Book 3 Chapter 36 | |
1 | bhīmasena uvāca |
1 | saṃdhiṃ kṛtvaiva kālena antakena patatriṇā
anantenāprameyena srotasā sarvahāriṇā |
2 | pratyakṣaṃ manyase kālaṃ martyaḥ san kālabandhanaḥ
phenadharmā mahārāja phaladharmā tathaiva ca |
3 | nimeṣād api kaunteya yasyāyur apacīyate
sūcyevāñjanacūrṇasya kim iti pratipālayet |
4 | yo nūnam amitāyuḥ syād atha vāpi pramāṇavit
sa kālaṃ vai pratīkṣeta sarvapratyakṣadarśivān |
5 | pratīkṣamāṇān kālo naḥ samā rājaṃs trayodaśa
āyuṣo 'pacayaṃ kṛtvā maraṇāyopaneṣyati |
6 | śarīriṇāṃ hi maraṇaṃ śarīre nityam āśritam
prāg eva maraṇāt tasmād rājyāyaiva ghaṭāmahe |
7 | yo na yāti prasaṃkhyānam aspaṣṭo bhūmivardhanaḥ
ayātayitvā vairāṇi so 'vasīdati gaur iva |
8 | yo na yātayate vairam alpasattvodyamaḥ pumān
aphalaṃ tasya janmāhaṃ manye durjātajāyinaḥ |
9 | hairaṇyau bhavato bāhū śrutir bhavati pārthiva
hatvā dviṣantaṃ saṃgrāme bhuktvā bāhvarjitaṃ vasu |
10 | hatvā cet puruṣo rājan nikartāram ariṃdama
ahnāya narakaṃ gacchet svargeṇāsya sa saṃmitaḥ |
11 | amarṣajo hi saṃtāpaḥ pāvakād dīptimattaraḥ
yenāham abhisaṃtapto na naktaṃ na divā śaye |
12 | ayaṃ ca pārtho bībhatsur variṣṭho jyāvikarṣaṇe
āste paramasaṃtapto nūnaṃ siṃha ivāśaye |
13 | yo 'yam eko 'bhimanute sarvāṃl loke dhanurbhṛtaḥ
so 'yam ātmajam ūṣmāṇaṃ mahāhastīva yacchati |
14 | nakulaḥ sahadevaś ca vṛddhā mātā ca vīrasūḥ
tavaiva priyam icchanta āsate jaḍamūkavat |
15 | sarve te priyam icchanti bāndhavāḥ saha sṛñjayaiḥ
aham eko 'bhisaṃtapto mātā ca prativindhyataḥ |
16 | priyam eva tu sarveṣāṃ yad bravīmy uta kiṃ cana
sarve hī vyasanaṃ prāptāḥ sarve yuddhābhinandinaḥ |
17 | netaḥ pāpīyasī kā cid āpad rājan bhaviṣyati
yan no nīcair alpabalai rājyam ācchidya bhujyate |
18 | śīladoṣād ghṛṇāviṣṭa ānṛśaṃsyāt paraṃtapa
kleśāṃs titikṣase rājan nānyaḥ kaś cit praśaṃsati |
19 | ghṛṇī brāhmaṇarūpo 'si kathaṃ kṣatre ajāyathāḥ
asyāṃ hi yonau jāyante prāyaśaḥ krūrabuddhayaḥ |
20 | aśrauṣīs tvaṃ rājadharmān yathā vai manur abravīt
krūrān nikṛtisaṃyuktān vihitān aśamātmakān |
21 | kartavye puruṣavyāghra kim āsse pīṭhasarpavat
buddhyā vīryeṇa saṃyuktaḥ śrutenābhijanena ca |
22 | tṛṇānāṃ muṣṭinaikena himavantaṃ tu parvatam
channam icchasi kaunteya yo 'smān saṃvartum icchasi |
23 | ajñātacaryā gūḍhena pṛthivyāṃ viśrutena ca
divīva pārtha sūryeṇa na śakyā carituṃ tvayā |
24 | bṛhacchāla ivānūpe śākhāpuṣpapalāśavān
hastī śveta ivājñātaḥ kathaṃ jiṣṇuś cariṣyati |
25 | imau ca siṃhasaṃkāśau bhrātarau sahitau śiśū
nakulaḥ sahadevaś ca kathaṃ pārtha cariṣyataḥ |
26 | puṇyakīrtī rājaputrī draupadī vīrasūr iyam
viśrutā katham ajñātā kṛṣṇā pārtha cariṣyati |
27 | māṃ cāpi rājañ jānanti ākumāram imāḥ prajāḥ
ajñātacaryāṃ paśyāmi meror iva nigūhanam |
28 | tathaiva bahavo 'smābhī rāṣṭrebhyo vipravāsitāḥ
rājāno rājaputrāś ca dhṛtarāṣṭram anuvratāḥ |
29 | na hi te 'py upaśāmyanti nikṛtānāṃ nirākṛtāḥ
avaśyaṃ tair nikartavyam asmākaṃ tatpriyaiṣibhiḥ |
30 | te 'py asmāsu prayuñjīran pracchannān subahūñ janān
ācakṣīraṃś ca no jñātvā tan naḥ syāt sumahad bhayam |
31 | asmābhir uṣitāḥ samyag vane māsās trayodaśa
parimāṇena tān paśya tāvataḥ parivatsarān |
32 | asti māsaḥ pratinidhir yathā prāhur manīṣiṇaḥ
pūtikān iva somasya tathedaṃ kriyatām iti |
33 | atha vānaḍuhe rājan sādhave sādhuvāhine
sauhityadānād ekasmād enasaḥ pratimucyate |
34 | tasmāc chatruvadhe rājan kriyatāṃ niścayas tvayā
kṣatriyasya tu sarvasya nānyo dharmo 'sti saṃyugāt |