Book 2 Chapter 42
1	vaiśaṃpāyana uvāca
1	tataḥ śrutvaiva bhīṣmasya cedirāḍ uruvikramaḥ yuyutsur vāsudevena vāsudevam uvāca ha
2	āhvaye tvāṃ raṇaṃ gaccha mayā sārdhaṃ janārdana yāvad adya nihanmi tvāṃ sahitaṃ sarvapāṇḍavaiḥ
3	saha tvayā hi me vadhyāḥ pāṇḍavāḥ kṛṣṇa sarvathā nṛpatīn samatikramya yair arājā tvam arcitaḥ
4	ye tvāṃ dāsam arājānaṃ bālyād arcanti durmatim anarham arhavat kṛṣṇa vadhyās ta iti me matiḥ ity uktvā rājaśārdūlas tasthau garjann amarṣaṇaḥ
5	evam ukte tataḥ kṛṣṇo mṛdupūrvam idaṃ vacaḥ uvāca pārthivān sarvāṃs tatsamakṣaṃ ca pāṇḍavān
6	eṣa naḥ śatrur atyantaṃ pārthivāḥ sātvatīsutaḥ sātvatānāṃ nṛśaṃsātmā na hito 'napakāriṇām
7	prāgjyotiṣapuraṃ yātān asmāñ jñātvā nṛśaṃsakṛt adahad dvārakām eṣa svasrīyaḥ san narādhipāḥ
8	krīḍato bhojarājanyān eṣa raivatake girau hatvā baddhvā ca tān sarvān upāyāt svapuraṃ purā
9	aśvamedhe hayaṃ medhyam utsṛṣṭaṃ rakṣibhir vṛtam pitur me yajñavighnārtham aharat pāpaniścayaḥ
10	sauvīrān pratipattau ca babhror eṣa yaśasvinaḥ bhāryām abhyaharan mohād akāmāṃ tām ito gatām
11	eṣa māyāpraticchannaḥ karūṣārthe tapasvinīm jahāra bhadrāṃ vaiśālīṃ mātulasya nṛśaṃsakṛt
12	pitṛṣvasuḥ kṛte duḥkhaṃ sumahan marṣayāmy aham diṣṭyā tv idaṃ sarvarājñāṃ saṃnidhāv adya vartate
13	paśyanti hi bhavanto 'dya mayy atīva vyatikramam kṛtāni tu parokṣaṃ me yāni tāni nibodhata
14	imaṃ tv asya na śakṣyāmi kṣantum adya vyatikramam avalepād vadhārhasya samagre rājamaṇḍale
15	rukmiṇyām asya mūḍhasya prārthanāsīn mumūrṣataḥ na ca tāṃ prāptavān mūḍhaḥ śūdro vedaśrutiṃ yathā
16	evamādi tataḥ sarve sahitās te narādhipāḥ vāsudevavacaḥ śrutvā cedirājaṃ vyagarhayan
17	tatas tad vacanaṃ śrutvā śiśupālaḥ pratāpavān jahāsa svanavad dhāsaṃ prahasyedam uvāca ha
18	matpūrvāṃ rukmiṇīṃ kṛṣṇa saṃsatsu parikīrtayan viśeṣataḥ pārthiveṣu vrīḍāṃ na kuruṣe katham
19	manyamāno hi kaḥ satsu puruṣaḥ parikīrtayet anyapūrvāṃ striyaṃ jātu tvad anyo madhusūdana
20	kṣama vā yadi te śraddhā mā vā kṛṣṇa mama kṣama kruddhād vāpi prasannād vā kiṃ me tvatto bhaviṣyati
21	tathā bruvata evāsya bhagavān madhusūdanaḥ vyapāharac chiraḥ kruddhaś cakreṇāmitrakarṣaṇaḥ sa papāta mahābāhur vajrāhata ivācalaḥ
22	tataś cedipater dehāt tejo 'gryaṃ dadṛśur nṛpāḥ utpatantaṃ mahārāja gaganād iva bhāskaram
23	tataḥ kamalapatrākṣaṃ kṛṣṇaṃ lokanamaskṛtam vavande tat tadā tejo viveśa ca narādhipa
24	tad adbhutam amanyanta dṛṣṭvā sarve mahīkṣitaḥ yad viveśa mahābāhuṃ tat tejaḥ puruṣottamam
25	anabhre pravavarṣa dyauḥ papāta jvalitāśaniḥ kṛṣṇena nihate caidye cacāla ca vasuṃdharā
26	tataḥ ke cin mahīpālā nābruvaṃs tatra kiṃ cana atītavākpathe kāle prekṣamāṇā janārdanam
27	hastair hastāgram apare pratyapīṣann amarṣitāḥ apare daśanair oṣṭhān adaśan krodhamūrchitāḥ
28	rahas tu ke cid vārṣṇeyaṃ praśaśaṃsur narādhipāḥ ke cid eva tu saṃrabdhā madhyasthās tv apare 'bhavan
29	prahṛṣṭāḥ keśavaṃ jagmuḥ saṃstuvanto maharṣayaḥ brāhmaṇāś ca mahātmānaḥ pārthivāś ca mahābalāḥ
30	pāṇḍavas tv abravīd bhrātṝn satkāreṇa mahīpatim damaghoṣātmajaṃ vīraṃ saṃsādhayata mā ciram tathā ca kṛtavantas te bhrātur vai śāsanaṃ tadā
31	cedīnām ādhipatye ca putram asya mahīpatim abhyaṣiñcat tadā pārthaḥ saha tair vasudhādhipaiḥ
32	tataḥ sa kururājasya kratuḥ sarvasamṛddhimān yūnāṃ prītikaro rājan saṃbabhau vipulaujasaḥ
33	śāntavighnaḥ sukhārambhaḥ prabhūtadhanadhānyavān annavān bahubhakṣyaś ca keśavena surakṣitaḥ
34	samāpayām āsa ca taṃ rājasūyaṃ mahākratum taṃ tu yajñaṃ mahābāhur ā samāpter janārdanaḥ rarakṣa bhagavāñ śauriḥ śārṅgacakragadādharaḥ
35	tatas tv avabhṛthasnātaṃ dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram samastaṃ pārthivaṃ kṣatram abhigamyedam abravīt
36	diṣṭyā vardhasi dharmajña sāmrājyaṃ prāptavān vibho ājamīḍhājamīḍhānāṃ yaśaḥ saṃvardhitaṃ tvayā karmaṇaitena rājendra dharmaś ca sumahān kṛtaḥ
37	āpṛcchāmo naravyāghra sarvakāmaiḥ supūjitāḥ svarāṣṭrāṇi gamiṣyāmas tad anujñātum arhasi
38	śrutvā tu vacanaṃ rājñāṃ dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ yathārhaṃ pūjya nṛpatīn bhrātṝn sarvān uvāca ha
39	rājānaḥ sarva evaite prītyāsmān samupāgatāḥ prasthitāḥ svāni rāṣṭrāṇi mām āpṛcchya paraṃtapāḥ te 'nuvrajata bhadraṃ vo viṣayāntaṃ nṛpottamān
40	bhrātur vacanam ājñāya pāṇḍavā dharmacāriṇaḥ yathārhaṃ nṛpamukhyāṃs tān ekaikaṃ samanuvrajan
41	virāṭam anvayāt tūrṇaṃ dhṛṣṭadyumnaḥ pratāpavān dhanaṃjayo yajñasenaṃ mahātmānaṃ mahārathaḥ
42	bhīṣmaṃ ca dhṛtarāṣṭraṃ ca bhīmaseno mahābalaḥ droṇaṃ ca sasutaṃ vīraṃ sahadevo mahārathaḥ
43	nakulaḥ subalaṃ rājan sahaputraṃ samanvayāt draupadeyāḥ sasaubhadrāḥ pārvatīyān mahīpatīn
44	anvagacchaṃs tathaivānyān kṣatriyān kṣatriyarṣabhāḥ evaṃ saṃpūjitās te vai jagmur viprāś ca sarvaśaḥ
45	gateṣu pārthivendreṣu sarveṣu bharatarṣabha yudhiṣṭhiram uvācedaṃ vāsudevaḥ pratāpavān
46	āpṛcche tvāṃ gamiṣyāmi dvārakāṃ kurunandana rājasūyaṃ kratuśreṣṭhaṃ diṣṭyā tvaṃ prāptavān asi
47	tam uvācaivam uktas tu dharmarāṇ madhusūdanam tava prasādād govinda prāptavān asmi vai kratum
48	samastaṃ pārthivaṃ kṣatraṃ tvatprasādād vaśānugam upādāya baliṃ mukhyaṃ mām eva samupasthitam
49	na vayaṃ tvām ṛte vīra raṃsyāmeha kathaṃ cana avaśyaṃ cāpi gantavyā tvayā dvāravatī purī
50	evam uktaḥ sa dharmātmā yudhiṣṭhirasahāyavān abhigamyābravīt prītaḥ pṛthāṃ pṛthuyaśā hariḥ
51	sāmrājyaṃ samanuprāptāḥ putrās te 'dya pitṛṣvasaḥ siddhārthā vasumantaś ca sā tvaṃ prītim avāpnuhi
52	anujñātas tvayā cāhaṃ dvārakāṃ gantum utsahe subhadrāṃ draupadīṃ caiva sabhājayata keśavaḥ
53	niṣkramyāntaḥpurāc caiva yudhiṣṭhirasahāyavān snātaś ca kṛtajapyaś ca brāhmaṇān svasti vācya ca
54	tato meghavaraprakhyaṃ syandanaṃ vai sukalpitam yojayitvā mahārāja dārukaḥ pratyupasthitaḥ
55	upasthitaṃ rathaṃ dṛṣṭvā tārkṣyapravaraketanam pradakṣiṇam upāvṛtya samāruhya mahāmanāḥ prayayau puṇḍarīkākṣas tato dvāravatīṃ purīm
56	taṃ padbhyām anuvavrāja dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ bhrātṛbhiḥ sahitaḥ śrīmān vāsudevaṃ mahābalam
57	tato muhūrtaṃ saṃgṛhya syandanapravaraṃ hariḥ abravīt puṇḍarīkākṣaḥ kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram
58	apramattaḥ sthito nityaṃ prajāḥ pāhi viśāṃ pate parjanyam iva bhūtāni mahādrumam ivāṇḍajāḥ bāndhavās tvopajīvantu sahasrākṣam ivāmarāḥ
59	kṛtvā paraspareṇaivaṃ saṃvidaṃ kṛṣṇapāṇḍavau anyonyaṃ samanujñāpya jagmatuḥ svagṛhān prati
60	gate dvāravatīṃ kṛṣṇe sātvatapravare nṛpa eko duryodhano rājā śakuniś cāpi saubalaḥ tasyāṃ sabhāyāṃ divyāyām ūṣatus tau nararṣabhau