Book 2 Chapter 72 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | vanaṃ gateṣu pārtheṣu nirjiteṣu durodare
dhṛtarāṣṭraṃ mahārāja tadā cintā samāviśat |
2 | taṃ cintayānam āsīnaṃ dhṛtarāṣṭraṃ janeśvaram
niḥśvasantam anekāgram iti hovāca saṃjayaḥ |
3 | avāpya vasusaṃpūrṇāṃ vasudhāṃ vasudhādhipa
pravrājya pāṇḍavān rājyād rājan kim anuśocasi |
4 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
4 | aśocyaṃ tu kutas teṣāṃ yeṣāṃ vairaṃ bhaviṣyati
pāṇḍavair yuddhaśauṇḍair hi mitravadbhir mahārathaiḥ |
5 | saṃjaya uvāca |
5 | tavedaṃ sukṛtaṃ rājan mahad vairaṃ bhaviṣyati
vināśaḥ sarvalokasya sānubandho bhaviṣyati |
6 | vāryamāṇo 'pi bhīṣmeṇa droṇena vidureṇa ca
pāṇḍavānāṃ priyāṃ bhāryāṃ draupadīṃ dharmacāriṇīm |
7 | prāhiṇod ānayeheti putro duryodhanas tava
sūtaputraṃ sumandātmā nirlajjaḥ prātikāminam |
8 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
8 | yasmai devāḥ prayacchanti puruṣāya parābhavam
buddhiṃ tasyāpakarṣanti so 'pācīnāni paśyati |
9 | buddhau kaluṣabhūtāyāṃ vināśe pratyupasthite
anayo nayasaṃkāśo hṛdayān nāpasarpati |
10 | anarthāś cārtharūpeṇa arthāś cānartharūpiṇaḥ
uttiṣṭhanti vināśānte naraṃ tac cāsya rocate |
11 | na kālo daṇḍam udyamya śiraḥ kṛntati kasya cit
kālasya balam etāvad viparītārthadarśanam |
12 | āsāditam idaṃ ghoraṃ tumulaṃ lomaharṣaṇam
pāñcālīm apakarṣadbhiḥ sabhāmadhye tapasvinīm |
13 | ayonijāṃ rūpavatīṃ kule jātāṃ vibhāvarīm
ko nu tāṃ sarvadharmajñāṃ paribhūya yaśasvinīm |
14 | paryānayet sabhāmadhyam ṛte durdyūtadevinam
strīdharmiṇīṃ varārohāṃ śoṇitena samukṣitām |
15 | ekavastrāṃ ca pāñcālīṃ pāṇḍavān abhyavekṣatīm
hṛtasvān bhraṣṭacittāṃs tān hṛtadārān hṛtaśriyaḥ |
16 | vihīnān sarvakāmebhyo dāsabhāvavaśaṃ gatān
dharmapāśaparikṣiptān aśaktān iva vikrame |
17 | kruddhām amarṣitāṃ kṛṣṇāṃ duḥkhitāṃ kurusaṃsadi
duryodhanaś ca karṇaś ca kaṭukāny abhyabhāṣatām |
18 | tasyāḥ kṛpaṇacakṣurbhyāṃ pradahyetāpi medinī
api śeṣaṃ bhaved adya putrāṇāṃ mama saṃjaya |
19 | bhāratānāṃ striyaḥ sarvā gāndhāryā saha saṃgatāḥ
prākrośan bhairavaṃ tatra dṛṣṭvā kṛṣṇāṃ sabhāgatām |
20 | agnihotrāṇi sāyāhne na cāhūyanta sarvaśaḥ
brāhmaṇāḥ kupitāś cāsan draupadyāḥ parikarṣaṇe |
21 | āsīn niṣṭānako ghoro nirghātaś ca mahān abhūt
divolkāś cāpatan ghorā rāhuś cārkam upāgrasat aparvaṇi mahāghoraṃ prajānāṃ janayan bhayam |
22 | tathaiva rathaśālāsu prādurāsīd dhutāśanaḥ
dhvajāś ca vyavaśīryanta bharatānām abhūtaye |
23 | duryodhanasyāgnihotre prākrośan bhairavaṃ śivāḥ
tās tadā pratyabhāṣanta rāsabhāḥ sarvatodiśam |
24 | prātiṣṭhata tato bhīṣmo droṇena saha saṃjaya
kṛpaś ca somadattaś ca bāhlīkaś ca mahārathaḥ |
25 | tato 'ham abruvaṃ tatra vidureṇa pracoditaḥ
varaṃ dadāni kṛṣṇāyai kāṅkṣitaṃ yad yad icchati |
26 | avṛṇot tatra pāñcālī pāṇḍavān amitaujasaḥ
sarathān sadhanuṣkāṃś cāpy anujñāsiṣam apy aham |
27 | athābravīn mahāprājño viduraḥ sarvadharmavit
etadantāḥ stha bharatā yad vaḥ kṛṣṇā sabhāṃ gatā |
28 | eṣā pāñcālarājasya sutaiṣā śrīr anuttamā
pāñcālī pāṇḍavān etān daivasṛṣṭopasarpati |
29 | tasyāḥ pārthāḥ parikleśaṃ na kṣaṃsyante 'tyamarṣaṇāḥ
vṛṣṇayo vā maheṣvāsāḥ pāñcālā vā mahaujasaḥ |
30 | tena satyābhisaṃdhena vāsudevena rakṣitāḥ
āgamiṣyati bībhatsuḥ pāñcālair abhirakṣitaḥ |
31 | teṣāṃ madhye maheṣvāso bhīmaseno mahābalaḥ
āgamiṣyati dhunvāno gadāṃ daṇḍam ivāntakaḥ |
32 | tato gāṇḍīvanirghoṣaṃ śrutvā pārthasya dhīmataḥ
gadāvegaṃ ca bhīmasya nālaṃ soḍhuṃ narādhipāḥ |
33 | tatra me rocate nityaṃ pārthaiḥ sārdhaṃ na vigrahaḥ
kurubhyo hi sadā manye pāṇḍavāñ śaktimattarān |
34 | tathā hi balavān rājā jarāsaṃdho mahādyutiḥ
bāhupraharaṇenaiva bhīmena nihato yudhi |
35 | tasya te śama evāstu pāṇḍavair bharatarṣabha
ubhayoḥ pakṣayor yuktaṃ kriyatām aviśaṅkayā |
36 | evaṃ gāvalgaṇe kṣattā dharmārthasahitaṃ vacaḥ
uktavān na gṛhītaṃ ca mayā putrahitepsayā |