 | Book 2 Chapter 57
|
| 1 | duryodhana uvāca
|
| 1 | pareṣām eva yaśasā ślāghase tvaṃ; sadā channaḥ kutsayan dhārtarāṣṭrān
jānīmas tvāṃ vidura yatpriyas tvaṃ; bālān ivāsmān avamanyase tvam
|
| 2 | suvijñeyaḥ puruṣo 'nyatrakāmo; nindāpraśaṃse hi tathā yunakti
jihvā manas te hṛdayaṃ nirvyanakti; jyāyo nirāha manasaḥ prātikūlyam
|
| 3 | utsaṅgena vyāla ivāhṛto 'si; mārjāravat poṣakaṃ copahaṃsi
bhartṛghnatvān na hi pāpīya āhus; tasmāt kṣattaḥ kiṃ na bibheṣi pāpāt
|
| 4 | jitvā śatrūn phalam āptaṃ mahan no; māsmān kṣattaḥ paruṣāṇīha vocaḥ
dviṣadbhis tvaṃ saṃprayogābhinandī; muhur dveṣaṃ yāsi naḥ saṃpramohāt
|
| 5 | amitratāṃ yāti naro 'kṣamaṃ bruvan; nigūhate guhyam amitrasaṃstave
tadāśritāpatrapā kiṃ na bādhate; yad icchasi tvaṃ tad ihādya bhāṣase
|
| 6 |
mā no 'vamaṃsthā vidma manas tavedaṃ; śikṣasva buddhiṃ sthavirāṇāṃ sakāśāt
yaśo rakṣasva vidura saṃpraṇītaṃ; mā vyāpṛtaḥ parakāryeṣu bhūs tvam
|
| 7 | ahaṃ karteti vidura māvamaṃsthā; mā no nityaṃ paruṣāṇīha vocaḥ
na tvāṃ pṛcchāmi vidura yad dhitaṃ me; svasti kṣattar mā titikṣūn kṣiṇu tvam
|
| 8 |
ekaḥ śāstā na dvitīyo 'sti śāstā; garbhe śayānaṃ puruṣaṃ śāsti śāstā
tenānuśiṣṭaḥ pravaṇād ivāmbho; yathā niyukto 'smi tathā vahāmi
|
| 9 | bhinatti śirasā śailam ahiṃ bhojayate ca yaḥ
sa eva tasya kurute kāryāṇām anuśāsanam
|
| 10 | yo balād anuśāstīha so 'mitraṃ tena vindati
mitratām anuvṛttaṃ tu samupekṣeta paṇḍitaḥ
|
| 11 | pradīpya yaḥ pradīptāgniṃ prāk tvaran nābhidhāvati
bhasmāpi na sa vindeta śiṣṭaṃ kva cana bhārata
|
| 12 | na vāsayet pāravargyaṃ dviṣantaṃ; viśeṣataḥ kṣattar ahitaṃ manuṣyam
sa yatrecchasi vidura tatra gaccha; susāntvitāpi hy asatī strī jahāti
|
| 13 | vidura uvāca
|
| 13 | etāvatā ye puruṣaṃ tyajanti; teṣāṃ sakhyam antavad brūhi rājan
rājñāṃ hi cittāni pariplutāni; sāntvaṃ dattvā musalair ghātayanti
|
| 14 | abālas tvaṃ manyase rājaputra; bālo 'ham ity eva sumandabuddhe
yaḥ sauhṛde puruṣaṃ sthāpayitvā; paścād enaṃ dūṣayate sa bālaḥ
|
| 15 | na śreyase nīyate mandabuddhiḥ; strī śrotriyasyeva gṛhe praduṣṭā
dhruvaṃ na roced bharatarṣabhasya; patiḥ kumāryā iva ṣaṣṭivarṣaḥ
|
| 16 | anupriyaṃ ced anukāṅkṣase tvaṃ; sarveṣu kāryeṣu hitāhiteṣu
striyaś ca rājañ jaḍapaṅgukāṃś ca; pṛccha tvaṃ vai tādṛśāṃś caiva mūḍhān
|
| 17 | labhyaḥ khalu prātipīya naro 'nupriyavāg iha
apriyasya tu pathyasya vaktā śrotā ca durlabhaḥ
|
| 18 | yas tu dharme parāśvasya hitvā bhartuḥ priyāpriye
apriyāṇy āha pathyāni tena rājā sahāyavān
|
| 19 | avyādhijaṃ kaṭukaṃ tīkṣṇam uṣṇaṃ; yaśomuṣaṃ paruṣaṃ pūtigandhi
satāṃ peyaṃ yan na pibanty asanto; manyuṃ mahārāja piba praśāmya
|
| 20 | vaicitravīryasya yaśo dhanaṃ ca; vāñchāmy ahaṃ sahaputrasya śaśvat
yathā tathā vo 'stu namaś ca vo 'stu; mamāpi ca svasti diśantu viprāḥ
|
| 21 | āśīviṣān netraviṣān kopayen na tu paṇḍitaḥ
evaṃ te 'haṃ vadāmīdaṃ prayataḥ kurunandana
|