Book 3 Chapter 38 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | kasya cit tv atha kālasya dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
saṃsmṛtya munisaṃdeśam idaṃ vacanam abravīt |
2 | vivikte viditaprajñam arjunaṃ bharatarṣabham
sāntvapūrvaṃ smitaṃ kṛtvā pāṇinā parisaṃspṛśan |
3 | sa muhūrtam iva dhyātvā vanavāsam ariṃdamaḥ
dhanaṃjayaṃ dharmarājo rahasīdam uvāca ha |
4 | bhīṣme droṇe kṛpe karṇe droṇaputre ca bhārata
dhanurvedaś catuṣpāda eteṣv adya pratiṣṭhitaḥ |
5 | brāhmaṃ daivam āsuraṃ ca saprayogacikitsitam
sarvāstrāṇāṃ prayogaṃ ca te 'bhijānanti kṛtsnaśaḥ |
6 | te sarve dhṛtarāṣṭrasya putreṇa parisāntvitāḥ
saṃvibhaktāś ca tuṣṭāś ca guruvat teṣu vartate |
7 | sarvayodheṣu caivāsya sadā vṛttir anuttamā
śaktiṃ na hāpayiṣyanti te kāle pratipūjitāḥ |
8 | adya ceyaṃ mahī kṛtsnā duryodhanavaśānugā
tvayi vyapāśrayo 'smākaṃ tvayi bhāraḥ samāhitaḥ tatra kṛtyaṃ prapaśyāmi prāptakālam ariṃdama |
9 | kṛṣṇadvaipāyanāt tāta gṛhītopaniṣan mayā
tayā prayuktayā samyag jagat sarvaṃ prakāśate tena tvaṃ brahmaṇā tāta saṃyuktaḥ susamāhitaḥ |
10 | devatānāṃ yathākālaṃ prasādaṃ pratipālaya
tapasā yojayātmānam ugreṇa bharatarṣabha |
11 | dhanuṣmān kavacī khaḍgī muniḥ sārasamanvitaḥ
na kasya cid dadan mārgaṃ gaccha tātottarāṃ diśam indre hy astrāṇi divyāni samastāni dhanaṃjaya |
12 | vṛtrād bhītais tadā devair balam indre samarpitam
tāny ekasthāni sarvāṇi tatas tvaṃ pratipatsyase |
13 | śakram eva prapadyasva sa te 'strāṇi pradāsyati
dīkṣito 'dyaiva gaccha tvaṃ draṣṭuṃ devaṃ puraṃdaram |
14 | evam uktvā dharmarājas tam adhyāpayata prabhuḥ
dīkṣitaṃ vidhinā tena yatavākkāyamānasam anujajñe tato vīraṃ bhrātā bhrātaram agrajaḥ |
15 | nideśād dharmarājasya draṣṭuṃ devaṃ puraṃdaram
dhanur gāṇḍīvam ādāya tathākṣayyau maheṣudhī |
16 | kavacī satalatrāṇo baddhagodhāṅgulitravān
hutvāgniṃ brāhmaṇān niṣkaiḥ svasti vācya mahābhujaḥ |
17 | prātiṣṭhata mahābāhuḥ pragṛhītaśarāsanaḥ
vadhāya dhārtarāṣṭrāṇāṃ niḥśvasyordhvam udīkṣya ca |
18 | taṃ dṛṣṭvā tatra kaunteyaṃ pragṛhītaśarāsanam
abruvan brāhmaṇāḥ siddhā bhūtāny antarhitāni ca kṣipraṃ prāpnuhi kaunteya manasā yad yad icchasi |
19 | taṃ siṃham iva gacchantaṃ śālaskandhorum arjunam
manāṃsy ādāya sarveṣāṃ kṛṣṇā vacanam abravīt |
20 | yat te kuntī mahābāho jātasyaicchad dhanaṃjaya
tat te 'stu sarvaṃ kaunteya yathā ca svayam icchasi |
21 | māsmākaṃ kṣatriyakule janma kaś cid avāpnuyāt
brāhmaṇebhyo namo nityaṃ yeṣāṃ yuddhe na jīvikā |
22 | nūnaṃ te bhrātaraḥ sarve tvatkathābhiḥ prajāgare
raṃsyante vīrakarmāṇi kīrtayantaḥ punaḥ punaḥ |
23 | naiva naḥ pārtha bhogeṣu na dhane nota jīvite
tuṣṭir buddhir bhavitrī vā tvayi dīrghapravāsini |
24 | tvayi naḥ pārtha sarveṣāṃ sukhaduḥkhe samāhite
jīvitaṃ maraṇaṃ caiva rājyam aiśvaryam eva ca āpṛṣṭo me 'si kaunteya svasti prāpnuhi pāṇḍava |
25 | namo dhātre vidhātre ca svasti gaccha hy anāmayam
svasti te 'stv āntarikṣebhyaḥ pārthivebhyaś ca bhārata divyebhyaś caiva bhūtebhyo ye cānye paripanthinaḥ |
26 | tataḥ pradakṣiṇaṃ kṛtvā bhrātṝn dhaumyaṃ ca pāṇḍavaḥ
prātiṣṭhata mahābāhuḥ pragṛhya ruciraṃ dhanuḥ |
27 | tasya mārgād apākrāman sarvabhūtāni gacchataḥ
yuktasyaindreṇa yogena parākrāntasya śuṣmiṇaḥ |
28 | so 'gacchat parvataṃ puṇyam ekāhnaiva mahāmanāḥ
manojavagatir bhūtvā yogayukto yathānilaḥ |
29 | himavantam atikramya gandhamādanam eva ca
atyakrāmat sa durgāṇi divārātram atandritaḥ |
30 | indrakīlaṃ samāsādya tato 'tiṣṭhad dhanaṃjayaḥ
antarikṣe hi śuśrāva tiṣṭheti sa vacas tadā |
31 | tato 'paśyat savyasācī vṛkṣamūle tapasvinam
brāhmyā śriyā dīpyamānaṃ piṅgalaṃ jaṭilaṃ kṛśam |
32 | so 'bravīd arjunaṃ tatra sthitaṃ dṛṣṭvā mahātapāḥ
kas tvaṃ tāteha saṃprāpto dhanuṣmān kavacī śarī nibaddhāsitalatrāṇaḥ kṣatradharmam anuvrataḥ |
33 | neha śastreṇa kartavyaṃ śāntānām ayam ālayaḥ
vinītakrodhaharṣāṇāṃ brāhmaṇānāṃ tapasvinām |
34 | nehāsti dhanuṣā kāryaṃ na saṃgrāmeṇa karhi cit
nikṣipaitad dhanus tāta prāpto 'si paramāṃ gatim |
35 | ity anantaujasaṃ vīraṃ yathā cānyaṃ pṛthagjanam
tathā vācam athābhīkṣṇaṃ brāhmaṇo 'rjunam abravīt na cainaṃ cālayām āsa dhairyāt sudṛḍhaniścayam |
36 | tam uvāca tataḥ prītaḥ sa dvijaḥ prahasann iva
varaṃ vṛṇīṣva bhadraṃ te śakro 'ham arisūdana |
37 | evam uktaḥ pratyuvāca sahasrākṣaṃ dhanaṃjayaḥ
prāñjaliḥ praṇato bhūtvā śūraḥ kurukulodvahaḥ |
38 | īpsito hy eṣa me kāmo varaṃ cainaṃ prayaccha me
tvatto 'dya bhagavann astraṃ kṛtsnam icchāmi veditum |
39 | pratyuvāca mahendras taṃ prītātmā prahasann iva
iha prāptasya kiṃ kāryam astrais tava dhanaṃjaya kāmān vṛṇīṣva lokāṃś ca prāpto 'si paramāṃ gatim |
40 | evam uktaḥ pratyuvāca sahasrākṣaṃ dhanaṃjayaḥ
na lokān na punaḥ kāmān na devatvaṃ kutaḥ sukham |
41 | na ca sarvāmaraiśvaryaṃ kāmaye tridaśādhipa
bhrātṝṃs tān vipine tyaktvā vairam apratiyātya ca akīrtiṃ sarvalokeṣu gaccheyaṃ śāśvatīḥ samāḥ |
42 | evam uktaḥ pratyuvāca vṛtrahā pāṇḍunandanam
sāntvayañ ślakṣṇayā vācā sarvalokanamaskṛtaḥ |
43 | yadā drakṣyasi bhūteśaṃ tryakṣaṃ śūladharaṃ śivam
tadā dātāsmi te tāta divyāny astrāṇi sarvaśaḥ |
44 | kriyatāṃ darśane yatno devasya parameṣṭhinaḥ
darśanāt tasya kaunteya saṃsiddhaḥ svargam eṣyasi |
45 | ity uktvā phalgunaṃ śakro jagāmādarśanaṃ tataḥ
arjuno 'py atha tatraiva tasthau yogasamanvitaḥ |