Book 3 Chapter 1
1	janamejaya uvāca
1	evaṃ dyūtajitāḥ pārthāḥ kopitāś ca durātmabhiḥ dhārtarāṣṭraiḥ sahāmātyair nikṛtyā dvijasattama
2	śrāvitāḥ paruṣā vācaḥ sṛjadbhir vairam uttamam kim akurvanta kauravyā mama pūrvapitāmahāḥ
3	kathaṃ caiśvaryavibhraṣṭāḥ sahasā duḥkham eyuṣaḥ vane vijahrire pārthāḥ śakrapratimatejasaḥ
4	ke cainān anvavartanta prāptān vyasanam uttamam kimāhārāḥ kimācārāḥ kva ca vāso mahātmanām
5	kathaṃ dvādaśa varṣāṇi vane teṣāṃ mahātmanām vyatīyur brāhmaṇaśreṣṭha śūrāṇām arighātinām
6	kathaṃ ca rājaputrī sā pravarā sarvayoṣitām pativratā mahābhāgā satataṃ satyavādinī vanavāsam aduḥkhārhā dāruṇaṃ pratyapadyata
7	etad ācakṣva me sarvaṃ vistareṇa tapodhana śrotum icchāmi caritaṃ bhūridraviṇatejasām kathyamānaṃ tvayā vipra paraṃ kautūhalaṃ hi me
8	vaiśaṃpāyana uvāca
8	evaṃ dyūtajitāḥ pārthāḥ kopitāś ca durātmabhiḥ dhārtarāṣṭraiḥ sahāmātyair niryayur gajasāhvayāt
9	vardhamānapuradvāreṇābhiniṣkramya te tadā udaṅmukhāḥ śastrabhṛtaḥ prayayuḥ saha kṛṣṇayā
10	indrasenādayaś cainān bhṛtyāḥ paricaturdaśa rathair anuyayuḥ śīghraiḥ striya ādāya sarvaśaḥ
11	vrajatas tān viditvā tu paurāḥ śokābhipīḍitāḥ garhayanto 'sakṛd bhīṣmaviduradroṇagautamān ūcur vigatasaṃtrāsāḥ samāgamya parasparam
12	nedam asti kulaṃ sarvaṃ na vayaṃ na ca no gṛhāḥ yatra duryodhanaḥ pāpaḥ saubaleyena pālitaḥ karṇaduḥśāsanābhyāṃ ca rājyam etac cikīrṣati
13	no cet kulaṃ na cācāro na dharmo 'rthaḥ kutaḥ sukham yatra pāpasahāyo 'yaṃ pāpo rājyaṃ bubhūṣate
14	duryodhano gurudveṣī tyaktācārasuhṛjjanaḥ arthalubdho 'bhimānī ca nīcaḥ prakṛtinirghṛṇaḥ
15	neyam asti mahī kṛtsnā yatra duryodhano nṛpaḥ sādhu gacchāmahe sarve yatra gacchanti pāṇḍavāḥ
16	sānukrośā mahātmāno vijitendriyaśatravaḥ hrīmantaḥ kīrtimantaś ca dharmācāraparāyaṇāḥ
17	evam uktvānujagmus tān pāṇḍavāṃs te sametya ca ūcuḥ prāñjalayaḥ sarve tān kuntīmādrinandanān
18	kva gamiṣyatha bhadraṃ vas tyaktvāsmān duḥkhabhāginaḥ vayam apy anuyāsyāmo yatra yūyaṃ gamiṣyatha
19	adharmeṇa jitāñ śrutvā yuṣmāṃs tyaktaghṛṇaiḥ paraiḥ udvignāḥ sma bhṛśaṃ sarve nāsmān hātum ihārhatha
20	bhaktānuraktāḥ suhṛdaḥ sadā priyahite ratān kurājādhiṣṭhite rājye na vinaśyema sarvaśaḥ
21	śrūyatāṃ cābhidhāsyāmo guṇadoṣān nararṣabhāḥ śubhāśubhādhivāsena saṃsargaṃ kurute yathā
22	vastram āpas tilān bhūmiṃ gandho vāsayate yathā puṣpāṇām adhivāsena tathā saṃsargajā guṇāḥ
23	mohajālasya yonir hi mūḍhair eva samāgamaḥ ahany ahani dharmasya yoniḥ sādhusamāgamaḥ
24	tasmāt prājñaiś ca vṛddhaiś ca susvabhāvais tapasvibhiḥ sadbhiś ca saha saṃsargaḥ kāryaḥ śamaparāyaṇaiḥ
25	yeṣāṃ trīṇy avadātāni yonir vidyā ca karma ca tān sevet taiḥ samāsyā hi śāstrebhyo 'pi garīyasī
26	nirārambhā hy api vayaṃ puṇyaśīleṣu sādhuṣu puṇyam evāpnuyāmeha pāpaṃ pāpopasevanāt
27	asatāṃ darśanāt sparśāt saṃjalpanasahāsanāt dharmācārāḥ prahīyante na ca sidhyanti mānavāḥ
28	buddhiś ca hīyate puṃsāṃ nīcaiḥ saha samāgamāt madhyamair madhyatāṃ yāti śreṣṭhatāṃ yāti cottamaiḥ
29	ye guṇāḥ kīrtitā loke dharmakāmārthasaṃbhavāḥ lokācārātmasaṃbhūtā vedoktāḥ śiṣṭasaṃmatāḥ
30	te yuṣmāsu samastāś ca vyastāś caiveha sadguṇāḥ icchāmo guṇavan madhye vastuṃ śreyo 'bhikāṅkṣiṇaḥ
31	yudhiṣṭhira uvāca
31	dhanyā vayaṃ yad asmākaṃ snehakāruṇyayantritāḥ asato 'pi guṇān āhur brāhmaṇapramukhāḥ prajāḥ
32	tad ahaṃ bhrātṛsahitaḥ sarvān vijñāpayāmi vaḥ nānyathā tad dhi kartavyam asmatsnehānukampayā
33	bhīṣmaḥ pitāmaho rājā viduro jananī ca me suhṛjjanaś ca prāyo me nagare nāgasāhvaye
34	te tv asmaddhitakāmārthaṃ pālanīyāḥ prayatnataḥ yuṣmābhiḥ sahitaiḥ sarvaiḥ śokasaṃtāpavihvalāḥ
35	nivartatāgatā dūraṃ samāgamanaśāpitāḥ svajane nyāsabhūte me kāryā snehānvitā matiḥ
36	etad dhi mama kāryāṇāṃ paramaṃ hṛdi saṃsthitam sukṛtānena me tuṣṭiḥ satkāraś ca bhaviṣyati
37	vaiśaṃpāyana uvāca
37	tathānumantritās tena dharmarājena tāḥ prajāḥ cakrur ārtasvaraṃ ghoraṃ hā rājann iti duḥkhitāḥ
38	guṇān pārthasya saṃsmṛtya duḥkhārtāḥ paramāturāḥ akāmāḥ saṃnyavartanta samāgamyātha pāṇḍavān
39	nivṛtteṣu tu paureṣu rathān āsthāya pāṇḍavāḥ prajagmur jāhnavītīre pramāṇākhyaṃ mahāvaṭam
40	taṃ te divasaśeṣeṇa vaṭaṃ gatvā tu pāṇḍavāḥ ūṣus tāṃ rajanīṃ vīrāḥ saṃspṛśya salilaṃ śuci udakenaiva tāṃ rātrim ūṣus te duḥkhakarśitāḥ
41	anujagmuś ca tatraitān snehāt ke cid dvijātayaḥ sāgnayo 'nagnayaś caiva saśiṣyagaṇabāndhavāḥ sa taiḥ parivṛto rājā śuśubhe brahmavādibhiḥ
42	teṣāṃ prāduṣkṛtāgnīnāṃ muhūrte ramyadāruṇe brahmaghoṣapuraskāraḥ saṃjalpaḥ samajāyata
43	rājānaṃ tu kuruśreṣṭhaṃ te haṃsamadhurasvarāḥ āśvāsayanto viprāgryāḥ kṣapāṃ sarvāṃ vyanodayan