Book 2 Chapter 68 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | vanavāsāya cakrus te matiṃ pārthāḥ parājitāḥ
ajināny uttarīyāṇi jagṛhuś ca yathākramam |
2 | ajinaiḥ saṃvṛtān dṛṣṭvā hṛtarājyān ariṃdamān
prasthitān vanavāsāya tato duḥśāsano 'bravīt |
3 | pravṛttaṃ dhārtarāṣṭrasya cakraṃ rājño mahātmanaḥ
parābhūtāḥ pāṇḍuputrā vipattiṃ paramāṃ gatāḥ |
4 | adya devāḥ saṃprayātāḥ samair vartmabhir asthalaiḥ
guṇajyeṣṭhās tathā jyeṣṭhā bhūyāṃso yad vayaṃ paraiḥ |
5 | narakaṃ pātitāḥ pārthā dīrghakālam anantakam
sukhāc ca hīnā rājyāc ca vinaṣṭāḥ śāśvatīḥ samāḥ |
6 | balena mattā ye te sma dhārtarāṣṭrān prahāsiṣuḥ
te nirjitā hṛtadhanā vanam eṣyanti pāṇḍavāḥ |
7 | citrān saṃnāhān avamuñcantu caiṣāṃ; vāsāṃsi divyāni ca bhānumanti
nivāsyantāṃ rurucarmāṇi sarve; yathā glahaṃ saubalasyābhyupetāḥ |
8 | na santi lokeṣu pumāṃsa īdṛśā; ity eva ye bhāvitabuddhayaḥ sadā
jñāsyanti te 'tmānam ime 'dya pāṇḍavā; viparyaye ṣaṇḍhatilā ivāphalāḥ |
9 | ayaṃ hi vāsodaya īdṛśānāṃ; manasvināṃ kaurava mā bhaved vaḥ
adīkṣitānām ajināni yadvad; balīyasāṃ paśyata pāṇḍavānām |
10 |
mahāprājñaḥ somako yajñasenaḥ; kanyāṃ pāñcālīṃ pāṇḍavebhyaḥ pradāya
akārṣīd vai duṣkṛtaṃ neha santi; klībāḥ pārthāḥ patayo yājñasenyāḥ |
11 | sūkṣmān prāvārān ajināni coditān; dṛṣṭvāraṇye nirdhanān apratiṣṭhān
kāṃ tvaṃ prītiṃ lapsyase yājñaseni; patiṃ vṛṇīṣva yam ihānyam icchasi |
12 | ete hi sarve kuravaḥ sametāḥ; kṣāntā dāntāḥ sudraviṇopapannāḥ
eṣāṃ vṛṇīṣvaikatamaṃ patitve; na tvāṃ tapet kālaviparyayo 'yam |
13 | yathāphalāḥ ṣaṇḍhatilā yathā carmamayā mṛgāḥ
tathaiva pāṇḍavāḥ sarve yathā kākayavā api |
14 |
kiṃ pāṇḍavāṃs tvaṃ patitān upāsse; moghaḥ śramaḥ ṣaṇḍhatilān upāsya
evaṃ nṛśaṃsaḥ paruṣāṇi pārthān; aśrāvayad dhṛtarāṣṭrasya putraḥ |
15 | tad vai śrutvā bhīmaseno 'tyamarṣī; nirbhartsyoccais taṃ nigṛhyaiva roṣāt
uvācedaṃ sahasaivopagamya; siṃho yathā haimavataḥ śṛgālam |
16 | bhīmasena uvāca |
16 | krūra pāpajanair juṣṭam akṛtārthaṃ prabhāṣase
gāndhāravidyayā hi tvaṃ rājamadhye vikatthase |
17 | yathā tudasi marmāṇi vākśarair iha no bhṛśam
tathā smārayitā te 'haṃ kṛntan marmāṇi saṃyuge |
18 | ye ca tvām anuvartante kāmalobhavaśānugāḥ
goptāraḥ sānubandhāṃs tān neṣyāmi yamasādanam |
19 | vaiśaṃpāyana uvāca |
19 | evaṃ bruvāṇam ajinair vivāsitaṃ; duḥkhābhibhūtaṃ parinṛtyati sma
madhye kurūṇāṃ dharmanibaddhamārgaṃ; gaur gaur iti smāhvayan muktalajjaḥ |
20 | bhīmasena uvāca |
20 | nṛśaṃsaṃ paruṣaṃ krūraṃ śakyaṃ duḥśāsana tvayā
nikṛtyā hi dhanaṃ labdhvā ko vikatthitum arhati |
21 | mā ha sma sukṛtāṃl lokān gacchet pārtho vṛkodaraḥ
yadi vakṣasi bhittvā te na pibec choṇitaṃ raṇe |
22 | dhārtarāṣṭrān raṇe hatvā miṣatāṃ sarvadhanvinām
śamaṃ gantāsmi nacirāt satyam etad bravīmi vaḥ |
23 | vaiśaṃpāyana uvāca |
23 | tasya rājā siṃhagateḥ sakhelaṃ; duryodhano bhīmasenasya harṣāt
gatiṃ svagatyānucakāra mando; nirgacchatāṃ pāṇḍavānāṃ sabhāyāḥ |
24 | naitāvatā kṛtam ity abravīt taṃ; vṛkodaraḥ saṃnivṛttārdhakāyaḥ
śīghraṃ hi tvā nihataṃ sānubandhaṃ; saṃsmāryāhaṃ prativakṣyāmi mūḍha |
25 | etat samīkṣyātmani cāvamānaṃ; niyamya manyuṃ balavān sa mānī
rājānugaḥ saṃsadi kauravāṇāṃ; viniṣkraman vākyam uvāca bhīmaḥ |
26 | ahaṃ duryodhanaṃ hantā karṇaṃ hantā dhanaṃjayaḥ
śakuniṃ cākṣakitavaṃ sahadevo haniṣyati |
27 | idaṃ ca bhūyo vakṣyāmi sabhāmadhye bṛhad vacaḥ
satyaṃ devāḥ kariṣyanti yan no yuddhaṃ bhaviṣyati |
28 | suyodhanam imaṃ pāpaṃ hantāsmi gadayā yudhi
śiraḥ pādena cāsyāham adhiṣṭhāsyāmi bhūtale |
29 | vākyaśūrasya caivāsya paruṣasya durātmanaḥ
duḥśāsanasya rudhiraṃ pātāsmi mṛgarāḍ iva |
30 | arjuna uvāca |
30 | naiva vācā vyavasitaṃ bhīma vijñāyate satām
itaś caturdaśe varṣe draṣṭāro yad bhaviṣyati |
31 | duryodhanasya karṇasya śakuneś ca durātmanaḥ
duḥśāsanacaturthānāṃ bhūmiḥ pāsyati śoṇitam |
32 | asūyitāraṃ vaktāraṃ prasraṣṭāraṃ durātmanām
bhīmasena niyogāt te hantāhaṃ karṇam āhave |
33 | arjunaḥ pratijānīte bhīmasya priyakāmyayā
karṇaṃ karṇānugāṃś caiva raṇe hantāsmi patribhiḥ |
34 | ye cānye pratiyotsyanti buddhimohena māṃ nṛpāḥ
tāṃś ca sarvāñ śitair bāṇair netāsmi yamasādanam |
35 | caled dhi himavān sthānān niṣprabhaḥ syād divākaraḥ
śaityaṃ somāt praṇaśyeta matsatyaṃ vicaled yadi |
36 | na pradāsyati ced rājyam ito varṣe caturdaśe
duryodhano hi satkṛtya satyam etad bhaviṣyati |
37 | vaiśaṃpāyana uvāca |
37 | ity uktavati pārthe tu śrīmān mādravatīsutaḥ
pragṛhya vipulaṃ bāhuṃ sahadevaḥ pratāpavān |
38 | saubalasya vadhaṃ prepsur idaṃ vacanam abravīt
krodhasaṃraktanayano niḥśvasann iva pannagaḥ |
39 | akṣān yān manyase mūḍha gāndhārāṇāṃ yaśohara
naite 'kṣā niśitā bāṇās tvayaite samare vṛtāḥ |
40 | yathā caivoktavān bhīmas tvām uddiśya sabāndhavam
kartāhaṃ karmaṇas tasya kuru kāryāṇi sarvaśaḥ |
41 | hantāsmi tarasā yuddhe tvāṃ vikramya sabāndhavam
yadi sthāsyasi saṃgrāme kṣatradharmeṇa saubala |
42 | sahadevavacaḥ śrutvā nakulo 'pi viśāṃ pate
darśanīyatamo nṝṇām idaṃ vacanam abravīt |
43 | suteyaṃ yajñasenasya dyūte 'smin dhṛtarāṣṭrajaiḥ
yair vācaḥ śrāvitā rūkṣāḥ sthitair duryodhanapriye |
44 | tān dhārtarāṣṭrān durvṛttān mumūrṣūn kālacoditān
darśayiṣyāmi bhūyiṣṭham ahaṃ vaivasvatakṣayam |
45 | nideśād dharmarājasya draupadyāḥ padavīṃ caran
nirdhārtarāṣṭrāṃ pṛthivīṃ kartāsmi nacirād iva |
46 | evaṃ te puruṣavyāghrāḥ sarve vyāyatabāhavaḥ
pratijñā bahulāḥ kṛtvā dhṛtarāṣṭram upāgaman |