuttamāṃ śubhām
naiṣadhāya dadau śakraḥ prīyamāṇaḥ śacīpatiḥ |
30 | agnir ātmabhavaṃ prādād yatra vāñchati naiṣadhaḥ
lokān ātmaprabhāṃś caiva dadau tasmai hutāśanaḥ |
31 | yamas tv annarasaṃ prādād dharme ca paramāṃ sthitim
apāṃpatir apāṃ bhāvaṃ yatra vāñchati naiṣadhaḥ |
32 | srajaṃ cottamagandhāḍhyāṃ sarve ca mithunaṃ daduḥ
varān evaṃ pradāyāsya devās te tridivaṃ gatāḥ |
33 | pārthivāś cānubhūyāsyā vivāhaṃ vismayānvitāḥ
damayantyāḥ pramuditāḥ pratijagmur yathāgatam |
34 | avāpya nārīratnaṃ tat puṇyaśloko 'pi pārthivaḥ
reme saha tayā rājā śacyeva balavṛtrahā |
35 | atīva mudito rājā bhrājamāno 'ṃśumān iva
arañjayat prajā vīro dharmeṇa paripālayan |
36 | īje cāpy aśvamedhena yayātir iva nāhuṣaḥ
anyaiś ca kratubhir dhīmān bahubhiś cāptadakṣiṇaiḥ |
37 | punaś ca ramaṇīyeṣu vaneṣūpavaneṣu ca
damayantyā saha nalo vijahārāmaropamaḥ |
38 | evaṃ sa yajamānaś ca viharaṃś ca narādhipaḥ
rarakṣa vasusaṃpūrṇāṃ vasudhāṃ vasudhādhipaḥ |