Book 2 Chapter 52 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tataḥ prāyād viduro 'śvair udārair; mahājavair balibhiḥ sādhudāntaiḥ
balān niyukto dhṛtarāṣṭreṇa rājñā; manīṣiṇāṃ pāṇḍavānāṃ sakāśam |
2 | so 'bhipatya tadadhvānam āsādya nṛpateḥ puram
praviveśa mahābuddhiḥ pūjyamāno dvijātibhiḥ |
3 | sa rājagṛham āsādya kuberabhavanopamam
abhyagacchata dharmātmā dharmaputraṃ yudhiṣṭhiram |
4 | taṃ vai rājā satyadhṛtir mahātmā; ajātaśatrur viduraṃ yathāvat
pūjāpūrvaṃ pratigṛhyājamīḍhas; tato 'pṛcchad dhṛtarāṣṭraṃ saputram |
5 | yudhiṣṭhira uvāca |
5 | vijñāyate te manaso na praharṣaḥ; kaccit kṣattaḥ kuśalenāgato 'si
kaccit putrāḥ sthavirasyānulomā; vaśānugāś cāpi viśo 'pi kaccit |
6 | vidura uvāca |
6 | rājā mahātmā kuśalī saputra; āste vṛto jñātibhir indrakalpaiḥ
prīto rājan putragaṇair vinītair; viśoka evātmaratir dṛḍhātmā |
7 |
idaṃ tu tvāṃ kururājo 'bhyuvāca; pūrvaṃ pṛṣṭvā kuśalaṃ cāvyayaṃ ca
iyaṃ sabhā tvatsabhātulyarūpā; bhrātṝṇāṃ te paśya tām etya putra |
8 | samāgamya bhrātṛbhiḥ pārtha tasyāṃ; suhṛddyūtaṃ kriyatāṃ ramyatāṃ ca
prīyāmahe bhavataḥ saṃgamena; samāgatāḥ kuravaś caiva sarve |
9 | durodarā vihitā ye tu tatra; mahātmanā dhṛtarāṣṭreṇa rājñā
tān drakṣyase kitavān saṃniviṣṭān; ity āgato 'haṃ nṛpate taj juṣasva |
10 | yudhiṣṭhira uvāca |
10 | dyūte kṣattaḥ kalaho vidyate naḥ; ko vai dyūtaṃ rocayed budhyamānaḥ
kiṃ vā bhavān manyate yuktarūpaṃ; bhavadvākye sarva eva sthitāḥ sma |
11 | vidura uvāca |
11 | jānāmy ahaṃ dyūtam anarthamūlaṃ; kṛtaś ca yatno 'sya mayā nivāraṇe
rājā tu māṃ prāhiṇot tvatsakāśaṃ; śrutvā vidvañ śreya ihācarasva |
12 | yudhiṣṭhira uvāca |
12 | ke tatrānye kitavā dīvyamānā; vinā rājño dhṛtarāṣṭrasya putraiḥ
pṛcchāmi tvāṃ vidura brūhi nas tān; yair dīvyāmaḥ śataśaḥ saṃnipatya |
13 | vidura uvāca |
13 | gāndhārarājaḥ śakunir viśāṃ pate; rājātidevī kṛtahasto matākṣaḥ
viviṃśatiś citrasenaś ca rājā; satyavrataḥ purumitro jayaś ca |
14 | yudhiṣṭhira uvāca |
14 | mahābhayāḥ kitavāḥ saṃniviṣṭā; māyopadhā devitāro 'tra santi
dhātrā tu diṣṭasya vaśe kiledaṃ; nādevanaṃ kitavair adya tair me |
15 | nāhaṃ rājño dhṛtarāṣṭrasya śāsanān; na gantum icchāmi kave durodaram
iṣṭo hi putrasya pitā sadaiva; tad asmi kartā vidurāttha māṃ yathā |
16 |
na cākāmaḥ śakuninā devitāhaṃ; na cen māṃ dhṛṣṇur āhvayitā sabhāyām
āhūto 'haṃ na nivarte kadā cit; tad āhitaṃ śāśvataṃ vai vrataṃ me |
17 | vaiśaṃpāyana uvāca |
17 | evam uktvā viduraṃ dharmarājaḥ; prāyātrikaṃ sarvam ājñāpya tūrṇam
prāyāc chvobhūte sagaṇaḥ sānuyātraḥ; saha strībhir draupadīm ādikṛtvā |
18 | daivaṃ prajñāṃ tu muṣṇāti tejaś cakṣur ivāpatat
dhātuś ca vaśam anveti pāśair iva naraḥ sitaḥ |
19 | ity uktvā prayayau rājā saha kṣattrā yudhiṣṭhiraḥ
amṛṣyamāṇas tat pārthaḥ samāhvānam ariṃdamaḥ |
20 | bāhlikena rathaṃ dattam āsthāya paravīrahā
paricchanno yayau pārtho bhrātṛbhiḥ saha pāṇḍavaḥ |
21 | rājaśriyā dīpyamāno yayau brahmapuraḥsaraḥ
dhṛtarāṣṭreṇa cāhūtaḥ kālasya samayena ca |
22 | sa hāstinapuraṃ gatvā dhṛtarāṣṭragṛhaṃ yayau
samiyāya ca dharmātmā dhṛtarāṣṭreṇa pāṇḍavaḥ |
23 | tathā droṇena bhīṣmeṇa karṇena ca kṛpeṇa ca
samiyāya yathānyāyaṃ drauṇinā ca vibhuḥ saha |
24 | sametya ca mahābāhuḥ somadattena caiva ha
duryodhanena śalyena saubalena ca vīryavān |
25 | ye cānye tatra rājānaḥ pūrvam eva samāgatāḥ
jayadrathena ca tathā kurubhiś cāpi sarvaśaḥ |
26 | tataḥ sarvair mahābāhur bhrātṛbhiḥ parivāritaḥ
praviveśa gṛhaṃ rājño dhṛtarāṣṭrasya dhīmataḥ |
27 | dadarśa tatra gāndhārīṃ devīṃ patim anuvratām
snuṣābhiḥ saṃvṛtāṃ śaśvat tārābhir iva rohiṇīm |
28 | abhivādya sa gāndhārīṃ tayā ca pratinanditaḥ
dadarśa pitaraṃ vṛddhaṃ prajñācakṣuṣam īśvaram |
29 | rājñā mūrdhany upāghrātās te ca kauravanandanāḥ
catvāraḥ pāṇḍavā rājan bhīmasenapurogamāḥ |
30 | tato harṣaḥ samabhavat kauravāṇāṃ viśāṃ pate
tān dṛṣṭvā puruṣavyāghrān pāṇḍavān priyadarśanān |
31 | viviśus te 'bhyanujñātā ratnavanti gṛhāṇy atha
dadṛśuś copayātās tān draupadīpramukhāḥ striyaḥ |
32 | yājñasenyāḥ parām ṛddhiṃ dṛṣṭvā prajvalitām iva
snuṣās tā dhṛtarāṣṭrasya nātipramanaso 'bhavan |
33 | tatas te puruṣavyāghrā gatvā strībhis tu saṃvidam
kṛtvā vyāyāmapūrvāṇi kṛtyāni pratikarma ca |
34 | tataḥ kṛtāhnikāḥ sarve divyacandanarūṣitāḥ
kalyāṇamanasaś caiva brāhmaṇān svasti vācya ca |
35 | manojñam aśanaṃ bhuktvā viviśuḥ śaraṇāny atha
upagīyamānā nārībhir asvapan kurunandanāḥ |
36 | jagāma teṣāṃ sā rātriḥ puṇyā rativihāriṇām
stūyamānāś ca viśrāntāḥ kāle nidrām athātyajan |
37 | sukhoṣitās tāṃ rajanīṃ prātaḥ sarve kṛtāhnikāḥ
sabhāṃ ramyāṃ praviviśuḥ kitavair abhisaṃvṛtām |