Book 2 Chapter 41 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | naiṣā cedipater buddhir yayā tvāhvayate 'cyutam
nūnam eṣa jagadbhartuḥ kṛṣṇasyaiva viniścayaḥ |
2 | ko hi māṃ bhīmasenādya kṣitāv arhati pārthivaḥ
kṣeptuṃ daivaparītātmā yathaiṣa kulapāṃsanaḥ |
3 | eṣa hy asya mahābāho tejoṃśaś ca harer dhruvam
tam eva punar ādātum icchat pṛthuyaśā hariḥ |
4 | yenaiṣa kuruśārdūla śārdūla iva cedirāṭ
garjaty atīva durbuddhiḥ sarvān asmān acintayan |
5 | vaiśaṃpāyana uvāca |
5 | tato na mamṛṣe caidyas tad bhīṣmavacanaṃ tadā
uvāca cainaṃ saṃkruddhaḥ punar bhīṣmam athottaram |
6 | śiśupāla uvāca |
6 | dviṣatāṃ no 'stu bhīṣmaiṣa prabhāvaḥ keśavasya yaḥ
yasya saṃstavavaktā tvaṃ bandivat satatotthitaḥ |
7 | saṃstavāya mano bhīṣma pareṣāṃ ramate sadā
yadi saṃstauṣi rājñas tvam imaṃ hitvā janārdanam |
8 | daradaṃ stuhi bāhlīkam imaṃ pārthivasattamam
jāyamānena yeneyam abhavad dāritā mahī |
9 | vaṅgāṅgaviṣayādhyakṣaṃ sahasrākṣasamaṃ bale
stuhi karṇam imaṃ bhīṣma mahācāpavikarṣaṇam |
10 | droṇaṃ drauṇiṃ ca sādhu tvaṃ pitāputrau mahārathau
stuhi stutyāv imau bhīṣma satataṃ dvijasattamau |
11 | yayor anyataro bhīṣma saṃkruddhaḥ sacarācarām
imāṃ vasumatīṃ kuryād aśeṣām iti me matiḥ |
12 | droṇasya hi samaṃ yuddhe na paśyāmi narādhipam
aśvatthāmnas tathā bhīṣma na caitau stotum icchasi |
13 | śalyādīn api kasmāt tvaṃ na stauṣi vasudhādhipān
stavāya yadi te buddhir vartate bhīṣma sarvadā |
14 | kiṃ hi śakyaṃ mayā kartuṃ yad vṛddhānāṃ tvayā nṛpa
purā kathayatāṃ nūnaṃ na śrutaṃ dharmavādinām |
15 | ātmanindātmapūjā ca paranindā parastavaḥ
anācaritam āryāṇāṃ vṛttam etac caturvidham |
16 | yad astavyam imaṃ śaśvan mohāt saṃstauṣi bhaktitaḥ
keśavaṃ tac ca te bhīṣma na kaś cid anumanyate |
17 | kathaṃ bhojasya puruṣe vargapāle durātmani
samāveśayase sarvaṃ jagat kevalakāmyayā |
18 | atha vaiṣā na te bhaktiḥ pakṛtiṃ yāti bhārata
mayaiva kathitaṃ pūrvaṃ bhūliṅgaśakunir yathā |
19 | bhūliṅgaśakunir nāma pārśve himavataḥ pare
bhīṣma tasyāḥ sadā vācaḥ śrūyante 'rthavigarhitāḥ |
20 | mā sāhasam itīdaṃ sā satataṃ vāśate kila
sāhasaṃ cātmanātīva carantī nāvabudhyate |
21 | sā hi māṃsārgalaṃ bhīṣma mukhāt siṃhasya khādataḥ
dantāntaravilagnaṃ yat tad ādatte 'lpacetanā |
22 | icchataḥ sā hi siṃhasya bhīṣma jīvaty asaṃśayam
tadvat tvam apy adharmajña sadā vācaḥ prabhāṣase |
23 | icchatāṃ pārthivendrāṇāṃ bhīṣma jīvasy asaṃśayam
lokavidviṣṭakarmā hi nānyo 'sti bhavatā samaḥ |
24 | vaiśaṃpāyana uvāca |
24 | tataś cedipateḥ śrutvā bhīṣmaḥ sa kaṭukaṃ vacaḥ
uvācedaṃ vaco rājaṃś cedirājasya śṛṇvataḥ |
25 | icchatāṃ kila nāmāhaṃ jīvāmy eṣāṃ mahīkṣitām
yo 'haṃ na gaṇayāmy etāṃs tṛṇānīva narādhipān |
26 | evam ukte tu bhīṣmeṇa tataḥ saṃcukrudhur nṛpāḥ
ke cij jahṛṣire tatra ke cid bhīṣmaṃ jagarhire |
27 | ke cid ūcur maheṣvāsāḥ śrutvā bhīṣmasya tad vacaḥ
pāpo 'valipto vṛddhaś ca nāyaṃ bhīṣmo 'rhati kṣamām |
28 | hanyatāṃ durmatir bhīṣmaḥ paśuvat sādhv ayaṃ nṛpaiḥ
sarvaiḥ sametya saṃrabdhair dahyatāṃ vā kaṭāgninā |
29 | iti teṣāṃ vacaḥ śrutvā tataḥ kurupitāmahaḥ
uvāca matimān bhīṣmas tān eva vasudhādhipān |
30 | uktasyoktasya nehāntam ahaṃ samupalakṣaye
yat tu vakṣyāmi tat sarvaṃ śṛṇudhvaṃ vasudhādhipāḥ |
31 | paśuvad ghātanaṃ vā me dahanaṃ vā kaṭāgninā
kriyatāṃ mūrdhni vo nyastaṃ mayedaṃ sakalaṃ padam |
32 | eṣa tiṣṭhati govindaḥ pūjito 'smābhir acyutaḥ
yasya vas tvarate buddhir maraṇāya sa mādhavam |
33 | kṛṣṇam āhvayatām adya yuddhe śārṅgagadādharam
yāvad asyaiva devasya dehaṃ viśatu pātitaḥ |