Book 2 Chapter 62 | |
1 | draupady uvāca |
1 | purastāt karaṇīyaṃ me na kṛtaṃ kāryam uttaram
vihvalāsmi kṛtānena karṣatā balinā balāt |
2 | abhivādaṃ karomy eṣāṃ gurūṇāṃ kurusaṃsadi
na me syād aparādho 'yaṃ yad idaṃ na kṛtaṃ mayā |
3 | vaiśaṃpāyana uvāca |
3 | sā tena ca samuddhūtā duḥkhena ca tapasvinī
patitā vilalāpedaṃ sabhāyām atathocitā |
4 | draupady uvāca |
4 | svayaṃvare yāsmi nṛpair dṛṣṭā raṅge samāgataiḥ
na dṛṣṭapūrvā cānyatra sāham adya sabhāṃ gatā |
5 | yāṃ na vāyur na cādityo dṛṣṭavantau purā gṛhe
sāham adya sabhāmadhye dṛśyāmi kurusaṃsadi |
6 | yāṃ na mṛṣyanti vātena spṛśyamānāṃ purā gṛhe
spṛśyamānāṃ sahante 'dya pāṇḍavās tāṃ durātmanā |
7 | mṛṣyante kuravaś ceme manye kālasya paryayam
snuṣāṃ duhitaraṃ caiva kliśyamānām anarhatīm |
8 | kiṃ tv ataḥ kṛpaṇaṃ bhūyo yad ahaṃ strī satī śubhā
sabhāmadhyaṃ vigāhe 'dya kva nu dharmo mahīkṣitām |
9 | dharmyāḥ striyaḥ sabhāṃ pūrvaṃ na nayantīti naḥ śrutam
sa naṣṭaḥ kauraveyeṣu pūrvo dharmaḥ sanātanaḥ |
10 | kathaṃ hi bhāryā pāṇḍūnāṃ pārṣatasya svasā satī
vāsudevasya ca sakhī pārthivānāṃ sabhām iyām |
11 | tām imāṃ dharmarājasya bhāryāṃ sadṛśavarṇajām
brūta dāsīm adāsīṃ vā tat kariṣyāmi kauravāḥ |
12 | ayaṃ hi māṃ dṛḍhaṃ kṣudraḥ kauravāṇāṃ yaśoharaḥ
kliśnāti nāhaṃ tat soḍhuṃ ciraṃ śakṣyāmi kauravāḥ |
13 | jitāṃ vāpy ajitāṃ vāpi manyadhvaṃ vā yathā nṛpāḥ
tathā pratyuktam icchāmi tat kariṣyāmi kauravāḥ |
14 | bhīṣma uvāca |
14 | uktavān asmi kalyāṇi dharmasya tu parāṃ gatim
loke na śakyate gantum api viprair mahātmabhiḥ |
15 | balavāṃs tu yathā dharmaṃ loke paśyati pūruṣaḥ
sa dharmo dharmavelāyāṃ bhavaty abhihitaḥ paraiḥ |
16 | na vivektuṃ ca te praśnam etaṃ śaknomi niścayāt
sūkṣmatvād gahanatvāc ca kāryasyāsya ca gauravāt |
17 | nūnam antaḥ kulasyāsya bhavitā nacirād iva
tathā hi kuravaḥ sarve lobhamohaparāyaṇāḥ |
18 | kuleṣu jātāḥ kalyāṇi vyasanābhyāhatā bhṛśam
dharmyān mārgān na cyavante yathā nas tvaṃ vadhūḥ sthitā |
19 | upapannaṃ ca pāñcāli tavedaṃ vṛttam īdṛśam
yat kṛcchram api saṃprāptā dharmam evānvavekṣase |
20 | ete droṇādayaś caiva vṛddhā dharmavido janāḥ
śūnyaiḥ śarīrais tiṣṭhanti gatāsava ivānatāḥ |
21 | yudhiṣṭhiras tu praśne 'smin pramāṇam iti me matiḥ
ajitāṃ vā jitāṃ vāpi svayaṃ vyāhartum arhati |
22 | vaiśaṃpāyana uvāca |
22 | tathā tu dṛṣṭvā bahu tat tad evaṃ; rorūyamāṇāṃ kurarīm ivārtām
nocur vacaḥ sādhv atha vāpy asādhu; mahīkṣito dhārtarāṣṭrasya bhītāḥ |
23 |
dṛṣṭvā tu tān pārthivaputrapautrāṃs; tūṣṇīṃbhūtān dhṛtarāṣṭrasya putraḥ
smayann ivedaṃ vacanaṃ babhāṣe; pāñcālarājasya sutāṃ tadānīm |
24 | tiṣṭhatv ayaṃ praśna udārasattve; bhīme 'rjune sahadeve tathaiva
patyau ca te nakule yājñaseni; vadantv ete vacanaṃ tvatprasūtam |
25 | anīśvaraṃ vibruvantv āryamadhye; yudhiṣṭhiraṃ tava pāñcāli hetoḥ
kurvantu sarve cānṛtaṃ dharmarājaṃ; pāñcāli tvaṃ mokṣyase dāsabhāvāt |
26 | dharme sthito dharmarājo mahātmā; svayaṃ cedaṃ kathayatv indrakalpaḥ
īśo vā te yady anīśo 'tha vaiṣa; vākyād asya kṣipram ekaṃ bhajasva |
27 | sarve hīme kauraveyāḥ sabhāyāṃ; duḥkhāntare vartamānās tavaiva
na vibruvanty āryasattvā yathāvat; patīṃś ca te samavekṣyālpabhāgyān |
28 | tataḥ sabhyāḥ kururājasya tatra; vākyaṃ sarve praśaśaṃsus tadoccaiḥ
celāvedhāṃś cāpi cakrur nadanto; hā hety āsīd api caivātra nādaḥ sarve cāsan pārthivāḥ prītimantaḥ; kuruśreṣṭhaṃ dhārmikaṃ pūjayantaḥ |
29 | yudhiṣṭhiraṃ ca te sarve samudaikṣanta pārthivāḥ
kiṃ nu vakṣyati dharmajña iti sācīkṛtānanāḥ |
30 | kiṃ nu vakṣyati bībhatsur ajito yudhi pāṇḍavaḥ
bhīmaseno yamau ceti bhṛśaṃ kautūhalānvitāḥ |
31 | tasminn uparate śabde bhīmaseno 'bravīd idam
pragṛhya vipulaṃ vṛttaṃ bhujaṃ candanarūṣitam |
32 | yady eṣa gurur asmākaṃ dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
na prabhuḥ syāt kulasyāsya na vayaṃ marṣayemahi |
33 | īśo naḥ puṇyatapasāṃ prāṇānām api ceśvaraḥ
manyate jitam ātmānaṃ yady eṣa vijitā vayam |
34 | na hi mucyeta jīvan me padā bhūmim upaspṛśan
martyadharmā parāmṛśya pāñcālyā mūrdhajān imān |
35 | paśyadhvam āyatau vṛttau bhujau me parighāv iva
naitayor antaraṃ prāpya mucyetāpi śatakratuḥ |
36 | dharmapāśasitas tv evaṃ nādhigacchāmi saṃkaṭam
gauraveṇa niruddhaś ca nigrahād arjunasya ca |
37 | dharmarājanisṛṣṭas tu siṃhaḥ kṣudramṛgān iva
dhārtarāṣṭrān imān pāpān niṣpiṣeyaṃ talāsibhiḥ |
38 | tam uvāca tadā bhīṣmo droṇo vidura eva ca
kṣamyatām evam ity evaṃ sarvaṃ saṃbhavati tvayi |