Book 3 Chapter 45 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tato devāḥ sagandharvāḥ samādāyārghyam uttamam
śakrasya matam ājñāya pārtham ānarcur añjasā |
2 | pādyam ācamanīyaṃ ca pratigrāhya nṛpātmajam
praveśayām āsur atho puraṃdaraniveśanam |
3 | evaṃ saṃpūjito jiṣṇur uvāsa bhavane pituḥ
upaśikṣan mahāstrāṇi sasaṃhārāṇi pāṇḍavaḥ |
4 | śakrasya hastād dayitaṃ vajram astraṃ durutsaham
aśanīś ca mahānādā meghabarhiṇalakṣaṇāḥ |
5 | gṛhītāstras tu kaunteyo bhrātṝn sasmāra pāṇḍavaḥ
puraṃdaraniyogāc ca pañcābdam avasat sukhī |
6 | tataḥ śakro 'bravīt pārthaṃ kṛtāstraṃ kāla āgate
nṛttaṃ gītaṃ ca kaunteya citrasenād avāpnuhi |
7 | vāditraṃ devavihitaṃ nṛloke yan na vidyate
tad arjayasva kaunteya śreyo vai te bhaviṣyati |
8 | sakhāyaṃ pradadau cāsya citrasenaṃ puraṃdaraḥ
sa tena saha saṃgamya reme pārtho nirāmayaḥ |
9 | kadā cid aṭamānas tu maharṣir uta lomaśaḥ
jagāma śakrabhavanaṃ puraṃdaradidṛkṣayā |
10 | sa sametya namaskṛtya devarājaṃ mahāmuniḥ
dadarśārdhāsanagataṃ pāṇḍavaṃ vāsavasya ha |
11 | tataḥ śakrābhyanujñāta āsane viṣṭarottare
niṣasāda dvijaśreṣṭhaḥ pūjyamāno maharṣibhiḥ |
12 | tasya dṛṣṭvābhavad buddhiḥ pārtham indrāsane sthitam
kathaṃ nu kṣatriyaḥ pārthaḥ śakrāsanam avāptavān |
13 | kiṃ tv asya sukṛtaṃ karma lokā vā ke vinirjitāḥ
ya evam upasaṃprāptaḥ sthānaṃ devanamaskṛtam |
14 | tasya vijñāya saṃkalpaṃ śakro vṛtraniṣūdanaḥ
lomaśaṃ prahasan vākyam idam āha śacīpatiḥ |
15 | brahmarṣe śrūyatāṃ yat te manasaitad vivakṣitam
nāyaṃ kevalamartyo vai kṣatriyatvam upāgataḥ |
16 | maharṣe mama putro 'yaṃ kuntyāṃ jāto mahābhujaḥ
astrahetor iha prāptaḥ kasmāc cit kāraṇāntarāt |
17 | aho nainaṃ bhavān vetti purāṇam ṛṣisattamam
śṛṇu me vadato brahman yo 'yaṃ yac cāsya kāraṇam |
18 | naranārāyaṇau yau tau purāṇāv ṛṣisattamau
tāv imāv abhijānīhi hṛṣīkeśadhanaṃjayau |
19 | yan na śakyaṃ surair draṣṭum ṛṣibhir vā mahātmabhiḥ
tad āśramapadaṃ puṇyaṃ badarī nāma viśrutam |
20 | sa nivāso 'bhavad vipra viṣṇor jiṣṇos tathaiva ca
yataḥ pravavṛte gaṅgā siddhacāraṇasevitā |
21 | tau manniyogād brahmarṣe kṣitau jātau mahādyutī
bhūmer bhārāvataraṇaṃ mahāvīryau kariṣyataḥ |
22 | udvṛttā hy asurāḥ ke cin nivātakavacā iti
vipriyeṣu sthitāsmākaṃ varadānena mohitāḥ |
23 | tarkayante surān hantuṃ baladarpasamanvitāḥ
devān na gaṇayante ca tathā dattavarā hi te |
24 | pātālavāsino raudrā danoḥ putrā mahābalāḥ
sarve devanikāyā hi nālaṃ yodhayituṃ sma tān |
25 | yo 'sau bhūmigataḥ śrīmān viṣṇur madhuniṣūdanaḥ
kapilo nāma devo 'sau bhagavān ajito hariḥ |
26 | yena pūrvaṃ mahātmānaḥ khanamānā rasātalam
darśanād eva nihatāḥ sagarasyātmajā vibho |
27 | tena kāryaṃ mahat kāryam asmākaṃ dvijasattama
pārthena ca mahāyuddhe sametābhyām asaṃśayam |
28 | ayaṃ teṣāṃ samastānāṃ śaktaḥ pratisamāsane
tān nihatya raṇe śūraḥ punar yāsyati mānuṣān |
29 | bhavāṃś cāsmanniyogena yātu tāvan mahītalam
kāmyake drakṣyase vīraṃ nivasantaṃ yudhiṣṭhiram |
30 | sa vācyo mama saṃdeśād dharmātmā satyasaṃgaraḥ
notkaṇṭhā phalgune kāryā kṛtāstraḥ śīghram eṣyati |
31 | nāśuddhabāhuvīryeṇa nākṛtāstreṇa vā raṇe
bhīṣmadroṇādayo yuddhe śakyāḥ pratisamāsitum |
32 | gṛhītāstro guḍākeśo mahābāhur mahāmanāḥ
nṛttavāditragītānāṃ divyānāṃ pāram eyivān |
33 | bhavān api viviktāni tīrthāni manujeśvara
bhrātṛbhiḥ sahitaḥ sarvair draṣṭum arhaty ariṃdama |
34 | tīrtheṣv āplutya puṇyeṣu vipāpmā vigatajvaraḥ
rājyaṃ bhokṣyasi rājendra sukhī vigatakalmaṣaḥ |
35 | bhavāṃś cainaṃ dvijaśreṣṭha paryaṭantaṃ mahītale
trātum arhati viprāgrya tapobalasamanvitaḥ |
36 | giridurgeṣu hi sadā deśeṣu viṣameṣu ca
vasanti rākṣasā raudrās tebhyo rakṣet sadā bhavān |
37 | sa tatheti pratijñāya lomaśaḥ sumahātapāḥ
kāmyakaṃ vanam uddiśya samupāyān mahītalam |
38 | dadarśa tatra kaunteyaṃ dharmarājam ariṃdamam
tāpasair bhrātṛbhiś caiva sarvataḥ parivāritam |