Book 2 Chapter 35 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tato yudhiṣṭhiro rājā śiśupālam upādravat
uvāca cainaṃ madhuraṃ sāntvapūrvam idaṃ vacaḥ |
2 | nedaṃ yuktaṃ mahīpāla yādṛśaṃ vai tvam uktavān
adharmaś ca paro rājan pāruṣyaṃ ca nirarthakam |
3 | na hi dharmaṃ paraṃ jātu nāvabudhyeta pārthiva
bhīṣmaḥ śāṃtanavas tv enaṃ māvamaṃsthā ato 'nyathā |
4 | paśya cemān mahīpālāṃs tvatto vṛddhatamān bahūn
mṛṣyante cārhaṇāṃ kṛṣṇe tadvat tvaṃ kṣantum arhasi |
5 | veda tattvena kṛṣṇaṃ hi bhīṣmaś cedipate bhṛśam
na hy enaṃ tvaṃ tathā vettha yathainaṃ veda kauravaḥ |
6 | bhīṣma uvāca |
6 | nāsmā anunayo deyo nāyam arhati sāntvanam
lokavṛddhatame kṛṣṇe yo 'rhaṇāṃ nānumanyate |
7 | kṣatriyaḥ kṣatriyaṃ jitvā raṇe raṇakṛtāṃ varaḥ
yo muñcati vaśe kṛtvā gurur bhavati tasya saḥ |
8 | asyāṃ ca samitau rājñām ekam apy ajitaṃ yudhi
na paśyāmi mahīpālaṃ sātvatīputratejasā |
9 | na hi kevalam asmākam ayam arcyatamo 'cyutaḥ
trayāṇām api lokānām arcanīyo janārdanaḥ |
10 | kṛṣṇena hi jitā yuddhe bahavaḥ kṣatriyarṣabhāḥ
jagat sarvaṃ ca vārṣṇeye nikhilena pratiṣṭhitam |
11 | tasmāt satsv api vṛddheṣu kṛṣṇam arcāma netarān
evaṃ vaktuṃ na cārhas tvaṃ mā bhūt te buddhir īdṛśī |
12 | jñānavṛddhā mayā rājan bahavaḥ paryupāsitāḥ
teṣāṃ kathayatāṃ śaurer ahaṃ guṇavato guṇān samāgatānām aśrauṣaṃ bahūn bahumatān satām |
13 | karmāṇy api ca yāny asya janmaprabhṛti dhīmataḥ
bahuśaḥ kathyamānāni narair bhūyaḥ śrutāni me |
14 | na kevalaṃ vayaṃ kāmāc cedirāja janārdanam
na saṃbandhaṃ puraskṛtya kṛtārthaṃ vā kathaṃ cana |
15 | arcāmahe 'rcitaṃ sadbhir bhuvi bhaumasukhāvaham
yaśaḥ śauryaṃ jayaṃ cāsya vijñāyārcāṃ prayujmahe |
16 | na hi kaś cid ihāsmābhiḥ subālo 'py aparīkṣitaḥ
guṇair vṛddhān atikramya harir arcyatamo mataḥ |
17 | jñānavṛddho dvijātīnāṃ kṣatriyāṇāṃ balādhikaḥ
pūjye tāv iha govinde hetū dvāv api saṃsthitau |
18 | vedavedāṅgavijñānaṃ balaṃ cāpy amitaṃ tathā
nṛṇāṃ hi loke kasyāsti viśiṣṭaṃ keśavād ṛte |
19 | dānaṃ dākṣyaṃ śrutaṃ śauryaṃ hrīḥ kīrtir buddhir uttamā
saṃnatiḥ śrīr dhṛtis tuṣṭiḥ puṣṭiś ca niyatācyute |
20 | tam imaṃ sarvasaṃpannam ācāryaṃ pitaraṃ gurum
arcyam arcitam arcārhaṃ sarve saṃmantum arhatha |
21 | ṛtvig gurur vivāhyaś ca snātako nṛpatiḥ priyaḥ
sarvam etad dhṛṣīkeśe tasmād abhyarcito 'cyutaḥ |
22 | kṛṣṇa eva hi lokānām utpattir api cāpyayaḥ
kṛṣṇasya hi kṛte bhūtam idaṃ viśvaṃ samarpitam |
23 | eṣa prakṛtir avyaktā kartā caiva sanātanaḥ
paraś ca sarvabhūtebhyas tasmād vṛddhatamo 'cyutaḥ |
24 | buddhir mano mahān vāyus tejo 'mbhaḥ khaṃ mahī ca yā
caturvidhaṃ ca yad bhūtaṃ sarvaṃ kṛṣṇe pratiṣṭhitam |
25 | ādityaś candramāś caiva nakṣatrāṇi grahāś ca ye
diśaś copadiśaś caiva sarvaṃ kṛṣṇe pratiṣṭhitam |
26 | ayaṃ tu puruṣo bālaḥ śiśupālo na budhyate
sarvatra sarvadā kṛṣṇaṃ tasmād evaṃ prabhāṣate |
27 | yo hi dharmaṃ vicinuyād utkṛṣṭaṃ matimān naraḥ
sa vai paśyed yathādharmaṃ na tathā cedirāḍ ayam |
28 | savṛddhabāleṣv atha vā pārthiveṣu mahātmasu
ko nārhaṃ manyate kṛṣṇaṃ ko vāpy enaṃ na pūjayet |
29 | athemāṃ duṣkṛtāṃ pūjāṃ śiśupālo vyavasyati
duṣkṛtāyāṃ yathānyāyaṃ tathāyaṃ kartum arhati |