Book 2 Chapter 63 | |
1 | karṇa uvāca |
1 | trayaḥ kileme adhanā bhavanti; dāsaḥ śiṣyaś cāsvatantrā ca nārī
dāsasya patnī tvaṃ dhanam asya bhadre; hīneśvarā dāsadhanaṃ ca dāsī |
2 | praviśya sā naḥ paricārair bhajasva; tat te kāryaṃ śiṣṭam āveśya veśma
īśāḥ sma sarve tava rājaputri; bhavanti te dhārtarāṣṭrā na pārthāḥ |
3 | anyaṃ vṛṇīṣva patim āśu bhāmini; yasmād dāsyaṃ na labhase devanena
anavadyā vai patiṣu kāmavṛttir; nityaṃ dāsye viditaṃ vai tavāstu |
4 | parājito nakulo bhīmaseno; yudhiṣṭhiraḥ sahadevo 'rjunaś ca
dāsībhūtā praviśa yājñaseni; parājitās te patayo na santi |
5 | prayojanaṃ cātmani kiṃ nu manyate; parākramaṃ pauruṣaṃ ceha pārthaḥ
pāñcālyasya drupadasyātmajām imāṃ; sabhāmadhye yo 'tidevīd glaheṣu |
6 | vaiśaṃpāyana uvāca |
6 | tad vai śrutvā bhīmaseno 'tyamarṣī; bhṛśaṃ niśaśvāsa tadārtarūpaḥ
rājānugo dharmapāśānubaddho; dahann ivainaṃ kopaviraktadṛṣṭiḥ |
7 | bhīma uvāca |
7 | nāhaṃ kupye sūtaputrasya rājann; eṣa satyaṃ dāsadharmaḥ praviṣṭaḥ
kiṃ vidviṣo vādya māṃ dhārayeyur; nādevīs tvaṃ yady anayā narendra |
8 | vaiśaṃpāyana uvāca |
8 | rādheyasya vacaḥ śrutvā rājā duryodhanas tadā
yudhiṣṭhiram uvācedaṃ tūṣṇīṃbhūtam acetasam |
9 | bhīmārjunau yamau caiva sthitau te nṛpa śāsane
praśnaṃ prabrūhi kṛṣṇāṃ tvam ajitāṃ yadi manyase |
10 | evam uktvā sa kaunteyam apohya vasanaṃ svakam
smayann ivaikṣat pāñcālīm aiśvaryamadamohitaḥ |
11 | kadalīdaṇḍasadṛśaṃ sarvalakṣaṇapūjitam
gajahastapratīkāśaṃ vajrapratimagauravam |
12 | abhyutsmayitvā rādheyaṃ bhīmam ādharṣayann iva
draupadyāḥ prekṣamāṇāyāḥ savyam ūrum adarśayat |
13 | vṛkodaras tad ālokya netre utphālya lohite
provāca rājamadhye taṃ sabhāṃ viśrāvayann iva |
14 | pitṛbhiḥ saha sālokyaṃ mā sma gacched vṛkodaraḥ
yady etam ūruṃ gadayā na bhindyāṃ te mahāhave |
15 | kruddhasya tasya srotobhyaḥ sarvebhyaḥ pāvakārciṣaḥ
vṛkṣasyeva viniśceruḥ koṭarebhyaḥ pradahyataḥ |
16 | vidura uvāca |
16 | paraṃ bhayaṃ paśyata bhīmasenād; budhyadhvaṃ rājño varuṇasyeva pāśāt
daiverito nūnam ayaṃ purastāt; paro 'nayo bharateṣūdapādi |
17 |
atidyūtaṃ kṛtam idaṃ dhārtarāṣṭrā; ye 'syāṃ striyaṃ vivadadhvaṃ sabhāyām
yogakṣemo dṛśyate vo mahābhayaḥ; pāpān mantrān kuravo mantrayanti |
18 | imaṃ dharmaṃ kuravo jānatāśu; durdṛṣṭe 'smin pariṣat saṃpraduṣyet
imāṃ cet pūrvaṃ kitavo 'glahīṣyad; īśo 'bhaviṣyad aparājitātmā |
19 | svapne yathaitad dhi dhanaṃ jitaṃ syāt; tad evaṃ manye yasya dīvyaty anīśaḥ
gāndhāriputrasya vaco niśamya; dharmād asmāt kuravo māpayāta |
20 | duryodhana uvāca |
20 | bhīmasya vākye tadvad evārjunasya; sthito 'haṃ vai yamayoś caivam eva
yudhiṣṭhiraṃ cet pravadanty anīśam; atho dāsyān mokṣyase yājñaseni |
21 | arjuna uvāca |
21 | īśo rājā pūrvam āsīd glahe naḥ; kuntīputro dharmarājo mahātmā
īśas tv ayaṃ kasya parājitātmā; taj jānīdhvaṃ kuravaḥ sarva eva |
22 | vaiśaṃpāyana uvāca |
22 | tato rājño dhṛtarāṣṭrasya gehe; gomāyur uccair vyāharad agnihotre
taṃ rāsabhāḥ pratyabhāṣanta rājan; samantataḥ pakṣiṇaś caiva raudrāḥ |
23 | taṃ ca śabdaṃ viduras tattvavedī; śuśrāva ghoraṃ subalātmajā ca
bhīṣmadroṇau gautamaś cāpi vidvān; svasti svastīty api caivāhur uccaiḥ |
24 | tato gāndhārī viduraś caiva vidvāṃs; tam utpātaṃ ghoram ālakṣya rājñe
nivedayām āsatur ārtavat tadā; tato rājā vākyam idaṃ babhāṣe |
25 | hato 'si duryodhana mandabuddhe; yas tvaṃ sabhāyāṃ kurupuṃgavānām
striyaṃ samābhāṣasi durvinīta; viśeṣato draupadīṃ dharmapatnīm |
26 | evam uktvā dhṛtarāṣṭro manīṣī; hitānveṣī bāndhavānām apāyāt
kṛṣṇāṃ pāñcālīm abravīt sāntvapūrvaṃ; vimṛśyaitat prajñayā tattvabuddhiḥ |
27 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
27 | varaṃ vṛṇīṣva pāñcāli matto yad abhikāṅkṣasi
vadhūnāṃ hi viśiṣṭā me tvaṃ dharmaparamā satī |
28 | draupady uvāca |
28 | dadāsi ced varaṃ mahyaṃ vṛṇomi bharatarṣabha
sarvadharmānugaḥ śrīmān adāso 'stu yudhiṣṭhiraḥ |
29 | manasvinam ajānanto mā vai brūyuḥ kumārakāḥ
eṣa vai dāsaputreti prativindhyaṃ tam āgatam |
30 | rājaputraḥ purā bhūtvā yathā nānyaḥ pumān kva cit
lālito dāsaputratvaṃ paśyan naśyed dhi bhārata |
31 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
31 | dvitīyaṃ te varaṃ bhadre dadāmi varayasva mām
mano hi me vitarati naikaṃ tvaṃ varam arhasi |
32 | draupady uvāca |
32 | sarathau sadhanuṣkau ca bhīmasenadhanaṃjayau
nakulaṃ sahadevaṃ ca dvitīyaṃ varaye varam |
33 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
33 | tṛtīyaṃ varayāsmatto nāsi dvābhyāṃ susatkṛtā
tvaṃ hi sarvasnuṣāṇāṃ me śreyasī dharmacāriṇī |
34 | draupady uvāca |
34 | lobho dharmasya nāśāya bhagavan nāham utsahe
anarhā varam ādātuṃ tṛtīyaṃ rājasattama |
35 | ekam āhur vaiśyavaraṃ dvau tu kṣatrastriyā varau
trayas tu rājño rājendra brāhmaṇasya śataṃ varāḥ |
36 | pāpīyāṃsa ime bhūtvā saṃtīrṇāḥ patayo mama
vetsyanti caiva bhadrāṇi rājan puṇyena karmaṇā |