Book 2 Chapter 48 | |
1 | duryodhana uvāca |
1 | dāyaṃ tu tasmai vividhaṃ śṛṇu me gadato 'nagha
yajñārthaṃ rājabhir dattaṃ mahāntaṃ dhanasaṃcayam |
2 | merumandarayor madhye śailodām abhito nadīm
ye te kīcakaveṇūnāṃ chāyāṃ ramyām upāsate |
3 | khaśā ekāśanājyohāḥ pradarā dīrghaveṇavaḥ
paśupāś ca kuṇindāś ca taṅgaṇāḥ parataṅgaṇāḥ |
4 | te vai pipīlikaṃ nāma varadattaṃ pipīlikaiḥ
jātarūpaṃ droṇameyam ahārṣuḥ puñjaśo nṛpāḥ |
5 | kṛṣṇāṃl lalāmāṃś camarāñ śuklāṃś cānyāñ śaśiprabhān
himavatpuṣpajaṃ caiva svādu kṣaudraṃ tathā bahu |
6 | uttarebhyaḥ kurubhyaś cāpy apoḍhaṃ mālyam ambubhiḥ
uttarād api kailāsād oṣadhīḥ sumahābalāḥ |
7 | pārvatīyā baliṃ cānyam āhṛtya praṇatāḥ sthitāḥ
ajātaśatror nṛpater dvāri tiṣṭhanti vāritāḥ |
8 | ye parārdhe himavataḥ sūryodayagirau nṛpāḥ
vāriṣeṇasamudrānte lohityam abhitaś ca ye phalamūlāśanā ye ca kirātāś carmavāsasaḥ |
9 | candanāgurukāṣṭhānāṃ bhārān kālīyakasya ca
carmaratnasuvarṇānāṃ gandhānāṃ caiva rāśayaḥ |
10 | kairātikānām ayutaṃ dāsīnāṃ ca viśāṃ pate
āhṛtya ramaṇīyārthān dūrajān mṛgapakṣiṇaḥ |
11 | nicitaṃ parvatebhyaś ca hiraṇyaṃ bhūrivarcasam
baliṃ ca kṛtsnam ādāya dvāri tiṣṭhanti vāritāḥ |
12 | kāyavyā daradā dārvāḥ śūrā vaiyamakās tathā
audumbarā durvibhāgāḥ pāradā bāhlikaiḥ saha |
13 | kāśmīrāḥ kundamānāś ca paurakā haṃsakāyanāḥ
śibitrigartayaudheyā rājanyā madrakekayāḥ |
14 | ambaṣṭhāḥ kaukurās tārkṣyā vastrapāḥ pahlavaiḥ saha
vasātayaḥ samauleyāḥ saha kṣudrakamālavaiḥ |
15 | śauṇḍikāḥ kukkurāś caiva śakāś caiva viśāṃ pate
aṅgā vaṅgāś ca puṇḍrāś ca śānavatyā gayās tathā |
16 | sujātayaḥ śreṇimantaḥ śreyāṃsaḥ śastrapāṇayaḥ
āhārṣuḥ kṣatriyā vittaṃ śataśo 'jātaśatrave |
17 | vaṅgāḥ kaliṅgapatayas tāmraliptāḥ sapuṇḍrakāḥ
dukūlaṃ kauśikaṃ caiva patrorṇaṃ prāvarān api |
18 | tatra sma dvārapālais te procyante rājaśāsanāt
kṛtakārāḥ subalayas tato dvāram avāpsyatha |
19 | īṣādantān hemakakṣān padmavarṇān kuthāvṛtān
śailābhān nityamattāṃś ca abhitaḥ kāmyakaṃ saraḥ |
20 | dattvaikaiko daśaśatān kuñjarān kavacāvṛtān
kṣamāvataḥ kulīnāṃś ca dvāreṇa prāviśaṃs tataḥ |
21 | ete cānye ca bahavo gaṇā digbhyaḥ samāgatāḥ
anyaiś copāhṛtāny atra ratnānīha mahātmabhiḥ |
22 | rājā citraratho nāma gandharvo vāsavānugaḥ
śatāni catvāry adadad dhayānāṃ vātaraṃhasām |
23 | tumburus tu pramudito gandharvo vājināṃ śatam
āmrapatrasavarṇānām adadad dhemamālinām |
24 | kṛtī tu rājā kauravya śūkarāṇāṃ viśāṃ pate
adadad gajaratnānāṃ śatāni subahūny api |
25 | virāṭena tu matsyena balyarthaṃ hemamālinām
kuñjarāṇāṃ sahasre dve mattānāṃ samupāhṛte |
26 | pāṃśurāṣṭrād vasudāno rājā ṣaḍviṃśatiṃ gajān
aśvānāṃ ca sahasre dve rājan kāñcanamālinām |
27 | javasattvopapannānāṃ vayaḥsthānāṃ narādhipa
baliṃ ca kṛtsnam ādāya pāṇḍavebhyo nyavedayat |
28 | yajñasenena dāsīnāṃ sahasrāṇi caturdaśa
dāsānām ayutaṃ caiva sadārāṇāṃ viśāṃ pate |
29 | gajayuktā mahārāja rathāḥ ṣaḍviṃśatis tathā
rājyaṃ ca kṛtsnaṃ pārthebhyo yajñārthaṃ vai niveditam |
30 | samudrasāraṃ vaiḍūryaṃ muktāḥ śaṅkhāṃs tathaiva ca
śataśaś ca kuthāṃs tatra siṃhalāḥ samupāharan |
31 | saṃvṛtā maṇicīrais tu śyāmās tāmrāntalocanāḥ
tān gṛhītvā narās tatra dvāri tiṣṭhanti vāritāḥ |
32 | prītyarthaṃ brāhmaṇāś caiva kṣatriyāś ca vinirjitāḥ
upājahrur viśaś caiva śūdrāḥ śuśrūṣavo 'pi ca prītyā ca bahumānāc ca abhyagacchan yudhiṣṭhiram |
33 | sarve mlecchāḥ sarvavarṇā ādimadhyāntajās tathā
nānādeśasamutthaiś ca nānājātibhir āgataiḥ paryasta iva loko 'yaṃ yudhiṣṭhiraniveśane |
34 | uccāvacān upagrāhān rājabhiḥ prahitān bahūn
śatrūṇāṃ paśyato duḥkhān mumūrṣā me 'dya jāyate |
35 | bhṛtyās tu ye pāṇḍavānāṃ tāṃs te vakṣyāmi bhārata
yeṣām āmaṃ ca pakvaṃ ca saṃvidhatte yudhiṣṭhiraḥ |
36 | ayutaṃ trīṇi padmāni gajārohāḥ sasādinaḥ
rathānām arbudaṃ cāpi pādātā bahavas tathā |
37 | pramīyamāṇam ārabdhaṃ pacyamānaṃ tathaiva ca
visṛjyamānaṃ cānyatra puṇyāhasvana eva ca |
38 | nābhuktavantaṃ nāhṛṣṭaṃ nāsubhikṣaṃ kathaṃ cana
apaśyaṃ sarvavarṇānāṃ yudhiṣṭhiraniveśane |
39 | aṣṭāśītisahasrāṇi snātakā gṛhamedhinaḥ
triṃśaddāsīka ekaiko yān bibharti yudhiṣṭhiraḥ suprītāḥ parituṣṭāś ca te 'py āśaṃsanty arikṣayam |
40 | daśānyāni sahasrāṇi yatīnām ūrdhvaretasām
bhuñjate rukmapātrīṣu yudhiṣṭhiraniveśane |
41 | bhuktābhuktaṃ kṛtākṛtaṃ sarvam ākubjavāmanam
abhuñjānā yājñasenī pratyavaikṣad viśāṃ pate |
42 | dvau karaṃ na prayacchetāṃ kuntīputrāya bhārata
vaivāhikena pāñcālāḥ sakhyenāndhakavṛṣṇayaḥ |