Book 3 Chapter 21 | |
1 | vāsudeva uvāca |
1 | ānartanagaraṃ muktaṃ tato 'ham agamaṃ tadā
mahākratau rājasūye nivṛtte nṛpate tava |
2 | apaśyaṃ dvārakāṃ cāhaṃ mahārāja hatatviṣam
niḥsvādhyāyavaṣaṭkārāṃ nirbhūṣaṇavarastriyam |
3 | anabhijñeyarūpāṇi dvārakopavanāni ca
dṛṣṭvā śaṅkopapanno 'ham apṛcchaṃ hṛdikātmajam |
4 | asvasthanaranārīkam idaṃ vṛṣṇipuraṃ bhṛṣam
kim idaṃ naraśārdūla śrotum icchāmahe vayam |
5 | evam uktas tu sa mayā vistareṇedam abravīt
rodhaṃ mokṣaṃ ca śālvena hārdikyo rājasattama |
6 | tato 'haṃ kauravaśreṣṭha śrutvā sarvam aśeṣataḥ
vināśe śālvarājasya tadaivākaravaṃ matim |
7 | tato 'haṃ bharataśreṣṭha samāśvāsya pure janam
rājānam āhukaṃ caiva tathaivānakadundubhim sarvavṛṣṇipravīrāṃś ca harṣayann abruvaṃ tadā |
8 | apramādaḥ sadā kāryo nagare yādavarṣabhāḥ
śālvarājavināśāya prayātaṃ māṃ nibodhata |
9 | nāhatvā taṃ nivartiṣye purīṃ dvāravatīṃ prati
saśālvaṃ saubhanagaraṃ hatvā draṣṭāsmi vaḥ punaḥ trisāmā hanyatām eṣā dundubhiḥ śatrubhīṣaṇī |
10 | te mayāśvāsitā vīrā yathāvad bharatarṣabha
sarve mām abruvan hṛṣṭāḥ prayāhi jahi śātravān |
11 | taiḥ prahṛṣṭātmabhir vīrair āśīrbhir abhinanditaḥ
vācayitvā dvijaśreṣṭhān praṇamya śirasāhukam |
12 | sainyasugrīvayuktena rathenānādayan diśaḥ
pradhmāpya śaṅkhapravaraṃ pāñcajanyam ahaṃ nṛpa |
13 | prayāto 'smi naravyāghra balena mahatā vṛtaḥ
kḷptena caturaṅgeṇa balena jitakāśinā |
14 | samatītya bahūn deśān girīṃś ca bahupādapān
sarāṃsi saritaś caiva mārttikāvatam āsadam |
15 | tatrāśrauṣaṃ naravyāghra śālvaṃ nagaram antikāt
prayātaṃ saubham āsthāya tam ahaṃ pṛṣṭhato 'nvayām |
16 | tataḥ sāgaram āsādya kukṣau tasya mahormiṇaḥ
samudranābhyāṃ śālvo 'bhūt saubham āsthāya śatruhan |
17 | sa samālokya dūrān māṃ smayann iva yudhiṣṭhira
āhvayām āsa duṣṭātmā yuddhāyaiva muhur muhuḥ |
18 | tasya śārṅgavinirmuktair bahubhir marmabhedibhiḥ
puraṃ nāsādyata śarais tato māṃ roṣa āviśat |
19 | sa cāpi pāpaprakṛtir daiteyāpasado nṛpa
mayy avarṣata durdharṣaḥ śaradhārāḥ sahasraśaḥ |
20 | sainikān mama sūtaṃ ca hayāṃś ca samavākirat
acintayantas tu śarān vayaṃ yudhyāma bhārata |
21 | tataḥ śatasahasrāṇi śarāṇāṃ nataparvaṇām
cikṣipuḥ samare vīrā mayi śālvapadānugāḥ |
22 | te hayān me rathaṃ caiva tadā dārukam eva ca
chādayām āsur asurā bāṇair marmavibhedibhiḥ |
23 | na hayā na ratho vīra na yantā mama dārukaḥ
adṛśyanta śaraiś channās tathāhaṃ sainikāś ca me |
24 | tato 'ham api kauravya śarāṇām ayutān bahūn
abhimantritānāṃ dhanuṣā divyena vidhinākṣipam |
25 | na tatra viṣayas tv āsīn mama sainyasya bhārata
khe viṣaktaṃ hi tat saubhaṃ krośamātra ivābhavat |
26 | tatas te prekṣakāḥ sarve raṅgavāṭa iva sthitāḥ
harṣayām āsur uccair māṃ siṃhanādatalasvanaiḥ |
27 | matkārmukavinirmuktā dānavānāṃ mahāraṇe
aṅgeṣu rudhirāktās te viviśuḥ śalabhā iva |
28 | tato halahalāśabdaḥ saubhamadhye vyavardhata
vadhyatāṃ viśikhais tīkṣṇaiḥ patatāṃ ca mahārṇave |
29 | te nikṛttabhujaskandhāḥ kabandhākṛtidarśanāḥ
nadanto bhairavān nādan nipatanti sma dānavāḥ |
30 | tato gokṣīrakundendumṛṇālarajataprabham
jalajaṃ pāñcajanyaṃ vai prāṇenāham apūrayam |
31 | tān dṛṣṭvā patitāṃs tatra śālvaḥ saubhapatis tadā
māyāyuddhena mahatā yodhayām āsa māṃ yudhi |
32 | tato huḍahuḍāḥ prāsāḥ śaktiśūlaparaśvadhāḥ
paṭṭiśāś ca bhuśuṇḍyaś ca prāpatann aniśaṃ mayi |
33 | tān ahaṃ māyayaivāśu pratigṛhya vyanāśayam
tasyāṃ hatāyāṃ māyāyāṃ giriśṛṅgair ayodhayat |
34 | tato 'bhavat tama iva prabhātam iva cābhavat
durdinaṃ sudinaṃ caiva śītam uṣṇaṃ ca bhārata |
35 | evaṃ māyāṃ vikurvāṇo yodhayām āsa māṃ ripuḥ
vijñāya tad ahaṃ sarvaṃ māyayaiva vyanāśayam yathākālaṃ tu yuddhena vyadhamaṃ sarvataḥ śaraiḥ |
36 | tato vyoma mahārāja śatasūryam ivābhavat
śatacandraṃ ca kaunteya sahasrāyutatārakam |
37 | tato nājñāyata tadā divārātraṃ tathā diśaḥ
tato 'haṃ moham āpannaḥ prajñāstraṃ samayojayam tatas tad astram astreṇa vidhūtaṃ śaratūlavat |
38 | tathā tad abhavad yuddhaṃ tumulaṃ lomaharṣaṇam
labdhālokaś ca rājendra punaḥ śatrum ayodhayam |