Book 3 Chapter 37 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | bhīmasenavacaḥ śrutvā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ
niḥśvasya puruṣavyāghraḥ saṃpradadhyau paraṃtapaḥ |
2 | sa muhūrtam iva dhyātvā viniścityetikṛtyatām
bhīmasenam idaṃ vākyam apadāntaram abravīt |
3 | evam etan mahābāho yathā vadasi bhārata
idam anyat samādhatsva vākyaṃ me vākyakovida |
4 | mahāpāpāni karmāṇi yāni kevalasāhasāt
ārabhyante bhīmasena vyathante tāni bhārata |
5 | sumantrite suvikrānte sukṛte suvicārite
sidhyanty arthā mahābāho daivaṃ cātra pradakṣiṇam |
6 | tvaṃ tu kevalacāpalyād baladarpocchritaḥ svayam
ārabdhavyam idaṃ karma manyase śṛṇu tatra me |
7 | bhūriśravāḥ śalaś caiva jalasaṃdhaś ca vīryavān
bhīṣmo droṇaś ca karṇaś ca droṇaputraś ca vīryavān |
8 | dhārtarāṣṭrā durādharṣā duryodhanapurogamāḥ
sarva eva kṛtāstrāś ca satataṃ cātatāyinaḥ |
9 | rājānaḥ pārthivāś caiva ye 'smābhir upatāpitāḥ
saṃśritāḥ kauravaṃ pakṣaṃ jātasnehāś ca sāṃpratam |
10 | duryodhanahite yuktā na tathāsmāsu bhārata
pūrṇakośā balopetāḥ prayatiṣyanti rakṣaṇe |
11 | sarve kauravasainyasya saputrāmātyasainikāḥ
saṃvibhaktā hi mātrābhir bhogair api ca sarvaśaḥ |
12 | duryodhanena te vīrā mānitāś ca viśeṣataḥ
prāṇāṃs tyakṣyanti saṃgrāme iti me niścitā matiḥ |
13 | samā yady api bhīṣmasya vṛttir asmāsu teṣu ca
droṇasya ca mahābāho kṛpasya ca mahātmanaḥ |
14 | avaśyaṃ rājapiṇḍas tair nirveśya iti me matiḥ
tasmāt tyakṣyanti saṃgrāme prāṇān api sudustyajān |
15 | sarve divyāstravidvāṃsaḥ sarve dharmaparāyaṇāḥ
ajeyāś ceti me buddhir api devaiḥ savāsavaiḥ |
16 | amarṣī nityasaṃhṛṣṭas tatra karṇo mahārathaḥ
sarvāstravid anādhṛṣya abhedyakavacāvṛtaḥ |
17 | anirjitya raṇe sarvān etān puruṣasattamān
aśakyo hy asahāyena hantuṃ duryodhanas tvayā |
18 | na nidrām adhigacchāmi cintayāno vṛkodara
ati sarvān dhanurgrāhān sūtaputrasya lāghavam |
19 | etad vacanam ājñāya bhīmaseno 'tyamarṣaṇaḥ
babhūva vimanās trasto na caivovāca kiṃ cana |
20 | tayoḥ saṃvadator evaṃ tadā pāṇḍavayor dvayoḥ
ājagāma mahāyogī vyāsaḥ satyavatīsutaḥ |
21 | so 'bhigamya yathānyāyaṃ pāṇḍavaiḥ pratipūjitaḥ
yudhiṣṭhiram idaṃ vākyam uvāca vadatāṃ varaḥ |
22 | yudhiṣṭhira mahābāho vedmi te hṛdi mānasam
manīṣayā tataḥ kṣipram āgato 'smi nararṣabha |
23 | bhīṣmād droṇāt kṛpāt karṇād droṇaputrāc ca bhārata
yat te bhayam amitraghna hṛdi saṃparivartate |
24 | tat te 'haṃ nāśayiṣyāmi vidhidṛṣṭena hetunā
tac chrutvā dhṛtim āsthāya karmaṇā pratipādaya |
25 | tata ekāntam unnīya pārāśaryo yudhiṣṭhiram
abravīd upapannārtham idaṃ vākyaviśāradaḥ |
26 | śreyasas te paraḥ kālaḥ prāpto bharatasattama
yenābhibhavitā śatrūn raṇe pārtho dhanaṃjayaḥ |
27 | gṛhāṇemāṃ mayā proktāṃ siddhiṃ mūrtimatīm iva
vidyāṃ pratismṛtiṃ nāma prapannāya bravīmi te yām avāpya mahābāhur arjunaḥ sādhayiṣyati |
28 | astrahetor mahendraṃ ca rudraṃ caivābhigacchatu
varuṇaṃ ca dhaneśaṃ ca dharmarājaṃ ca pāṇḍava śakto hy eṣa surān draṣṭuṃ tapasā vikrameṇa ca |
29 | ṛṣir eṣa mahātejā nārāyaṇasahāyavān
purāṇaḥ śāśvato devo viṣṇor aṃśaḥ sanātanaḥ |
30 | astrāṇīndrāc ca rudrāc ca lokapālebhya eva ca
samādāya mahābāhur mahat karma kariṣyati |
31 | vanād asmāc ca kaunteya vanam anyad vicintyatām
nivāsārthāya yad yuktaṃ bhaved vaḥ pṛthivīpate |
32 | ekatra ciravāso hi na prītijanano bhavet
tāpasānāṃ ca śāntānāṃ bhaved udvegakārakaḥ |
33 | mṛgāṇām upayogaś ca vīrudoṣadhisaṃkṣayaḥ
bibharṣi hi bahūn viprān vedavedāṅgapāragān |
34 | evam uktvā prapannāya śucaye bhagavān prabhuḥ
provāca yogatattvajño yogavidyām anuttamām |
35 | dharmarājñe tadā dhīmān vyāsaḥ satyavatīsutaḥ
anujñāya ca kaunteyaṃ tatraivāntaradhīyata |
36 | yudhiṣṭhiras tu dharmātmā tad brahma manasā yataḥ
dhārayām āsa medhāvī kāle kāle samabhyasan |
37 | sa vyāsavākyamudito vanād dvaitavanāt tataḥ
yayau sarasvatītīre kāmyakaṃ nāma kānanam |
38 | tam anvayur mahārāja śikṣākṣaravidas tathā
brāhmaṇās tapasā yuktā devendram ṛṣayo yathā |
39 | tataḥ kāmyakam āsādya punas te bharatarṣabhāḥ
nyaviśanta mahātmānaḥ sāmātyāḥ sapadānugāḥ |
40 | tatra te nyavasan rājan kaṃ cit kālaṃ manasvinaḥ
dhanurvedaparā vīrāḥ śṛṇvānā vedam uttamam |
41 | caranto mṛgayāṃ nityaṃ śuddhair bāṇair mṛgārthinaḥ
pitṛdaivataviprebhyo nirvapanto yathāvidhi |